5.1 Verwering en erosie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5: Vorming van 

landschappen

§5.1 ‘Verwering en erosie’ deel 1

Lesplanning 

Uitleg §5.1 ‘Verwering en erosie’

Maken opdrachten

Lesdoelvragen van deze les

1. Welke twee verwering soorten zijn er?
2. Leg in stappen uit hoe vorstverwering werkt
   
3. Hoe heet het materiaal wat loskomt bij verwering?
4. Hoe heet de kracht die gesteente doet afbrokkelen?
5. Hoe heet het landschap wat kan ontstaan door chemische verwering?

Verwering

Verwering is het langzaam afbrokkelen van gesteente

• Mechanische verwering  

• Chemische verwering 
  

Dit zijn exogene krachten!

Mechanische verwering

• Vorstverwering 
  
• Biologische verwering
  

Bij mechanische verwering brokkelt

gesteente af maar de samenstelling 

van het gesteente verandert niet.

Het verweringsproces gaat heel erg langzaam!

Temperatuur en klimaat

• Krimpscheuren

• Vorstscheuren 

Materiaal wat loskomt bij verwering 

noemen ze verweringsmateriaal

Stap 1: water siepelt in scheuren

Stap 2: water bevriest

Stap 3: water zet uit wanneer het bevroren is --> ijs

Stap 4: het ijs duwt de scheur verder uitelkaar

Het gesteente is gebarsten door het krimpen tijdens kou en het uitzetten van het gesteente door de zonneschijn

Biologische verwering

• Planten

• Dieren   

Materiaal wat loskomt bij verwering heet verweringsmateriaal

Wortels drukken het gesteente uitelkaar 

Tunnels en holen door gravende dieren

Chemische verwering 

• Er valt neerslag. 

• Neerslag wordt zuur door   de plantenwortels. 

• Neerslag sijpelt door het gesteente naar beneden. 

• Kalksteen lost op. 

• Dit noemen ze karst- verschijnsel

Karts- verschijnselen en landschap

Karstverschijnsel

Ontstaan door het oplossen van kalksteen

• doline 
  
• stalagtiet 
  
• stalagmiet 
  
• zuil 
  
• ondergrondse rivier 
  

Karstenlandschap

• verweren van kalksteen 
  
• harder gesteente blijft achter 
  
• ook een karstverschijnsel   
  

Verweringsmateriaal op transport 

• water
• ijs
• wind

Verweringsmateriaal op transport in water, wind en ijs noemen we erosie. Het is net schuurpapier, die het landschap vormt.

Er onstaan

• V-dalen
  
• U-dalen
  
• Sculpturen 
  

Erosie door water

V-dal

Erosie door ijs (gletsjer)

U-dal

Een gletsjer zorgt voor

1. Verwering
2. Erosie
3. Beide
4. Sneeuw

Wat zie je?

1. Winderosie
2. Watererosie
3. IJs-erosie
4. Chemische verwering

Wat zie je?

1. Winderosie
2. Watererosie
3. IJs-erosie
4. Chemische verwering

Aan het werk

Wat: lees en maak van §5.1 ‘Verwering en erosie’

opdracht: 2, 3, 5, 6, 7, 8

Wanneer: deze les, en wanneer je het niet af krijgt, thuis afmaken!