Aantekeningen Koude oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Koude oorlog

Aantekening paragraaf 1.1: 

Samen tegen Hitler

Positie van de Sovjet-Unie tussen 1941-1945

• Operatie Barbarossa: Duitsland valt de Sovjet-Unie tóch aan

• "Een vijand van Hitler is een vriend van ons"

• Bondgenoot van Groot-Brittannië en de Verenigde Staten

• Doel: verslaan Hitler
  

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na de oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken) (1)

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische (door het volk gekozen) regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta (afspraken) (2)

• Invloedssferen

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Aantekening Koude oorlog

Aantekening paragraaf 1.2: Het einde van de samenwerking

Invloedssferen

Verdeling van Europa:

• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed

• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek)

• Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem
  

• Vergeet dit ook niet: Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie
  

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen
  

• Andere spelers: Churchill en Roosevelt zijn er niet meer bij (Potsdam, juli 1945)
  

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa
  

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
  

Gevolgen

• Er wordt niet meer gepraat

• Steeds minder vertrouwen tussen de landen

• Geen oplossing voor Duitsland en Berlijn

• Ontstaan van twee machtsblokken in Europa

• Vergeet dit ook niet: De grens van deze twee blokken loopt dwars door Duitsland (en Europa)
  

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk, blank/zwart)

Sovjet-Unie

• Dictatuur

• Communisme

• Onderdrukking

• Gelijkheid, soms dan...

Aantekening Koude oorlog

Aantekening paragraaf 1.3: Oost tegenover West

VN

• Verenigde Naties hebben tot doel oorlog te voorkomen.
• Permanente leden Veiligheidsraad: VS, SU, GB, Frankrijk en China. 10 plekken wissel om de 2 jaar.
• Vetorecht: stemming tegen houden.

Aantekening Koude oorlog

Aantekening paragraaf 3.1: Duitsland in geallieerde handen

06:39

Wat heb je geleerd van dit filmpje?

Invloedssferen

• Na WOII: twee invloedsferen in Europa
  
• Invloedssfeer VS: Westblok
  , democratie, vrijemarkt
• Invloedsfeer SU: dictatuur, planeconomie = Oostblok
  
• Grens tussen twee invloedssferen: IJzeren Gordijn
  

Verdeling Duitsland in invloedssferen na WO II

• West-Duitsland (latere BRD) kwam onder invloed van de westerse democratische overwinnaars. 
• Oost-Duitsland (latere DDR) kwam onder invloed van de communistische SU

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

Aantekening Koude oorlog

Aantekening paragraaf 3.2: 

De Blokkade van Berlijn

mei 1948 - juni 1949

0

Wat is er hand?

• Ruzie over Berlijn loopt hoog op

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Aantekening Koude oorlog

Aantekening paragraaf 3.3: 

0

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• Vergeet dit ook niet: de Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

In de maanden voor de bouw van de Muur vluchtten ruim 3 miljoen, vaak hoogopgeleide, Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.

Overigens zal de Oost-Duitse regering dit niet als reden voor de bouw van de Muur: volgens hen moet de Muur de inwoners van Oost-Duitsland beschermen tegen 'kapitalisme en fascisme'.

Gevolgen

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

• Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.