2.3 Klimaatverandering en extremer weer

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen deze les?

• Herhaling Neerslag in Spanje                               
• Het natuurlijke en versterkte broeikaseffect

Neerslag in Spanje

-noordwesten: veel neerslag

-zuidoosten: weinig neerslag

. Kleuren kaart:

-> Donkerblauw: meeste neerslag

-> Donkergeel: minste neerslag

Het binnenland van Spanje ligt in de regenschaduw: het is hier erg droog. Het binnenland is omringd door gebergten, hier komt bijna geen neerslag.

Neerslagverdeling

• De neerslag is ongelijk over het land verdeeld.
• Hoge neerslagintensiteit -> dit is de hoeveelheid neerslag die in 1 regenbui valt.
• Hoge neerslagintensiteit = kans op overstroming
• Hoge verdamping -> nuttige neerslag is laag
• Nuttige neerslag is laag => neerslag ^_ verdamping
• Lage nuttige neerslag wil dus zeggen dat er weinig neerslag overblijft dat je kunt gebruiken omdat het meeste al verdampt is.

Waterproblemen in Spanje

1. Teveel neerslag
2. Te weinig neerslag
3. Hoge verdamping

Welke problemen kunnen er in Spanje en Nederland ontstaan door klimaatverandering.

Gevolgen van de waterproblemen in Spanje

1. Verdroging -> verkeerd en teveel irrigeren
2. Verwoestijning -> gebied wordt woestijn door grote droogte, erosie, bosbrand en te weinig grondwater.
3. Verzilting -> zouter worden van de bodem. Dit kan in kustgebieden ontstaan door stijgende zeespiegel. Zout zeewater komt in de bodem.Verzilting kan ook door irrigatie ontstaan bij heet weer, water verdampt en de zouten blijven achter in de bodem.

Oplossingen?

• Stuwdammen 
• druppelirrigatie landbouw (planten precies geven wat nodig is/geen verspilling)

Foto: stuwdam in de Pyreneeën

Lesdoelen van vandaag

1. Je kunt het verschil uitleggen tussen het natuurlijk- en versterkte broeikaseffect.
2. Je kunt 3 gevolgen benoemen van het versterkt broeikaseffect.
3. Je kunt 3 broeikasgassen benoemen.

"Gassen werken als een soort deken."

Je kunt 3 broeikasgassen benoemen.

• Kooldioxide (CO²)
• Methaan (CH⁴)
• Waterdamp (H²O)

Natuurlijk broeikaseffect

Het vermogen van de aarde om warmte vast te houden door de aanwezigheid van natuurlijke broeikasgassen in de atmosfeer.

Zonder het broeikaseffect zou de aarde niet bewoonbaar zijn. 

De gemiddelde temperatuur zou -15°C zijn in plaats van 18°C nu.

Versterkt broeikaseffect

Opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen door mensen.

Je kunt het verschil uitleggen tussen het 

natuurlijk- en versterkte broeikaseffect.

VERSTERKT

BROEIKASEFFECT

OORZAKEN VERSTERKT BROEIKASEFFECT

Je kunt 3 gevolgen benoemen van het versterkt broeikaseffect.

1. Temperatuur stijgt
   
2. Zeespiegel stijgt
   
3. Opschuiven klimaatzones
   
4. Extremen weer: orkanen, droogtes, overstromingen, etc.
   
5. Vluchtelingen

ZEESPIEGELSTIJGING

2022

ZEESPIEGEL

STIJGING

ZEESPIEGELSTIJGING

Natuurlijk-, versterkt broeikaseffect 

óf beiden?

1. IJstijden in het verleden
2. Opwarming in de 21e eeuw
3. Zeespiegelstijging
4. Opschuiven klimaatzones
5. Opschuiven vegetatiezones
6. Meer weersextremen
7. Toename aantal hittegolven

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Teveel 

CO2

gemiddeld 2 graden warmer

Klimaatverandering

Zonder dit is het -18 graden op aarde

Zeespiegelstijging

Natuurlijke verwarming

De zon als motor

De mens als motor

Door koolstofdioxide in de lucht is er het broeikaseffect.
Wat is het broeikaseffect?

