ZLGH Les 1 Paard niet-infectieuze aandoeningen

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

ZLGH Les 1 Paard: niet-infectieuze aandoeningen

Leerdoelen

Je kan de oorzaak, de symptomen (ziekteverschijnselen) en behandeling opnoemen en uitleggen hoe je de ziekten kan voorkomen (preventie) van:

• Koliek
  
• Hyperlipemie (bloedvervetting)
  
• Hoefbevangenheid
  
• Hoefproblemen
  
• Gebitsproblemen
  

Koliek

Koliek is dus een verzamelnaam voor buikpijn

Er zijn twee soorten koliek:

• Ware koliek (pijn in het maagdarmstelsel en het buikvlies)
• Valse koliek (pijn in andere buikorganen, zoals nieren of urineblaas)

Koliek - symptomen

• Onrustig
• Zweten
• Optrekken van de bovenlip
• Rollen
• Veel opstaan en weer gaan liggen
• Laten vallen
• Gapen
• Kijken en trappen naar de buik
• Abnormale houding
• Hoge hartslag (> 40 slagen per minuut)
• Niet eten en/of drinken
• Schrapen met de voorbenen
• Shock
• Dood 

Koliek - oorzaken

Gaskoliek

• Gasophoping door bacteriën
• Door eten van lentegras of plotselinge voerveranderingen

Krampkoliek

• Verkramping van de darm
• Door eten van bedorven voer

Zandkoliek

• Door eten van te veel zand

Obstipatie

• Verstopping van de darm 
• Door gebitsproblemen of te weinig ruwe celstof

Liggingsveranderingen van de darm

• Door beweging van de darmen --> operatie

Koliek - behandeling

Spoedgeval! Dierenarts bellen!

Wat kun je zelf doen?

• Paard in een veilige, grote box met dik strooisel zetten
• Rustig lopen met het dier (niet forceren)
• Niet laten eten
• Bijhouden hoeveel het dier drinkt
• Controleren of het dier nog ontlasting heeft

Diergeneeskundige behandeling

• Pijnstillers
• Darmontspanners
• Laxeermiddelen
• Maag legen met een maagsonde
• Chirurgie

Koliek - preventie

• Op tijd ontwormen
• Nooit acuut voeraanpassingen uitvoeren
• Genoeg ruwvoer aanbieden
• Gebitscontrole en -verzorging
• Niet op kale weides zetten 

Wat heb je nu geleerd over koliek?

Hyperlipemie - symptomen

Bij hyperlipemie of bloedvervetting is er te veel vet in het bloed aanwezig

Symptomen kunnen zijn:

• Stoppen met eten en drinken
• Veel knoeien en/of spelen met water
• Sloom
• Geelzucht (leverfalen)
• Diarree
• Koorts (> 38 graden)
• Vergiftiging
• Shock
• Dood

Hyperlipemie - oorzaken

• Negatieve energiebalans door te weinig voer en/of voer met een te lage voedingswaarde 

Hierdoor breekt het lichaam vetten af -->

Deze komen in het bloed terecht -->

Hierdoor ontstaat leververvetting -->

Daardoor ontstaat leverfalen -->

Hyperlipemie komt vooral voor bij:

• paarden met overgewicht
• Shetlanders
• drachtige paarden

Hyperlipemie - behandeling

Spoedgeval! Dierenarts bellen!

Diergeneeskundige behandeling:

• Dwangvoeren
• Infuus met glucose en insuline (vetafbraak tegengaan)
• Medicatie om vetafbraak in het bloed door de lever te vergroten

Prognose: meestal fataal

Hyperlipemie - preventie

• Overgewicht voorkomen
• Niet op kale weides zetten
• Stress voorkomen
• Dwangvoeren bij stoppen met eten
• Niet laten vasten (vooral drachtige paarden niet)
• Bijvoeren op de wei
• Voldoende ruwvoer geven
• Gebitscontrole 

Wat heb je nu geleerd over hypelipemie?

Hoefbevangenheid - symptomen

Hoefbevangenheid is een hoefontsteking

Het hoefbeen kan loslaten, en hierdoor kan het hoefbeen kantelen en verzakken

Symptomen zijn:

• Warme hoef
• Kreupel lopen; 'op eieren lopen'
• Ontschoening (afstoten van de hoornschoen)
• Veel liggen
• Koorts
• Zweten

Hoefbevangenheid - oorzaken

• Ontstekingen in het lichaam
• Aan de nageboorte blijven staan
• Overbelasting van de hoeven (op harde bodems lopen, kreupelheid)
• Te veel koolhydraten voeren (te veel krachtvoer)
•  Verstoringen in de hormoonhuishouding

Allemaal factoren waardoor er gifstoffen in het bloed komen, die zich verzamelen in de hoeven

Hoefbevangenheid - behandeling

Spoedgeval! Direct dierenarts én hoefsmid bellen!

• Hoefijzers verwijderen
• Hoeven afkoelen door afspoelen met koud water
• Zorgen voor een dikke laag bodembedekking
• Paard op nat zand zetten
• Paard zo veel mogelijk laten liggen
• Het paard rust geven, niet lopen met het paard

Diergeneeskundige behandeling:

• Pijnstillers en ontstekingsremmers
• Medicatie om bloedtoevoer te verbeteren
• Omgekeerd ijzer (voorvoet ontlasten

Hoefbevangenheid - preventie

• Niet te veel suikers geven
• Weidegang beperken
• Nooit acuut voeraanpassingen uitvoeren
• Niet te veel op een harde bodem laten lopen
• Overgewicht voorkomen
• Zorgen voor een goede hoefverzorging
• Regelmatig bekappen 

Wat heb je nu geleerd over hoefbevangenheid?

Overige hoefproblemen

Rotstraal: ontsteking van de straal

Zoolzweren: ontsteking in de zool

Brokkelhoeven: afbreken van stukjes hoef

Nageltred: scherp voorwerp in zool, spoedgeval!

Symptomen van hoefproblemen zijn:

• kreupelheid
• beschadigingen aan de hoef
• stinkende hoef

Oorzaken van hoefproblemen zijn:

• te weinig beweging
• vieze bodem
• slechte hoefverzorging
• uitdroging van de hoef

Veelvoorkomende gebitsproblemen

Doppen op de kiezen: melktanden vallen niet uit, maar blijven als 'doppen' op de blijvende tanden zitten

Haken op de kiezen: scherpe uitsteeksels op de kiezen

Kieswortelontsteking: infectie van de tandwortel

Symptomen van gebitsproblemen:

• pijn bij eten / slecht eten
• stinken uit de mond
• opzwellen van de kaak

Behandeling van gebitsproblemen:

• doppen laten trekken / haken wegvijlen
• antibiotica / pijnstillers
• zacht voer geven

Maken werkblad 1