H1.3 Regenten en stadhouders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw in Nederland

KGT 2 - Hst 1

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je de begrippen republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Staten, Staten-Generaal, regent en stadhouder. (R)

...kan je benoemen hoe de Republiek werd bestuurd. (T1)

...kan je de twee taken van de stadhouder benoemen. (T1)

Wat is wat?

Dikgedrukt = een begrip

schuin = moeilijk woord

uitleg van begrip

Hierin staat de uitleg van het begrip. Schrijf het begrip en de betekenis op in je schrift.

uitleg van moeilijk woord

Hierin staat de uitleg van het moeilijke woord. Schrijf het op in je schrift.

uitleg

Hierin staat de uitleg over een bepaald onderwerp.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was een land zonder koning.

De verschillende gewesten waren de baas en vergaderden in de Staten vergaderingen. 

Staten

Het bestuur van een gewest (provincie).

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Naam van Nederland vanaf 1588 na de onafhankelijkheid van Spanje. 

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Alleen voor zaken die voor alle gewesten belangrijk waren vergaderden ze samen. Dit noemen we de Staten-Generaal. 

• Buitenlandse zaken
• Leger

Staten-Generaal

Hoogste bestuur van de Republiek. Vergadering van de vertegenwoordigers van alle gewestelijke staten samen. 

Hier zitten de vertegenwoordigers van de gewesten. De afgevaardigden die met elkaar vergaderen over verschillende buitenlandse zaken of de oorlogsvoering.

Hier zitten de personen met wie de vertegenwoordiger (van het gewest die in het midden zit) overlegd over bepaalde besluiten, voordat deze genomen worden. 

Deze vlaggen zijn van de verslagen vijanden van de Republiek. Het diende als troffee van de gewonnen veldslag of zeeslag.

Vertel de leerlingen over de Ridderzaal en dat daar de Staten-Generaal bijeen kwamen om te vergaderen over buitenlandse zaken en oorlogvoering. 

De spreuk op het wapenschild: In het Latijn luidt de spreuk ‘Eendracht maakt macht’ Concordia res parvae crescunt. Letterlijk vertaalt betekent dit: ‘Eendracht doet het kleine groeien’, maar in het Nederlands klinkt het rijmende ‘Eendracht maakt macht’ een stuk beter. 

Stadhouder vs. Raadspensionaris

In de Republiek waren twee belangrijke mensen: de stadhouder en de raadspensionaris. 

De stadhouder wilde zich graag bewijzen in een oorlog. Want dan kon je laten zien hoe goed je was. In tijden van vrede had hij weinig te doen. De stadhouder en de raadspensionaris hadden nog wel eens ruzie.

Bron: Schrilderij uit 1629. Je ziet Maurits van Oranje met zijn leger. Na de dood van zijn vader werd hij de nieuwe stadhouder.

Maurits van Oranje

Maurits was de tweede zoon van Willem van Oranje. Omdat de oudste zoon was overleden voor hun vader, nam Maurits de titel Stadhouder van zijn vader over. 

Maurits was erg goed in het aanvoeren van het leger. Hij bedacht allerlei tactieken om zijn lerger zo snel mogelijk te verplaatsen.  Zo bedacht hij bijvoorbeeld dat het handig was om onder de wielen van kanonnen houten planken te leggen. Zo kwamen deze niet vast te zitten in de modder. 

Regenten

In de gewesten hadden de regenten het voor het zeggen. Dat waren rijke bestuurders. Zoals burgemeesters of wethouders in een stad.

Voor zo'n baan hoefde je alleen uit de goede familie te komen. 

rergent

Bestuurder van een gewest (provincie).

gewest

provincie

Bevolking van de Republiek

Hele rijke mensen                                    Regenten

Rijke mensen                                                Handelaren, advocaten                                                                                          en notarissen

                                                                                      Ambachtslieden ,                                                                                                    met eigen winkel

Armen                                                                                 Ongeschoold

Tegelijkertijd met de leerlingen opdracht 6a invullen op blz. 14 van het werkboek (KGT) en blz. 19 (BK).

Adolf en Catharina

• Stap 1:
  Wat zie je op de afbeelding?
• Stap 2:
  Welke personen zie je? 
• Stap 3:
  Andere dingen die je ziet? 
• Stap 4:
  Conclusie?

https:

Waarover gaat de afleving?

1. Over rijke mensen
2. Over arme mensen
3. Over stinkende mensen
4. Over rijke en arme mensen

Waren prins Frederik Hendrik en zijn vrouw rijk of arm in de Gouden Eeuw?

1. Zij waren rijk.
2. Zij waren arm.

Wat aten de rijke mensen in die tijd?

1. Zalm
2. Tonijn
3. Zwaan
4. Rijger

Wat aten de arme mensen in die tijd?

1. Zalm
2. Tonijn
3. Zwaan
4. Rijger

Waar verdienden de rijke mensen heel veel geld mee?

1. Met de handel in graan.
2. Met de handel in specerijen.
3. Met de handel in kaarten.
4. Met de handel in tanden.

Hielden de Nederlanders rekening met de mensen die in Indië woonden?

1. Ja, anders ben je geen mens.
2. Ja, maar niet zo veel.
3. Nee, want waarom zou je.
4. Nee, want die mensen hadden geen leven.

Eens of oneens?
Vind je dat de Nederlanders de mensen in Indië goed hebben behandeld?

Hoe duur was het poppenhuis van de rijke mevrouw?

1. 10.000 gulden
2. 15.000 gulden
3. 20.000 gulden
4. 30.000 gulden

Het poppenhuis van de rijke mevrouw is net zo duur als...

1. Een buitenhuis
2. Een grachtenpand
3. Een kerk
4. Een telefoon

Hoe heette de politie in de Gouden Eeuw?

1. De kikkers
2. De rakkers
3. De kevers
4. De schepenen

Wie was Johan de Witt?

1. Hij was een rakker
2. Hij was een rijke burger
3. Hij was een politicus
4. Hij was een schipper

Wat gebeurde er met Johan de Witt?

1. Hij werd vrijgelaten uit de gevangenis.
2. Hij werd vermoord door burgers.
3. Hij werd gestoken met een mes, maar overleefde de aanval.
4. Hij trouwde met zijn vrouw.

Begrippen uit deze les

• Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Staten
• Staten-Generaal
• Stadhouder
• Regent

Wat is de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. De naam van Nederland vanaf 1588.
2. De naam van Nederland vanaf 1500.
3. De naam van Nederland vanaf 1600.
4. De naam van Nederland vanaf 1795.

Wat zijn de Staten Generaal?

1. Dat zijn de vergaderingen van alle gewesten samen.
2. Dat is de vergadering van een gewest.
3. Dat is een vergadering van een stad.
4. Dat is een vergadering van een dorp.

Welke taak heeft een stadhouder?

1. Hij heeft de leiding over de Staten-Generaal.
2. Hij heeft de leiding over een gewest.
3. Hij heeft de leiding over het leger.
4. Hij heeft de leiding over een stad.

Welke taak heeft een raadspensionaris?

1. Hij heeft de leiding over de Staten-Generaal.
2. Hij heeft de leiding over een gewest.
3. Hij heeft de leiding over het leger.
4. Hij heeft de leiding over een stad.

Wat is een regent?

1. Dat is een rijke burger.
2. Dat is een arme burger.
3. Dat is een hamburger.
4. Dat is iemand die regeert.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.