3.3 Europa en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

3.3 Europa en de wereld

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• uitleggen hoe er in de 17e eeuw een wereldeconomie ontstond

• verklaren hoe de VOC een machtig bedrijf werd

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

Westindische Compagnie

1621; De Staten-Generaal richten de WIC op (VOC,1609)

- Handel met Amerika en Afrika (West-Indië)

1. Driehoekshandel; Slaven en plantagegoederen

2. Kaapvaart (Tachtigjarige Oorlog)

Piet Hein en de Zilvervloot

Wereldwijde handel

Door de handel tussen de werelddelen ontstond in de 17e eeuw een Wereldeconomie

Door de nieuwe producten veranderde het dagelijks leven van de Europeanen; Thee uit China, Koffie uit het Ottomaanse rijk, Tabak uit Amerika, Stoffen uit Japan en India.

- Kennis over de wereld werd steeds groter

Handel het gebied rond de Oostzee

De West-Indische Compagnie

De Verenigde Oost-Indische Compagnie

De Verenigde Oost-Indische Compagnie

De West-Indische Compagnie

inter-Aziatische handel

Trans-Atlantische slavenhandel

Johan van Oldenbarnevelt

Begrip	Omschrijving
	De grachten die in de zeventiende eeuw rondom het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.
	Handelsvereniging
	Handelsvereniging voor de handel met Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied.
	Naam voor de zeventiende eeuw, toen het economisch heel goed ging met Nederland.
	Handelsvereniging voor de handel met Zuidoost-Azië.

Maak de juiste combinaties tussen het begrip en de omschrijving. 

Compagnie

Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

West-Indische Compagnie (WIC)

Gouden Eeuw

Grachtengordel

3.4 Stedelijke cultuur van Nederland

Leerdoelen

- In deze paragraaf leer je hoe de welvaart in Nederland leidde tot een bloeiende cultuur.

- In deze paragraaf leer je welke religieuze vrijheid er was in Nederland.

- In deze paragraaf leer je welke migranten zich in Nederland vestigden en waarom.

Welvaart en cultuur 

- In de Republiek woonden veel kunstenaars

- Rijke burgerij liet in opdracht vaak schilderijen maken

- In vergelijking met rest van Europa waren deze klanten bijzonder

- Normaal gesproken koningen en kerk opdrachtgevers van kunstenaars 

- Kunst bloeide in Nederlandse steden als nooit tevoren

- Door bloeiende economie (mede mogelijk door handel over zee) was de burgerij heel rijk en machtig

- Schilderijkunst is beroemdste voorbeeld van stedelijke cultuur van Nederland 

- Maar ook andere kunsten bloeiden, zoals literatuur

- Ook bloeide de bouwkunst 

Het stadhuis van Amsterdam

Veel vrijheid 

- In Republiek meer vrijheid dan in andere Europese landen

- Boeken gedrukt die in andere landen verboden waren

- Er was sprake van gewetensvrijheid maar geen geloofsvrijheid 

- Staatsgodsdienst van Republiek was calvinisme

- Alleen gereformeerde, zoals calvinisten werden genoemd konden regent worden 

Migranten

- Tijdens de Gouden Eeuw kwamen er veel immigranten naar de Republiek

- Zij hadden verschillende redenen om uit hun land te emigreren

- Belangrijke pushfactoren (reden om een plaats te verlaten) waren armoede, oorlogsgeweld en geloofsovertuiging

- De Republiek was erg aantrekkelijk om naar toe te gaan 

- Pullfactoren (redenen om je ergens te vestigen) waren dus geloofsvrijheid, veiligheid, welvaart en werkgelegenheid

- Voor economie van de Republiek was de komst van migranten belangrijk

Leerdoelen

- In deze paragraaf leer je hoe de welvaart in Nederland leidde tot een bloeiende cultuur.

- In deze paragraaf leer je welke religieuze vrijheid er was in Nederland.

- In deze paragraaf leer je welke migranten zich in Nederland vestigden en waarom.

Begrip	Omschrijving
	De grachten die in de zeventiende eeuw rondom het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.
	Handelsvereniging
	Handelsvereniging voor de handel met Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied.
	Naam voor de zeventiende eeuw, toen het economisch heel goed ging met Nederland.
	Handelsvereniging voor de handel met Zuidoost-Azië.

Maak de juiste combinaties tussen het begrip en de omschrijving. 

Compagnie

Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

West-Indische Compagnie (WIC)

Gouden Eeuw

Grachtengordel