Les 3, deel 2/3: Voedselverspilling

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 3: Voedselverspilling

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

                                                                           

           weet je meer over het nieuws;

           weet je meer over de oorzaken en gevolgen van voedselverspilling;

           kun je de tekst samenvatten met behulp van een schema;

           Kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Aan het eind van deze les

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

     Kies nu zelf een nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Klik op de oranje tekst
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Voedselverspilling,

hoe erg is dat nu echt?

de tekst

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

bron

Bron: Natuur & Milieu (30/6/2021 door Karen Eilers)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’. In de volgende dias gaan we de alinea's een voor een langs.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je lezen in de tekst over voedselverspilling denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

de verspilling

Betekenis: heel erg veel van iets gebruiken zonder dat dit nodig is

Klik hier voor de betekenis van de oranje woorden

Hoe erg is voedselverspilling?

Er is steeds meer aandacht voor de enorme hoeveelheden voedsel die jaarlijks verloren gaan in Nederland. Door initiatieven zoals Too Good To Go, de Food Waste Challenge, en onze eigen doggybagcampagne worden we ons er steeds meer van bewust: hoe minder voedsel we weggooien, hoe minder voedsel hoeven we te produceren. Dat bespaart landbouwgrond, water en energie en is goed voor onze planeet! Maar wie gooien er dan toch nog voedsel weg en heeft dat echt een effect op het milieu en de economie?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Bespreeksuggestie(s):

• Kennen je leerlingen de concepten 'Too good to go', de Food Waste Challenge en 'doggybag'? Zoek samen informatie op.
  

Hoe erg is voedselverspilling denk jij? Leg uit waarom je dat denkt.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom is minder voedsel weggooien beter voor onze planeet denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

het eerste kopje

Voedselverspilling in Nederland

In Nederland gooien we thuis gemiddeld 34,3 kg eetbaar voedsel - dus geen schillen of botten – per persoon per jaar weg (fig. 1). 4,8 kg voedsel zit zelfs nog onaangeraakt in de verpakking of schil wanneer het in de prullenbak verdwijnt. In totaal verspillen we thuis 9,5% van al het voedsel dat we kopen, met een gemiddelde waarde van € 120 euro per persoon per jaar. Huishoudens hebben een aandeel van ca. 23 tot 32 % in de totale voedselverspilling van de hele keten (inclusief producenten, horeca en supermarkten). Dat betekent dus dat de totale hoeveelheid verspild voedsel in ons land ongeveer 4 keer zo groot is!

het huishouden

Betekenis: de bewoners van één huis of een gezin

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 1

Reken maar eens uit hoeveel kilo eetbaar voedsel jullie thuis verspillen!

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze alinea worden naast de huishoudens nog andere voedselverspillers genoemd.

Wie van hen denk je dat het meeste voedsel verspilt?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom denk je dat? 

het nieuws

de tekst

terugblikken

het eerste deel van het tweede kopje

mondiaal

Betekenis: wat de hele wereld betreft

Gevolgen van voedselverspilling

Voedselverspilling is natuurlijk zonde van goed voedsel, helemaal als je bedenkt dat er nog steeds 820 miljoen mensen op aarde in hongersnood leven. Maar wat zijn nou precies de gevolgen voor het milieu? Wereldwijd wordt één derde van al het geproduceerde voedsel verspild. Met het verspillen van voedsel, verspil je ook alle grondstoffen en hulpbronnen die voor de productie zijn gebruikt, zoals vruchtbaar land, water, arbeid en energie. Als we geen voedsel verspilden, konden we deze landbouwgrond en het benodigde water teruggeven aan de natuur en energie besparen. Het is niet voor niets dat mondiaal halveren van de voedselverspilling in 2030 deel uitmaakt van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.

halveren

Betekenis: met de helft verminderen

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Bespreeksuggestie(s):

• Wat zijn de Verenigde Naties? Zie bijvoorbeeld hier voor info.
  
• Je zou, naast deze les, aandacht kunnen besteden aan de (overige) Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN

Wat zijn volgens deze alinea de gevolgen van voedselverspilling voor het milieu?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. verspillen van alle grondstoffen en hulpbronnen
2. natuur en energie besparen
3. een nieuw duurzaam ontwikkelingsdoel van de Verenigde Naties
4. hongersnood