1. Het afgeven van warmtestraling vanaf de zon naar de aarde.
2. Het tegenhouden van warmtestraling vanaf de ruimte naar de aarde.
3. Het tegenhouden van warmtestraling vanaf de aarde naar de ruimte.

Het versterkt broeikaseffect is een groot probleem.

Welke stof veroorzaakt het versterkte broeikaseffect?

1. koolstofmono-oxide
2. stikstofdioxide
3. koolstofdioxide
4. zwaveldioxide

Het broeikaseffect

1. is fijn en wordt veroorzaakt door het vasthouden van een deel van de uitstraling
2. is fijn en wordt veroorzaakt omdat een deel van de instraling de dampkring verwarmd
3. in niet fijn en wordt veroorzaakt door het vasthouden van een deel van de uitstraling
4. is niet fijn en wordt veroorzaakt door de zon

Wat is GEEN oorzaak van zeespiegelstijging?

1. Landijs smelt
2. Water wordt warmer en zet dus uit
3. Water wordt kouder en zet dus uit

Meer overstromingen door zeespiegelstijging. Hoe kan dat?

1. Lozen van water in zee
2. Versterkt broeikaseffect
3. verdamping van zeewater
4. Bodemstijging

Herhaling Sleep elke afbeelding naar het begrip waar het bij hoort.

Broeikaseffect (algemeen)

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

zeespiegelstijging wordt veroorzaakt door

1. het smelten van land- en zeeijs
2. het smelten van landijs en het uitzetten van water
3. het smelten van zee-ijs
4. het uitzetten van water en het toenemen van de hoeveelheid neerslag

Zonder het broeikaseffect ...

1. ... wordt het heel warm op aarde.
2. ... blijft de temperatuur op aarde gelijk.
3. ... wordt het op aarde net zo koud als in de ruimte.

Wat is het versterkte broeikaseffect?

1. Broeikassen die zorgen dat de aarde warm blijft.
2. Door vervuiling komen er meer broeikasgassen.
3. Broeikasgassen verbranden.
4. Fossiele brandstoffen opslaan.

Examenvraag van de Dag

Weer- en klimaatdeskundigen verwachten dat de kans op een nieuwe Elfstedentocht steeds kleiner wordt.
Op welke ontwikkeling baseren zij deze verwachting?

Succescriteria

• Je kunt uitleggen hoe het natuurlijke broeikaseffect werkt en waarom dit de aarde leefbaar maakt.
• Je kunt uitleggen waarom we ook spreken van het versterkte broeikaseffect en hoe dit werkt.
• Je kunt vijf gevolgen geven van het versterkte broeikaseffect, waarbij één van die vijf zorgt voor de andere vier.
• Je kunt op hoofdlijn beschrijven hoe de gemiddelde temperatuur in Spanje en Nederland de komende tijd verandert hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze veranderende gemiddelde temperaturen.
• Je kunt op hoofdlijnen beschreven hoe de gemiddelde neerslag in Spanje en Nederland de komende tijd verandert. Hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze verandering in neerslag.
• Je kunt verklaren waarom de zeespiegel wereldwijd stijgt en waarom dit proces ook bij een afname van koolstofdioxide in de atmosfeer nog lang zal doorgaan.
• Je kunt beschrijven hoe snel en hoeveel de zeespiegel wereldwijd en in Spanje en Nederland naar verwachting tot 2100 zal stijgen.

Begrippen

Broeikasgassen                    Gassen in de atmosfeer (dampkring) die warmte vasthouden, zoals koolstofdioxide (CO2) en methaan 

                                             (CH4)

Natuurlijke broeikaseffect   Het vasthouden van warmte door broeikasgassen in de atmosfeer, waardoor de aarde leefbaar is.

Versterkt broeikaseffect       Het toenemen van de concentratie van broeikasgassen (bijvoorbeeld koolstofdioxide) onder invloed van de 

                                             mens waardoor de atmosfeer steeds meer warmte vasthoudt. De gemiddelde temperatuur op aarde wordt 

                                             hierdoor steeds hoger.

Zeespiegelstijging                Het stijgen van de gemiddelde zeespiegel door het uitzette van het oceaan- en zeewater en het versnelde 

                                             afsmelten van land- en gletsjerijs.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §2.1 t/m 2.3 in Learnbeat

Extra

Er volgen nog twee filmpjes die je zelfstandig zou kunnen  bekijken.