rechtsstaat H2 De grondbeginselen

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 4

H2 De grondbeginselen

Wat zijn de grondbeginselen van onze rechtsstaat? En welke waarden horen daarbij?

Lesprogramma

De vorige les

H2 uitleg met vragen tussendoor.

De les afsluiten.

Regels en wetten

Iedereen kent de noodzaak van regels.

Ongeschreven regels / geschreven regels.

Vaak komen normen en gedragsregels voort uit geloof, tradities en gewoonten.

Rechtsnormen: Zijn gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd.

rechtsstaat: een staat waarin burgers wordenbeschermd, door grondrechten, tegen misbruik en willekeur van de overheid

waarom rechtsnormen?

• Bescherming van burgers tegen de staat.​
• Gevoel van onrechtvaardigheid voorkomen.
• orderlijk laten verlopen van de samenleving
  Het delen van normen en waarden binnen de samenleving.
  
  

Een jongen verkoopt zijn scooter aan een klasgenoot, maar deze weigert daarna te betalen. Dit is een zaak voor het:

1. strafrecht.
2. burgerlijk recht.
3. staatsrecht.
4. bestuursrecht.

In een samenleving bestaan vrijwel altijd regels.
Waarom is het belangrijk voor burgers dat er ook regels voor de overheid zijn?

H2 de Basis van de rechtsstaat

Doel: Veiligheid van burgers: Ze beschermen tegen de macht macht van de overheid.

Burgers geliijk behandelen.

Deze doelen zijn uitgewerkt in een aantal grondbeginselen.

Grondbeginselen

1. Er is sprake van een verdeling van de macht.
   
   
2. De Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet
   
   
3. Door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.

In de grondwet staat beschreven:

1. dat alle burgers in gelijke gevallen gelijk worden behandeld.
3. op welke misdrijven gevangenisstraf staat.
4. wat de straffen op het overtreden van sociale grondrechten zijn.

Verdeling van de macht

                                                     ''Trias politica''

Wetgevende macht        Uitvoerende macht     rechterlijke macht.

In Nederland is sprake van een trias politica.
Waarom is de trias politica een belangrijk uitgangspunt in een democratie?

Het doel van de trias politica is dat:

1. burgers hun belangen beter kunnen verdedigen.
2. burgers en overheid evenveel macht krijgen.
3. politici meer bevoegdheden krijgen om te besturen.
4. burgers beschermd worden tegen de overheid.

onafhankelijke rechters

Het feit dat rechters neutraal en onafhankelijk zijn, zorgt voor bescherming.

1 eerlijke rechtspraak.

2 bescherming tegen ongeoorloofde optreden van de overheid.

3 Het zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen. Daders krijgen een eerlijk proces en ''veriende'' straf.

In Nederland is de rechtspraak opgedragen aan onafhankelijke rechters.
Waarom moet een rechter onafhankelijk zijn? Noem twee redenen.

Grondrechten en grondwet

Een belangrijke functie van de grondwet is het vastleggen van de grondrechten.

Er zijn twee soorten grondrechten

• Klassieke grondrechten. (recht op gelijke behandeling, de vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, recht op ontastbaarheid van het lichaam.
  
• Sociale grondrechten (recht op werk, gezondheidszorg, woongelegenheid)
  

Klassieke grondrechten

• 18 klassieke grondrechten
• De belangrijkste waarden: vrijheid & gelijkheid
• staan in willekeurige volgorde
• deze MOET de overheid garanderen

Klassieke en sociale 

grondrechten

Klassiek	Sociaal
Bescherming tegen overheid	Bescherming door overheid
Vrijheid van....	Recht op...
Ken ze allemaal. Je moet ze kunnen toepassen.	Ken ze allemaal. Je moet ze kunnen toepassen.

Klassieke grondrechten 

Sociale grondrechten

Grondwet

De Nederlandse Grondwet

Sociale grondrechten

Elke rechtsstaat streeft ernaar om de zogeheten ‘grondrechten’ te garanderen
Geef twee voorbeelden van:
klassieke grondrechten. (blz 34)

Elke rechtsstaat streeft ernaar om de zogeheten ‘grondrechten’ te garanderen
Geef twee voorbeelden van: sociale grondrechten.

Tijd over?

Lezen blz 35 /35

Maken werkboek: blz 24 / 25 opdracht 5, 6 en 9