Waarom willen de Verenigde Naties de voedselverspilling

mondiaal halveren, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

het tweede deel van het tweede kopje

De gevolgen voor het milieu hangen af van het soort voedsel dat wordt weggegooid. Over het algemeen wordt er relatief weinig vlees verspild, maar toch is dit nog zo’n 7% van al het weggegooide voedsel. De veestapel produceert echter veel broeikasgassen en gebruikt veel land, water en voer.  Voor iedere kilo rundvlees bijvoorbeeld moet een koe 13 kilo voedsel eten, dat ook vaak weer wordt verbouwd. Daardoor is de milieu-voetafdruk van weggegooid vlees per kilo veel groter dan die van andere verspilde voedingsmiddelen. De milieu-voetafdruk per kilo van brood (21% van het verspilde voedsel), groente (11%)  en aardappelen (8%) is over het algemeen relatief laag. Maar we gooien er zoveel van weg dat de totale belasting toch hoog is.

de veestapel

Betekenis: alle boerderijdieren in een land

de milieu-voetafdruk

Betekenis: hoeveel land en water er gebruikt wordt voor iets en wat de gevolgen daarvan zijn voor het milieu

de belasting

Betekenis: het negatieve gevolg van iets

het nieuws

de tekst

terugblikken

Leg in eigen woorden uit waarom de milieu-voetafdruk van een kilo weggegooid vlees groter is dan van een kilo weggegooide groente.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Een kilo weggegooid vlees kost meer dan een kilo weggegooide groente, omdat jij als je een kilo vlees weggooit, je daarmee ook het voer weggooit dat het dier waarvan het vlees komt, heeft gegeten. Jij gooit dus 'dubbel' weg!

het derde kopje

Wat een cijfers. Wie gooit al dat eten weg?

Bijna iedereen, jij misschien ook wel! Uit onderzoek blijkt dat eenpersoonshuishoudens en jongeren het meest verspillen. Naarmate mensen ouder zijn, gooien ze minder weg. Dat laatste komt wellicht door hun opvoeding en het feit dat zij daardoor beter weten hoe ze verspilling moeten voorkomen.

wellicht

Betekenis: misschien

het nieuws

de tekst

terugblikken

Volgens deze alinea verspillen oudere mensen vaak minder voedsel en komt dat misschien door hun opvoeding. Wat is er dan anders in hun opvoeding dan in die van jou denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

het laatste kopje

Waarom verspillen we zo veel voedsel?

Mensen kopen gemakkelijk te veel door grote verpakkingen, aantrekkelijke aanbiedingen en door impulsaankopen. Het is daarnaast soms lastig om precies in te schatten hoeveel eten je nodig hebt, zeker als je kinderen hebt met een wisselende eetlust en voorkeuren. Daardoor koken mensen vaker iets te veel dan te weinig. Ook gooien veel mensen eten weg waarvan de ‘ten minste houdbaar tot datum’ is verstreken. En tenslotte kan het grote gevolgen hebben voor de houdbaarheid van eten, wanneer producten niet op de juiste manier worden bewaard, waardoor een deel van ons voedsel onnodig belandt bij het gft-afval. Het verspillingsrisico lijkt dus overal op de loer te liggen.

de impuls

Betekenis: iets wat je zomaar doet, zonder er eerst over na te denken

op de loer liggen

Betekenis: wanneer iets je zomaar zou kunnen overkomen

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke van deze zes redenen die zijn genoemd voor het

verspillen van voedsel is in jouw huishouden de belangrijkste reden?

het nieuws

de tekst

terugblikken

grote verpakkingen

aantrekkelijke aanbiedingen

impulsaankopen

lastig inschatten

weggooien bij verstrijken houdbaarheidsdatum

niet op de juiste manier bewaren

anders, namelijk... (leg uit in de volgende slide)

Leg je antwoord uit.

Heb je in de vorige slide 'anders' aangeklikt? Leg dan hier uit wat die reden is.

het nieuws

de tekst

terugblikken

We kijken terug naar de vraag in de titel van de tekst: hoe erg is voedselverspilling? Wat is jouw conclusie nu je deze tekst gelezen hebt?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat wil de schrijver van deze tekst bereiken denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak in je schrift een (stroom)schema waarin je het probleem uit de tekst (voedselverspilling) omschrijft en de oorzaak en gevolgen ervan. Gebruik steekwoorden. Klik eerst even op de hotspot om te zien hoe je een schema kunt maken!

Maak een foto van je schema en upload deze hier.

het nieuws

de tekst

terugblikken

een schema?

In een schema kun je belangrijke informatie uit de tekst heel overzichtelijk weergeven. Een schema kan verschillende vormen hebben. Kijk maar eens naar het voorbeeld door op de afbeelding te klikken om in te zoomen.

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet wat de oorzaken en gevolgen van voedselverspilling zijn.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van een schema.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik weet meer over het nieuws.

Je bent nu klaar met deel 1 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken