BG3 - Module 3 - Les 7 en 8

• Beroepsgericht
• MBO
• Studiejaar 1

Beroepsgericht 3

Module 3 - Les 7 en 8

Lesindeling BG3 - Module 3

De lessen zijn vormgegeven op basis van de theorie uit het boek Methodiek (thema 1 en 2)

• Lesweek 1: Hoofdstuk 1 - Sociaal-Agogisch werk

                               Hoofdstuk 2 - Werken in de maatschappelijke zorg

• Lesweek 2: Hoofdstuk 3 - Ontwikkelingspsychologie, wat is dat?
  
• Lesweek 3: Hoofdstuk 4 - Baby’s en peuters
  
• Lesweek 4: Hoofdstuk 5 - Kleuter en schoolkind
  
• Lesweek 5: Hoofdstuk 6 - Puber en adolescent
  
• Lesweek 6: Hoofdstuk 7 - Volwassene en oudere
  
• Lesweek 7: Hoofdstuk 8 - Problemen in de ontwikkeling  
• Lesweek 8: Afronding - O meting, Problemen in de ontwikkeling en/of gastspreker

Vandaag

Vandaag behandelen we hoofdstuk 8: problemen in de ontwikkeling. 

Boek: Methodiek

Thema 2: Oriëntatie op de mens en zijn ontwikkeling

Hoofdstuk 8: Problemen in de ontwikkeling (8.1 t/m 8.12)

Hoofdstuk 8: Problemen in de ontwikkeling

8.1                 Inleiding

8.2                Normale en niet-normale ontwikkeling

8.3                Problemen in de ontwikkeling

8.4/ 8.5      Sociale problematiek 

8.8                Echtscheiding

8.10               Vluchtelingen

8.11 / 8.12    Huiselijk geweld & kindermishandeling

8.1 Inleiding

Bij de ontwikkeling van de mens is er sprake van een wisselwerking met de omgeving:

   - Ouders

   - School

   - Buurt/omgeving waarin iemand opgroeit

8.1 Inleiding

Casus - Welke problemen in de ontwikkeling komen terug in deze casus?

Agnita is 11 jaar en woont met haar moeder in een flat die bekend staat vanwege de sociale problematiek bij bewoners. De moeder van Agnita leeft van een bijstandsuitkering, maar kan hier nauwelijks van rondkomen. Gisteren barstte Agnita in tranen uit bij Sjoukje, beroepskracht MZ bij een buurthuis. Het was Sjoukje al opgevallen dat Agnita eigenlijk altijd dezelfde kleren aan had en dat Agnita deze winter dezelfde, te kleine winterjas van twee jaar eerder droeg. Sjoukje probeerde haar te troosten, toen ze stukje bij beetje haar verhaal deed. Agnita vertelde dat ze het niet zo erg vond dat ze thuis geen echte cola en geen echte chocoladehagel at, maar dat ze het verschrikkelijk vond om telkens in dezelfde goedkope, te kleine, oude kleren rond te lopen. Op school wordt ze er steeds meer om gepest. Klasgenoten zeggen dat ze stinkt en dat ze eens wat anders aan moet trekken. Gisteren had een klasgenootje tegen een ander gezegd, maar net zo dat Agnita het nog hoorde: ‘Ik ga niet naast dat stinkdier zitten hoor.’ ‘Ik stink echt niet’, kwam er snotterend uit, ‘ik heb wel weinig kleren, maar mijn moeder wast het vaak genoeg.’

8.1 Inleiding

Casus - Welke problemen in de ontwikkeling komen terug in deze casus?

Agnita is 11 jaar en woont met haar moeder in een flat die bekend staat vanwege de sociale problematiek bij bewoners. De moeder van Agnita leeft van een bijstandsuitkering, maar kan hier nauwelijks van rondkomen. Gisteren barstte Agnita in tranen uit bij Sjoukje, beroepskracht MZ bij een buurthuis. Het was Sjoukje al opgevallen dat Agnita eigenlijk altijd dezelfde kleren aan had en dat Agnita deze winter dezelfde, te kleine winterjas van twee jaar eerder droeg. Sjoukje probeerde haar te troosten, toen ze stukje bij beetje haar verhaal deed. Agnita vertelde dat ze het niet zo erg vond dat ze thuis geen echte cola en geen echte chocoladehagel at, maar dat ze het verschrikkelijk vond om telkens in dezelfde goedkope, te kleine, oude kleren rond te lopen. Op school wordt ze er steeds meer om gepest. Klasgenoten zeggen dat ze stinkt en dat ze eens wat anders aan moet trekken. Gisteren had een klasgenootje tegen een ander gezegd, maar net zo dat Agnita het nog hoorde: ‘Ik ga niet naast dat stinkdier zitten hoor.’ ‘Ik stink echt niet’, kwam er snotterend uit, ‘ik heb wel weinig kleren, maar mijn moeder wast het vaak genoeg.’

