Module Zelfzorg_Rouwverwerking

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Module zelfzorg

Lesaanbod Verlies en Rouw

Doelen

Hoofddoel:

• Je ondersteunt de cliënt bij het omgaan met veranderingen bij achteruitgang op het gebied van zelfzorg en persoonlijke verzorging.

Subdoelen:

• Je begeleidt de cliënt bij het ervaren verlies
  
• In je begeleiding ben je bewust van rouwtaken
  
• Je kunt het integratief rouwmodel toepassen op situaties van verlies

Rouw en verlies

 Rouw roept rouw op

 Wees je bewust van wat het onderwerp met je doet

 Zorg voor jezelf

 Zorg voor elkaar

Verlies

Op welke manier krijg je als MZ-medewerker 

te maken met verlies en rouw

Uitwisseling met 3 of 4

Situaties van verlies?

Bij rouw denkt men vaak overlijden

Er zijn veel meer situaties waarin mensen verlies en rouw kunnen ervaren. Verlies van:

Situaties van verlies

Waarin rouw kan worden ervaren. Verlies van:

• werk
• relatie
• toekomstbeeld
• gezondheid
• land van herkomst
• moederschap - vaderschap
• familie vanwege verbroken contact
  

Verlies van toekomstbeeld

Iedereen heeft wel een wens / droom of een beeld van hoe zijn leven er later uit zal zien. 

Wanneer blijkt dat die wens / droom niet haalbaar is, kan dat leiden tot rouw.

Verlies van gezondheid

Verlies van gezondheid grijpt in op alle aspecten van het leven.

Het tast, afhankelijk van de situatie, de controle op het leven, de eigenwaarde, het gevoel van rechtvaardigheid en de beleving over de toekomst aan.

Op welke wijze is er sprake van verlies van gezondheid bij jouw doelgroep?

Levend verlies

“Verlies dat een leven lang aanwezig blijft, permanent is en eerder toeneemt of stap voor stap leidt tot nieuwe verliezen.”

Verthriest en Maes in het boek ‘Het DNA van rouw’ (2017)

Tip: podcast levend verlies 

Levend verlies

• fysieke of mentale beperkingen (kind met ...)
  
• chronische degeneratieve ziektes (kind met ...)
  
• psychiatrische stoornissen (kind met ...)
  
• ongewilde kinderloosheid
• geadopteerd zijn
• niet aangeboren aandoeningen ten gevolge van ongevallen

Rouw

 Rouw is het geheel aan gevoelens, gedachten en gedrag na het ervaren van verlies.

Rouwarbeid

Rouwen is geen passief afwachten: het is een activiteit die emotioneel, mentaal en lichamelijk is: rouwarbeid. 

Mensen met verdriet kunnen hierdoor vermoeid raken en niet meer aan de dagelijkse bezigheden toekomen.

Rouwtaken

Rouwarbeid kent vier rouwtaken, die vervuld moeten worden om je aan te passen aan het leven met verlies (William Worden)

1. de werkelijkheid onder ogen zien
2. de pijn van het verlies ervaren
3. je aanpassen aan de wereld na dit verlies
4. weer leren genieten en herinneringen bewaren

Rouwtaken

Aanvullende rouwtaak:

0. Opvoeden in leven en dood

Als ouders / opvoeders de kinderen leren dat verlies en rouw bij het leven horen.  

Rouw verloopt volgens een voorspelbaar proces.

1. Waar
2. Niet waar

Duo-opdracht (15 minuten)

Kijk met elkaar nog eens goed naar deze rouwtaken.

Bespreek op welke wijze jij in de begeleiding van jouw cliënten bewust omgaat met deze rouw taken.

Integratief model

Rouwtherapeut en rouwdeskundige Johan Maes heeft het integratief model ontwikkeld. 

Het integratief model is een rouwmodel waarin de belangrijkste ontwikkelingen en visies uit het rouwonderzoek van de laatste tijd zijn opgenomen.

Integratief model

• Rouwen is een persoonlijk en uniek proces, waarvoor geen handleiding  bestaat. 
• Het ligt ook niet vast hoe lang een rouwproces duurt. 
• Dat is iedere keer anders, net zoals geen vingerafdruk hetzelfde is.
• Een verlies verandert de rouwende.
  

Integratief model

• Het uitgangspunt van dit model is dat verlies bij het leven hoort en bepalend is voor onze identiteit en levensloop.
• Verlies en rouw raken alle facetten van het bestaan. 
• Naast emotionele pijn kan rouw zich ook uiten in lichamelijke klachten en in gedachten en vragen. 
• Rouw is een actief proces, waarin de rouwende op zoek gaat naar een nieuw evenwicht.
  

Omgaan met verlies en rouw

De manier waarop iemand verlies ervaart, hangt af van:

• Leeftijd
• Gevolgen voor het eigen leven
• Manier van afscheid
• Bespreekbaarheid en begrip in de omgeving

Omgaan met verlies en rouw

- Aansluiten

- Luisteren

- Vraag waar de ander behoefte aan heeft

- Aanwezig zijn, zonder te doen, zonder op te lossen

Eigen ervaringen

Omgaan met verlies en rouw raakt aan je eigen ervaringen.

Het is belangrijk je bewust te zijn waar het onderwerp jou kan raken. 

• Zodat het je niet verrast
• Zodat je kunt kiezen of en hoe je het passend kunt gebruiken
  

Kaartjes Verlies en rouw

Maak een groepje van 4 studenten waar je je OK bij voelt.

Je krijgt een stapeltje kaarten.

1 student start:

• Pak de bovenste 2 kaarten en lees ze door
• Kies de kaart die je wilt beantwoorden
• Lees de vraag op de kaart voor en beantwoord
• De anderen luisteren goed en stellen vragen

Let op: overnemen of autobiografisch luisteren

Welke vragen heb je nog over verlies, rouw (icm zelfzorg)

Opdracht (30 minuten)

Leeractiviteit rouwverwerking - religies en cultuur

Iedereen gaat anders om met rouw, mede bepaald door cultuur en religie.

Stap 1 Onderzoek - 20 min

Kies een (sub)cultuur of religie en doe onderzoek op internet naar:

- Wat zijn normen, gebruiken en rituelen

- Waarmee moet je rekening houden in je begeleiding

Stap 2 Presenteren - 5 min

Geef een korte presentatie aan 1 andere groep over de 2 onderzoeksvragen

Terugkoppeling

Presentaties

Literatuur

Boom, Methodisch begeleiden thema 23: Begeleiden bij omgaan met verlies 

Doelen

Hoofddoel: 

• Je ondersteunt de cliënt bij het omgaan met veranderingen bij achteruitgang op het gebied van zelfzorg en persoonlijke verzorging.

Subdoelen:

• Je begeleidt de cliënt bij het ervaren verlies
• In je begeleiding ben je bewust van rouwtaken
• Je handelt bewust volgens het integratief rouwmodel van Johan Maes