17.3 Het maken van polypeptideketens

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 17.3 Het maken van een polypeptideketen

Doel 17.3

Je leert hoe een cel informatie uit het DNA omzet naar eiwitten.

mRNA, transcriptie, RNA-polymerase, promotor, TATA-box, matrijsstreng/ template, afleesrichting, coderende streng, eindsignaal, UTR, pre-mRNA, splicing, exons, translatie, genetische code, tRNA`s, stopcodon, wiebelbase

TRANSCRIPTIE

Transcriptie

RNA polymerase bindt aan een promotor (= startpunt transcriptie aan matrijsstreng DNA of template)

Transcriptie

De promotor wordt herkend door RNA polymerase door speciale nucleotidevolgorde: 3’-TATAAA-5’ (TATA-box)

Transcriptie

RNA polymerase leest het DNA van 3’ naar 5’ en bouwt het RNA molecuul op van 5’ naar 3’

Transcriptie

De transciptie begint vóór het daadwerkelijke gen

Transcriptie

De transciptie eindigt ná het daadwerkelijke gen bij 3’- TTATTT-5’ (eindsignaal)

Transcriptie

RNA polymerase koppelt af

=> pre mRNA is ontstaan.

RNA transcriptie

Nucleotide van DNA en RNA zijn vegelijkbaar maar niet hetzelfde.

UTR = UnTranslated Region = niet-coderend DNA)

RNA bewerking vindt nog plaats IN de celkern

5'-cap maakt mRNA stabieler)

introns = niet-coderend DNA

RNA splicing

Genen (DNA) bevatten introns (niet-coderend DNA) en exons (coderend-DNA)

RNA splicing

Het pre mRNA krijgt 5'-cap en een 3'-poly-A-staart

RNA splicing

De introns worden uit het pre mRNA geknipt = splicing

RNA splicing

mRNA ontstaat en verlaat daarna de celkern.

RNA splicing

Door alternatieve splicing kan 1 gen meerdere mRNA's opleveren. 

Onze 20.000 genen coderen voor meer dan 100.000 eiwitten !!!

TRANSLATIE

Translatie

Ribosoom bindt aan het 5’-einde van een mRNA molecuul (eerst het kleine deel,daarna het grote deel). Ribosomen zijn opgebouwd uit eiwitten en rRNA.

Translatie

Schuift richting 3’ op zoek naar startcodon AUG

VAN 5’ NAAR 3’ DUS!!

Translatie

tRNA transporteert de aminozuren

tRNA heeft aan de bindingskant een ‘anticodon’ van het betreffende codon

Translatie

tRNA met anticodon 3’-UAC-5’ bindt aan het startcodon (AUG)

Dit tRNA draagt het  aminozuur Methionine

Translatie

Na de koppeling van het volgende tRNA molecuul  worden de aminozuren aan elkaar gekoppeld door het ribosoom. rRNA zorgt voor de vorming van peptidebindingen tussen de a.z.

Translatie

het lege tRNA molecuul wordt losgekoppeld 

Translatie

Het ribosoom schuift één codon op en het proces herhaalt zich: tRNA bindt, aminozuur wordt gekoppeld, leeg tRNA wordt losgekoppeld, enz enz.

Translatie

Bij het stopcodon worden de polypeptideketen, het laatste lege tRNA en het mRNA van de ribosoom losgekoppeld.

tRNA

De meeste organismen hebben maximaal 45 verschillende tRNA moleculen (en er zijn 64 codons mogelijk).

tRNA

Sommige tRNA moleculen passen ook op een codon met een niet precies passende laatste base (wiebelbase)

tRNA

Bijvoorbeeld:

codons voor Serine, AGC en AGU, worden beide gelezen door tRNA met anticodon UCG.

Je kunt uit de a.z. volgorde dus niet de exacte nucleotidevolgorde afleiden. Eiwitten zijn dan ook ongeschikt voor forensisch onderzoek.

 

HUISWERK

Bestudeer 17.3 en

maak opdrachten 1 t/m 6

Kijk zelf mbv antwoordmodel in jaarbijlage in SOM