§1.4 - Gedragsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.4 Gedragsonderzoek

Ik kan

• uitleggen hoe gedrag is opgebouwd
• zelf een simpel ethologisch onderzoek opzetten en uitvoeren
• voorbeelden geven van onderzoek naar het gedrag van dieren
• uitleggen wat antropomorf inhoudt
  

Waarom gedrag van dieren waarnemen en registreren?

Ethologie

Ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

Ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Hoe zit gedrag in elkaar?

Gedragsketen = gedragselementen die in een vast patroon voorkomen. 

Gedrag heeft altijd een functie (paringsgedrag, voedselzoekgedrag, territoriumgedrag etc) = gedragssysteem

Gedrag bestaat uit meerdere gedragssystemen.

Een gedragssysteem bestaat uit meerdere gedragsketens.

Een gedragsketen bestaat uit meerdere gedragselementen. 

Ethogram

Gedrag onderzoek je zo objectief mogelijk waarbij je je aan de feiten houdt. 

Geen subjectieve interpretatie (je mening), die kan onjuist zijn.

Stap 1 - Maak een ethogram

Bestudeer de diersoort en bekijk welke soorten gedrag hij/zij vertoont (= gedragselementen)

Maak een lijst van de gedragselementen + omschrijving + afkorting.

Protocol

Stap 2 - Maak een protocol

Observeer het dier/ de dieren.

Je noteert wat het dier doet in een protocol (soort schema). Meerdere varianten mogelijk.

- op het moment zelf

- je filmt het dier en maakt het protocol later

- waarnemingen inspreken en later in protocol zetten

Antropomorfisme

• Het subjectief toekennen van menselijke eigenschappen aan dieren.
  
• Niet objectief dus niet wetenschappelijk.
  
• Dieren kunnen wel vergelijkbare emoties hebben als mensen.
  

Antropomorf?

''Hij rent weg''

''Hij is zielig''

Dieren met inzicht

Inzicht = leren om een oplossing te bedenken i.p.v. zomaar te probeer (trial and error).

aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van 1.4

2. Maken en nakijken opdrachten 1.4 - 3 t/m 10

Huiswerkopdracht

- Observeer je eigen huisdier (of menselijke huisgenoot)

- Maak eerst een ethogram door 5 minuten op te schrijven welke verschillende gedragingen je ziet.

- Observeer vervolgens 5 minuten en noteer om de 5 seconden alle gedragingen in een protocol

- Maak opdracht 1 van practicum A op p. 38

- Lever digitaal in op Teams (opdrachten)