PO Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Feitje van de dag

Een aanleg, gedrag waarvoor een hond oorspronkelijk gefokt is, 

is zo goed als niet te veranderen.

Duck toller retreiver = 

goed in eenden  terugbrengen (retreiven)

Duitse herder = goed in de kudde bij elkaar houden en bewaken

Wat gaan we deze les doen?

• Herhaling + huiswerk bespreken
• Intro gedrag - uitleg
• PO Deel 1
• afsluiting
  

Huiswerk bespreken

Komt binnen bij een zintuigcel

Elektrische signaaltje via een zenuw

Reactie

Respons

Prikkel

Impuls

Wat voor soort zenuwcel is nr. 2?

1. Bewegingszenuwcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Schakelcel

Welk gedeelte van het zenuwstelsel stuurt deze bewegingen aan?

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel
3. Beide

Wat is gedrag?

Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

Gedrag bestaat uit reacties op prikkels.

Stoppen voor rood licht is gedrag.

Door rood rijden is ook gedrag.

Motivatie

Hoe bereid je bent te reageren op een bepaalde prikkel.

• net gegeten? Honger, maar nog niet genoeg om naar de koelkast te lopen

Waarom gedrag?

Gedrag heeft een aanleiding en/of doel:

- Voortplantingsgedrag is gedrag met als doel zich voort te planten.  

- Imponeergedrag is gedrag met als doel af te schrikken

Hoe wordt gedrag bepaald?

Gedrag wordt bepaald door:

 - Erfelijke factoren (genen) = aangeboren gedrag

 - Leerprocessen = aangeleerd gedrag

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

PO Gedrag

DEEL 1: hoe wordt gedrag beïnvloed?

DEEL 2: diergedrag observeren (ethogram)

- telt mee voor je SE-A

- deadline: 3 maart 2025

Deel 1: Hoe wordt gedrag beïnvloed?

Hoe beïnvloeden (a)biotische factoren het gedrag van organismen? 

1.  Bedenk een casus waarin gedrag beïnvloed wordt door een (a)biotische factor

2.  doe een mini-onderzoekje (literatuur & observeren)

3.  presenteer je bevindingen op een creatieve manier

4. Schrijf een reflectie

Onderdeel 1: ethogram

PO gedrag

Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

Gedrag bestaat uit reacties op prikkels.

Stoppen voor rood licht is gedrag.

Door rood rijden is ook gedrag.

Gedrag 

= alle waarneembare activiteiten van mens en dier

Gedrag is opgebouwd uit opeenvolgende handelingen --> gedragselementen

Handelingen met gemeenschappelijk doel vormen gedragssysteem

Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel

Gedragselement

Gedragselement

Gedragselement

Gedragselement

Gedrag

- Bestaat uit handelingen (gedragselementen)

- gedragselementen in een vaste volgorde = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Gedragselementen die zich altijd op hetzelfde manier achtereenvolgen:

Gedragsketen

Voorbeeld: Baltsgedrag

Ethogram en protocol

Een ethogram is een tabel met gedragsbesschrijvingen (gedragselementen)

Een protocol is een tabel met frequenties (aantallen) van gedragselementen gedurende de tijd.

Sleep de woorden naar de juiste omschrijving

Lijst met handelingen van een dier

Handelingen die je hebt gezien bij het observeren

Iemand die onderzoek doet naar gedrag

Etholoog

Protocol

Ethogram

Gedragsketen

Protocol

Ethogram

Definitie	Begrip
Studie van het gedrag
Gedrag dat de overlevingskansen en voortplantingskansen van een individu verhoogt
Een lijst van achtereenvolgens waargenomen handelingen
Handelingen met een gemeenschappelijk doel
Gedragsketen die is bedoeld om partners aan te trekken
Objectieve beschrijving van verschillende handelingen die bij een diersoort kunnen voorkomen

Gedragssysteem

Adequaat gedrag

Ethogram

Balts

Ethologie

Protocol

Zet de volgende begrippen in de juiste volgorde. Begin met de kleinste eenheid

1

2

3

4

gedrag

gedragselement

gedragsketen

gedragssysteem