§4.5 - Voorkomen van soa's

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

- Zelfstandige les!

- Les §4.5 - Voorkomen van SOA's

- Vooruitblik.

Leerdoelen

12. Je noemt oorzaken en gevolgen van besmetting met een som en noemt middelen om soa's te bestrijden.

13. Je legt de effectiviteit van verschillende methoden van anticonceptie uit.

14. Je noemt de mogelijkheden die er zijn om een ongewenste zwangerschap te voorkomen of te beëindigen en kunt een keuze onderbouwen met argumenten.

Weektaak

Herhalen HD3

Maken (Mk) §4.5 - 69, 74, 75, 77, 79

Zie ook video's en oefenopdrachten in LessonUp

SOA

Ga naar de link in de volgende dia en lees de informatie van de verschillende soa. Je moet het volgende kennen:

naam, welke ziekteverwekker, hoe kun je de SOA voorkomen, klachten en behandeling.

Maak hiervan een overzichtelijk schema in je schrift!

https:

Anticonceptiemiddelen

Beschermen je tegen zwangerschap, in sommige gevallen ook nog tegen SOA's (condooms).

0

De pil

'Net doen alsof je zwanger bent'.

Veel progesteron, beetje oestrogeen in de pil. Dit remt de productie van FSH en LH in de hypofyse. 

Werking pil

1. Hormonen (oestrogeen en progesteron) die eisprong remmen.
   
2. Baarmoederwand groeit niet waardoor (mocht er toch een bevruchting zijn) het embryo zich niet kan innestelen.
   
3. De taaie slijmprop in de baarmoedermond blijft zitten (normaal gaat ie er op vruchtbare dagen uit), spermacellen kunnen hier niet doorheen.
   

Minipil?

De minipil is 'de pil' met de minste hoeveelheid hormonen. Er zijn ook zwaardere varianten mogelijk.

Nadelen:

- iedere dag slikken (de minipil)

- hormonen gaan door hele lijf dus redelijk hoge concentratie nodig

- mogelijke bijwerkingen zijn stemmingswisselingen, minder zin in sex, dikker worden, misselijkheid

Alternatieven met hormonen

• Prikpil - om de zoveel tijd een injectie bij de huisarts 
  

• Hormoonstaafje - een kunststof staafje onder de huid plaatsen die geleidelijk hormonen afgeeft (duurt maanden tot jaren)
  

• Morningafter pil - alleen in noodgevallen - bevat hoge concentraties hormonen - slik je binnen 72 uur na onbeschermde sex - kans op zwangerschap nog maar 5 - 10% (heeft bijwerkingen door hoge dosis)

Spiraaltje

Wordt door arts in de baarmoeder geplaatst.

Maakt baarmoeder ongeschikt voor innesteling.

Koperspiraaltje - eisprong en bevruchting zijn mogelijk, de koper doodt de zaadcellen

Mirenaspiraaltje - bevat ook hormonen die eisprong voorkomen, is er dan toch een bevruchting dan kan het embryo zich niet innestelen

Plaatsen kan erg pijnlijk zijn. Daarom afgeraden aan vrouwen die nog nooit zijn bevallen. 

Pessarium

• Een kunstof of rubber kapje die op maat gemaakt moet worden (arts meet dit op). 
  
• Plaatst de vrouw rondom de baarmoedermond.
  
• Alleen betrouwbaar in combinatie met zaaddodende middelen.
  
• Kan wel even blijven zitten maar met de menstruatie moet het verwijderd worden.
  
• Herbruikbaar.
  

Zaaddodende middelen

Schuim of pasta. 

Bevatten stoffen waar zaadcellen dood aan gaan. 

Alleen in combinatie (onvoldoende betrouwbaar als je het alleen gebruikt) met condoom of pessarium, voor extra bescherming. 

Vrouwencondoom

• Beschemt zowel tegen zwangerschap als tegen SOA's.

• Een soort plastic tunneltentje die deels aan de buitenkant over de schaamlippen heen ligt. Niet heel populair in gebruik, gemakkelijker is het mannencondoom.
  

Anticonceptie voor de man

• Er bestaat geen mannenpil.
  
• Condoom meest gebruikte vorm.
  
• Coïtus interuptus = vlak voor de zaadlozing terugtrekken (heel onbetrouwbaar omdat voorvocht ook zaadcellen bevat).
  

Periodieke onthouding

• Tijdens en rondom de vruchtbare periode van de vrouw hebben de man en vrouw geen seks.
  
• Een onbetrouwbare methode omdat de cylus van een vrouw onregelmatig kan zijn waardoor je nooit zeker weet wanneer de vruchtbare dagen zijn.
  

https:

Steriliseren 

Man -zaadleiders doorgesneden en afgebonden. Sperma bevat hierdoor geen zaadcellen meer (nog wel vocht).

Een man kan nog nog een erectie krijgen en klaarkomen, maar is nu onvruchtbaar.

Vrouw - eileiders doorgesneden en afgebonden. Hierdoor kunnen de eicel en zaadcellen nooit meer bij elkaar komen. Vrouw heeft nog een eisprong en menstruatie maar is nu onvruchtbaar.

Steriliseren 

Bij vrouwen is de operatie is ingrijpender.

De operatie is definitief, je bent daarna voorgoed onvruchtbaar (dus bij jonge mensen zonder kinderen wordt deze operatie eigenlijk niet uitgevoerd). 

Abortus

het kunstmatig afbreken van de zwangerschap (wettelijk toegestaan in NL)

• tot 12 weken - abortuskliniek
  
• 12 tot 24 weken - onder bepaalde voorwaarden in het ziekenhuis
  

Redenen kunnen zijn 

- het kindje heeft een zware handicap

- moeder is absoluut niet in staat het kindje op te voeden

Vooruitblik

Herhaling!

Aan de slag

- Oefentoetsen HD3 en HD4

- Examentrainingen

- Begrippenlijst maken

- Samenvatten/Mindmap maken

- Oefenen op www.biologiepagina.nl