8.2 Normale- en niet-normale ontwikkeling

Wat is normaal?

     Ieder mens, ieder kind ontwikkelt zich anders. In een eigen 

     tempo en op een eigen manier

Uitgaan van objectieve maatstaven. Bijvoorbeeld hoe verloopt de ontwikkeling in vergelijking met leeftijdsgenoten.

Voorbeeld  >  Jeroen is 4 jaar en praat niet

Is hierin sprake van een normale of niet-normale ontwikkeling?

8.3 Problemen in de ontwikkeling

Bij een achterblijvende of anders verlopende ontwikkeling, kan de oorzaak van binnenuit of van buitenaf zijn:

   Binnenuit > bijvoorbeeld verstandelijke beperking 

   Buitenaf > bijvoorbeeld problemen in het gezin of de omgeving

De ontwikkeling van een kind verloopt altijd in wisselwerking met zijn omgeving

Problemen in de ontwikkeling

Risicofactoren = zaken die de kans op problemen vergroten

Risicofactoren die de ontwikkeling van een kind kunnen beïnvloeden zijn:

1. Het kind;
   
2. De ouders/verzorgers en/of het gezin;
   
3. De omgeving.

Welke factoren
kunnen van invloed zijn op de ontwikkeling
( denk aan kindgebonden/ omgeving
ouders/ verzorgers/ gezin)

Risicofactoren

Sociale problematiek, kenmerken

Belang van de omgeving

Milieu bepaalt in belangrijke mate of zijn in aanleg aanwezige mogelijkheden volledig tot ontwikkeling zullen komen.

   

Hoe jonger het kind, hoe groter de invloed van de omgeving waarin het kind opgroeit

8.4 Sociale problematiek/maatschappelijke problematiek

= Problematiek die maatschappelijk bepaald is en daarom een groep mensen treft. 

Vooral omgevingsproblematiek : ouder en/of gezinsfactor waarin mensen leven en kinderen opgroeien.

Voorbeelden van sociale problemen:

• Laag inkomen
  
• Werkloosheid
  
• Verslaving
  
• Huiselijk geweld
  

Soms doen er zich meer problemen tegelijk voor > het ene probleem kan het andere probleem uitlokken.

8.4 Sociale problematiek/maatschappelijke problematiek

Achterstandssituatie/kansarm: Geheel van gebrekkige of slechte omstandigheden waarin een kind/cliënt woont of opgroeit. Ze krijgen weinig kansen

Mogelijke gevolgen

• Frustratie/onmacht afreageren op kind ( Geen energie meer voor positieve opvoeding )
• Houding van onmacht, onverschilligheid en koelheid
  
• Generatie op generatie: een kind dat zich niet optimaal heeft ontwikkelt, heeft een grotere kans ook als volwassene in een achterstandssituatie terecht te komen.
  
• Kind kan zich niet onttrekken aan situatie + ongelijkheid in Nederland
  

Oog hebben voor de omgeving waarin een kind opgroeit is als MZ beroepskracht dan ook van belang!

Kwetsbare ouderen

Ook bij ouderen kan er sprake zijn van een sociale problematiek

Kwetsbaar verwijst naar: fysieke, psychische en/of sociale kwetsbaarheid

Kans op vroegtijdig overlijden is 3x groter

Vaker opgenomen in ziekenhuis/zorginstelling

8.5 Kenmerken van sociale problematiek

• Het gaat om een probleem dat maatschappelijk bepaald is
  Sommige problemen hangen samen aan de manier waarop de maatschappij functioneert.
  
  
• Het is geen individueel probleem
  Het probleem betreft kleine of grote groepen mensen in de maatschappij
  Door 1 zijn meerdere mensen slachtoffer. Geen vast gegeven hoe groot de groep is, denk bijvoorbeeld aan economische crisis.
  
  

• De problematiek is vaak het gevolg van een achterstelling in de maatschappij
  Denk aan discriminatie

8.5 Kenmerken van sociale problematiek

• Sociale problematiek kan niet gemakkelijk worden opgelost
  Oplossingen op maatschappelijk niveau voor nodig.
  
  
• Bij sociale problematiek is er een vergroot risico op allerlei (andere) problemen
  Kettingreactie > ene probleem veroorzaakt het andere, probleem wordt ernstiger/groter etc.
  
  
• De sociale problematiek van de ouders is de sociale problematiek van het kind
  Altijd wisselwerking tussen persoon en maatschappij. Als MZ’er kijk je op persoonsniveau.

