6.3 Samenleven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

6.3 Samenleven

Biologisch evenwicht, Samenwerken, Rangorde, Territorium, Symbiose, Mutualisme, Commensalisme, Parasitisme

Intro : vorige lessen 

6.2 Voedselrelaties: Producent (plant)- Consument (dier) - Afvaleters - Reducent (bacterie-schimmel).

Kringloop van Koolstof/Water - Biologisch afbreekbaar.

6.1  Ecologie: relaties tussen organismen en hun milieu. Verschillende niveaus: aarde -gebied- levensgemeenschap - populatie - individu.

 - (a)Biotische factoren  - Voedselketen - Accumulatie (gif).

6.3 Samenleven

Lesdoelen: 

- Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is

- Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting

In een ecosysteem is de populatiegrootte van 'n bepaalde soort wisselend. Bij (on)gunstige omstandigheden groter (kleiner).

Evenwicht

Populatie grootte: aantal organismen zelfde soort in gebied.

Populatie grootte is afhankelijk van Biotische factoren (o.a. hoeveelheid voedsel, vijanden, ziekteverwekker) en a-Biotische factoren (bodem, licht, wind, temperatuur, neerslag).

De populatiegrootte schommelt om evenwichtswaarde: biologisch evenwicht

NOTEER IN SCHRIFT

Populatiegrootte 

Biologisch evenwicht 

Door de jaren heen schommelt de populatiegrootte om een evenwichtswaarde

Biologisch evenwicht

biologisch evenwicht: er is evenwicht tussen organismen

De populatiegrootte schommelt om een evenwichtswaarde heen.

Biologisch evenwicht konijnen - vossen

Samenleven

Relaties in en tussen populaties: 

- Concurrentie: 

   competitie partner, plek voedsel 

- Samenwerken/ afspraken maken:

  jagen (leeuwen), verdedigen (vissen) 

  mieren (taakverdeling kolonie).

                                                                           

Stokstaartje houdt de wacht

NOTEER IN SCHRIFT

Relaties binnen populatie

Rangorde: Eén dier is dan de baas.

Territorium: Gebied waar één dier leeft, of een groep dieren van dezelfde soort. Andere soortgenoten mogen er niet in. 

Paarvorming: Mannetje en een vrouwtje werken samen om zich voort te planten.

NOTEER IN SCHRIFT

Relaties binnen populatie

- Rangorde

- Territorium

- Paarvorming

Bij sommige soorten vindt elk jaar opnieuw paarvorming plaats maar bij zwanen blijven man en vrouw hun hele leven bij elkaar.

NOTEER IN SCHRIFT

Relaties tussen soorten

Symbiose: langdurige relatie tussen individuen van  

                        verschillende soorten.

Mutualisme: beide individuen voordeel van relatie

Commensalisme: 1 individu voordeel, ander neutraal 

Parasitisme: 1 individu voordeel, ander nadeel.

Het Individu (parasiet) leeft op of in een individu van een ander soort (gastheer).  Parasiet: dier, plant of schimmel.

Symbiose

langdurige relatie tussen individuen van

                        verschillende soorten

NOTEER IN SCHRIFT

Parasitisme

 1 individu voordeel, ander nadeel.

NOTEER IN SCHRIFT

Parasitisme

Parasiet -  Gastheer

Teek

Zombieschimmel

Warkruid (geen bladgroen)

Grote parasieten

Relaties tussen soorten

Mutualisme: 

Relatie waarbij beide soorten voordeel hebben ( win win)

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel van de symbiose (samenlevingsvorm)

+      + 

Korstmos: Schimmel + algen

Kunnen niet zonder elkaar leven

Samengevat:

Biologisch Evenwicht

Samenwerken of concurrentie 

Rangorde Territorium Paarvorming

Symbiose, mutualisme, commensalisme, parasitisme 

Nu aan de slag met

Huiswerk voor volgende les

Lezen basisstof 3.

Maken opdracht 1 t/m 10 in online behalve samenvatting in je boek

Multiopdracht

Werken aan de opdrachten van week 1 en 2: Organismen en hun omgeving.

Boekje moet donderdag 16 juni ingeleverd zijn en compleet zijn ingevuld. Niet in orde is terug komen maken na schooltijd.

In de toets van de toetsweek kunnen vragen uit dit boekje terugkomen. Is er iets niet duidelijk laat het dus op tijd weten!