8.3 Democratisering in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

8.3 Democratisering in Nederland

Tijdvak 8 Tijd van burgers en Stoommachines 1800 - 1900

1. Je kunt uitleggen waarom burgers in 1848 in opstand kwamen en welke politieke gevolgen dit in Nederland kreeg.

2. Je kunt de opkomst van het feminisme als emancipatie-beweging verklaren en beschrijven.

3. Je kent de verschillende posities en maatschappelijke kwesties die werden ingenomen door de liberalen, socialisten en confessionelen.

4. Je kunt de standpunten over de Schoolstrijd en de het algemeen kiesrecht benoemen en verklaren.

5. Je kunt beschrijven hoe de democratisering in Nederland verliep.

leerdoelen

 34. De opkomst van emancipatiebewegingen

35. Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

36. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Kenmerkende aspecten

Leg het KA uit in je eigen woorden.

De nieuwe grondwet van 1848

• Nadat Napoleon verslagen was Nederland een Koninkrijk: Willem I
• 1840 Willem II op de troon
• Ministers moeten verantwoording afleggen aan de koning
• Parlement heeft weinig macht/bevoegdheden.
• 1848 Revolutiejaar.
• Liberalen aan de macht 

revolutiejaar 1848

• Rijke ondernemers vonden dat zij capaciteiten bezaten om het land te regeren. 
• 1848 revolutiejaar in Europa/rellen in Amsterdam en Den Haag.
• Oorzaak revoluties rellen --> economisch --> misoogsten, hoge voedselprijzen.
• Gevolg revoluties --> politiek --> machtsverdeling moest worden herzien.
• Macht van koning naar parlement (waar veel liberalen zaten)
• Koning Willem II geeft Thorbecke opdracht nieuwe grondwet te schrijven

Liberalen

Thorbecke schrijft nieuwe (liberale) grondwet met burgerlijke vrijheden:

- Vrijheid van meningsuiting, godsdienst, drukpers, vergadering.

- Censuskiesrecht (rijke burgers mochten stemmen --> de liberalen).

- Koning staatshoofd, maar geen regeringsleider meer.

- Ministers leggen geen verantwoording meer af aan koning, maar aan het parlement.

Emancipatie in de politiek

Censuskiesrecht --> rijken die genoeg belasting betaalden mochten stemmen. Arbeiders niet, socialisten wilden daar verandering in brengen.

Socialisten wilden daarmee politieke invloed krijgen in het parlement.

Emancipatie in de politiek

Confessionelen (protestanten en katholieken) wilden ook politieke invloed. Nederland was sinds de Opstand een protestants land.

Katholieken voelden zich achtergesteld (wilden emanciperen).

Achterdocht bij protestanten tegenover katholieken.

Maar ze hadden een behoorlijke hoeveelheid overeenkomsten wat betreft politieke doelen. --> Schoolstrijd

Abraham Kuyper (ARP)

Protestant

Schaepman (RKSP)

Katholiek

Schoolstrijd

• Vrijheid van onderwijs
• Maar alleen Openbare scholen kregen geld van de overheid
• Eis confessionelen: financiële gelijkstelling openbaar en christelijk onderwijs (bijzonder onderwijs).
• 1917 Financiële gelijkstelling wordt gerealiseerd. Einde schoolstrijd. 

Democratisering

• Roep om uitbreiding kiesrecht
• 1887 Caoutchouc artikel --> uitbreiding kiesrecht (kentekenen van Algemene geschiktheid --> mensen die konden lezen en schrijven) 
• Kiesrecht werd steeds verder uitgebreid
• 1917 Algemeen mannenkiesrecht (passief vrouwenkiesrecht)
• 1919 Algemeen Kiesrecht (ook vrouwen mochten stemmen)

Pacificatie 1917

• Strijd om Algemeen (mannen)kiesrecht en de schoolstrijd.
• Socialisten wilden Algemeen mannenkiesrecht
• Confessionelen wilden dat de overheid het christelijk onderwijs betaalde.
• Socialisten en confessionelen hadden samen meerderheid in het parlement.
• Sluiten een deal, steunen elkaars idealen.
• Pacificatie (=vredesluiting) einde strijd om algemeen kiesrecht en schoolstrijd.