Echtscheiding

8.8 Echtscheiding

• Ruim 1 op de 3 huwelijken eindigt in een echtscheiding.
  Uitgangspunt in Nederland: ouders na scheiding houden beide ouderlijk gezag. Beide blijven verantwoordelijk voor opvoeding en verzorging van de kinderen.

• Vechtscheiding = echtscheiding waarbij niet alleen negatieve gevoelens heeft naar de ex-partner, maar er ook op uit is om die ex-partner schade toe te brengen
  Kinderen ondervinden hier grote nadelige gevolgen van > het schaadt de ontwikkeling in alle opzichten.

Oorzaken echtscheiding

• Vaak meerdere redenen
  
  
• Communicatieproblemen spelen vaak een grote en centrale rol
     Het gaat dus niet alleen over de punten van een conflict, maar
     voornamelijk hoe hierover wordt gecommuniceerd.

Gevolgen echtscheiding

• Eerste periode: onzekerheid en eenzaamheid > Leven opnieuw opbouwen
  
  
• Co-ouderschap= het samen opvoeden van kind(eren) door beide ouders, die niet samenwonen. Dagelijkse opvang en zorg wordt zoveel mogelijk gelijk verdeeld.
  

• Voor de ouder die de dagelijkse zorg voor de kinderen heeft kan de situatie moeilijk zijn.
  Niet kunnen terugvallen op partner bij opvoeding, verdelen van taken en zorgen bespreken

• Maar ook armoede kan een gevolg zijn:
  Bijvoorbeeld: Wanneer sprake is van een koopwoning, zal één of beide ouders de woning moeten verlaten. Door de huidige huizenmarkt, kan dit gevolgen met zich meebrengen.

Vluchtelingen

8.10 Vluchtelingen

Vluchteling = iemand die in zijn thuisland gegronde vrees heeft voor vervolging.

 
Redenen voor vervolging kunnen zijn: 

- Ras

- Godsdienst

- Nationaliteit

- Politieke voorkeur

- Seksuele voorkeur

Vluchtelingen

Vluchteling = iemand die in zijn thuisland gegronde vrees heeft voor vervolging.

 
Redenen voor vervolging kunnen zijn: 

- Ras

- Godsdienst

- Nationaliteit

- Politieke voorkeur

- Seksuele voorkeur

https://www.vluchtelingenwerk.nl/nl/nieuws-en-kennis/cijfers-over-vluchtelingen-nederland-europa-wereldwijd/bescherming-nederland

Vluchtelingen

Vluchteling = iemand die in zijn thuisland gegronde vrees heeft voor vervolging.

 
Redenen voor vervolging kunnen zijn: 

- Ras

- Godsdienst

- Nationaliteit

- Politieke voorkeur

- Seksuele voorkeur

https://www.vluchtelingenwerk.nl/nl/nieuws-en-kennis/cijfers-over-vluchtelingen-nederland-europa-wereldwijd/bescherming-nederland

Wat kunnen oorzaken zijn van vluchten?

Oorzaken

- Oorlog

- Natuurrampen

- Bang om vervolg te worden (huidskleur, geloof, politieke overtuiging, seksuele geaardheid)

- Economie (economische vluchteling)

Gevolgen van vluchten

Psychotrauma = de psychische en lichamelijke reactie op een traumatische gebeurtenis, dus hoe iemand reageert als de gebeurtenis voorbij is.

   

Kenmerken:

- Angst- en paniekreacties

- Nachtmerries

- Depressiviteit

- Hoofdpijn

- Prikkelbaarheid

- Gedragsproblemen bij kinderen: agressief gedrag, huilbuien, bedplassen e.d.

Huiselijk geweld

8.11 Huiselijk geweld

Huiselijk geweld = geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Dat kunnen zijn: partners, ex-partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden. Het geweld kan zowel lichamelijk, seksueel en/of psychisch zijn.

Bij huiselijk geweld is er vaak sprake van een machtsverschil: het slachtoffer is afhankelijk van de pleger.

https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/52/1-2-miljoen-slachtoffers-van-huiselijk-geweld#:~:text=8%20procent%20van%20de%20Nederlandse,aanden%20voorafgaande%20aan%20de%20enqu%C3%AAte.

Vormen

• Kindermishandeling;
  
• Oudermishandeling;
  
• Ouderenmishandeling;
  
• (ex-)Partnergeweld (stalking);
  
• Eergerelateerd geweld (eerwraak, huwelijksdwang);
  
• Psychische mishandeling en verwaarlozing.
  

Vrouwen vormen de grootste groep slachtoffers. Maar ook mannen, kinderen en ouderen zijn slachtoffer van huiselijk geweld.

Huiselijk geweld komt binnen alle lagen en groeperingen van de bevolking voor.

Wat kunnen oorzaken zijn van huiselijk geweld?

