8.5 Sociale Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

10.2 Emancipatiebewegingen 

KA: discussies over de Sociale Kwestie

Waarom zijn de protestanten het minst een emancipatie beweging te noemen?

Een gênant moment

In de Britse klassenmaatschappij komen arm en rijk elkaar bijna nooit tegen. Daarom is het heel gênant als een haveloze bedelaar erin slaagt de koets van de koning in te halen tijdens de prestigieuze paardenrennen van Derby Day. George V zit met zijn vrienden in de koets als ze worden lastiggevallen door een bedelaar die hun om een zakcentje vraagt.

De sociale kwestie

de Sociale Kwestie.

Arbeidersvraagstuk

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders, vrouwen- en kinderarbeid, honger, werkeloosheid

• Eind 19e eeuw., vooral in de steden.
• 'De rijken worden rijker, de armen worden armer’
• Censuskiesrecht

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

0

Wie helpt de arbeiders? 

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Bedenk hoe de liberalen, de confessionelen en de socialisten de Sociale Kwestie willen aanpakken

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

Liberalen en de sociale kwestie:

• principe: geen of zo weinig mogelijk invloed van de staat
• 1874: Kinderwet Van Houten:
• - eerste sociale wetgeving in Ned
• - liberaal parlementslid
• - beweegredenen van Van Houten:
• 1.  humanitair
• 2. angst voor ontluikend verzet/revolutie

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek)

• Ongelijkheid omdat God het zo wil

• Goede christenen helpen elkaar

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

• Links in de politiek: sociaaldemocratie

Kijkvraag: Wat is het verschil tussen de sociaaldemocratie en het communisme van Marx

Socialisme

Karl Marx

Reacties op sociale kwestie:

1. socialistische partijen (klassenloze samenleving) o.a. 

a. communisten (revolutiegedachte, Karl Marx)

b. sociaal-democraten (parlementaire weg, algemeen kiesrecht)

2. Oprichting vakbonden

0

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Grote spoorwegstaking 1903

• Voor het eerst maken arbeiders samen een 'vuist' tegen de fabriekseigenaren

"Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil..."

Hoe noemen we het politieke probleem van de arbeidersklasse?

1. Het maatschappelijke issue
2. De sociale kwestie
3. Het arbeidersdilemma
4. De werkerscomplicatie

Welk standpunt hadden de socialisten tegenover het kapitalisme?

1. kapitalisme omver werpen!
2. kapitalisme voor iedereen!
3. kapitalisme handhaven!
4. kapitalisme en socialisme kunnen samen!

De sociale kwestie = ?

1. Arbeiders hadden slechte woon- en werkomstandigheden
2. Arbeiders konden door liefdadigheid van de rijke burgers een beter leven krijgen
3. Arbeiders gingen in steden wonen
4. Arbeiders richtten vakbonden op

Sociaal-Democraten willen dat de overheid de arbeiders moest helpen..

1. juist
2. onjuist

Liberalen willen dat de overheid veel sociale wetten invoert

1. juist
2. onjuist

Het Kinderwetje van Van Houten werd ingevoerd in .........

1. 1854
2. 1917
3. 1848
4. 1874

Welk standpunt hadden de confessionelen over het kapitalisme?

1. Gevolgen accepteren want zo had God het gewild!
2. Gevolgen verharden door samen te werken met werkgevers
3. Gevolgen verzachten door samen te werken met werkgevers
4. Problemen die voortkomen uit het kapitalisme lossen zich vanzelf op

Noem twee sociale veranderingen die onderdeel uitmaakten van de sociale kwestie

a. Leg uit hoe volgens veel liberalen de sociale kwestie moest worden opgelost en wat daarbij de rol van de overheid was.
b. Bij welk soort 'staat' hoorde deze opvatting?

Noem 2 manieren waarop vakbonden betere leef- en werkomstandigheden voor arbeiders wisten te bereiken

Discussies over het economisch liberalisme verdeelden de liberalen. Geef het standpunt van rechts (klassiek) liberalen en dat van links (modern)-liberalen

In Groot-Brittannië veranderde de standenmaatschappij in een klassenmaatschappij. Wat is het verschil tussen beide?

Hoe heeft de industriële revolutie de overgang van een standenmaatschappij naar een klassenmaatschappij weten te veroorzaken?

Welk probleem hadden klassiek- liberalen met het kinderwetje van Van Houten?

Of de kinderwet ook echt na 1874 de kinderarbeid afschafte is punt van discussie. Leg uit met argumenten voor en tegen!

Waarom past deze kinderwet goed bij het kenmerkend aspect van de 'sociale kwestie'?