Oorzaken huiselijk geweld

• Niet altijd opzettelijk
  Zorg (voor bijv. naasten) niet meer aankunnen
  
  
• Generatie op generatie
  Geen goed voorbeeld gehad
  Niet geleerd voor zichzelf op te komen

Oorzaken huiselijk geweld

Slachtoffers ervaren het als individueel probleem:

   - Schaamte

   - Loyaliteitsgevoelens

   - Onterechte schuldgevoelens

   - Afhankelijkheid

Gaat vaak samen met andere problemen: 

  - Echtscheiding

  - Werkloosheid/schulden

  - Psychische problemen

  - Verslaving

Gevolgen huiselijk geweld

Sterke emotionele problemen:

• Verlies weerbaarheid;
• Verlies zelfvertrouwen;
• Gevoelens van schuld en schaamte.

Kan leiden tot:

• Lichamelijke stressklachten, depressies, verslaving;
• Lichamelijk letsel;
• Problemen op werk, huisvesting en financiële problemen;
• Problemen met intimiteit en seksualiteit;
• Moeilijker om relaties aan te gaan.

8.12 Kindermishandeling

Kindermishandeling is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is en waarbij afwijkingen bij het kind ontstaan of waarbij verwacht mag worden dat die zullen ontstaan.

 

Vormen kindermishandeling:

Lichamelijke mishandeling

Emotionele of geestelijke mishandeling ( verwaarlozing)

Seksuele mishandeling

Uitbuiting

Verwaarlozing

Oorzaken kindermishandeling

Komt vaker voor als er ook andere problemen in het gezin zijn
   Bijvoorbeeld: ziekte, overspannen, huwelijksproblemen, geldproblemen, werkloosheid of 

   verslaving

Kindermishandeling heeft te maken met onmacht, spanningen worden afgereageerd op het kind

Minder prettige jeugd gehad (weten niet hoe problemen op te lossen zonder geweld, of hoe ze prettige sfeer in huis kunnen creëren)

   Te hoge verwachtingen > gevoelens teleurstelling afreageren

Gevolgen kindermishandeling

Lichamelijke gevolgen:

• Verwondingen
  
• Soms ook zo ernstig dat een kind het hele leven lang gevolgen hiervan meedraagt
  
• Soms komt een kind zelfs te overlijden aan lichamelijk letsel
  

Psychische gevolgen:

• Eenzaamheid (meedragen geheim)
  
• Beschadiging identiteit
  
• Beschadiging zelfbeeld en zelfvertrouwen
  

Signalering kindermishandeling 

Het is belangrijk alert te zijn op signalen van kindermishandeling. Sluit je ogen niet voor wat je ziet, hoort of opmerkt, maar breng je vermoedens onder de aandacht van bijvoorbeeld een leidinggevende, zodat er ingegrepen kan worden.

Elke organisatie moet zich houden aan de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

Organisaties en professionals stellen zelf een eigen meldcode op. Ze zijn wettelijk verplicht om 5 stappen in hun meldcode op te nemen.

Stappenplan meldcode

Heb jij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling?

Aan de hand van 5 stappen bepaal jij als professional of je melding moet doen bij Veilig Thuis en of er voldoende hulp ingezet kan worden.

STAP 1: Breng signalen in kaart

Breng signalen in kaart die je zorg bevestigen of ontkrachten. Leg signalen en vervolgstappen objectief en feitelijk vast in het dossier. Voer indien nodig de kindcheck uit.

STAP 2: Overleg met een deskundige collega of Veilig Thuis

Overleg met een deskundige collega om signalen te duiden. Raadpleeg zo nodig Veilig Thuis of een forensisch arts. Neem bij eergerelateerd geweld, huwelijksdwang of vrouwenbesnijdenis direct contact op met Veilig Thuis.

Stappenplan meldcode

STAP 3: Praat met ouders en het kind

Bespreek je zorgen zo snel mogelijk met de ouders/verzorgers van het kind en het kind zelf. Alleen als jouw veiligheid of die van het kind in gevaar kan komen door een gesprek kan hiervan worden afgezien.

STAP 4: Weeg het geweld

Maak een inschatting van de aard en de ernst van de situatie op basis van signalen, het overleg met een collega en de gesprekken met ouders en het kind. Vraag bij twijfel advies aan Veilig Thuis. Bij een reële kans op schade: melden.

STAP 5: Beslis: Is melden nodig? Is hulpverlening nodig?

Als je het kind voldoende kunt beschermen, bied of organiseer je de noodzakelijke hulp. Als de situatie acuut of structureel onveilig is, doe je een melding bij Veilig Thuis en beslis je samen welke hulp je zelf kunt organiseren. 

Wat weet jij nu over ontwikkelingspsychologie?

Lever de levenslijn in!!

Gastspreker