SAMENVATTING ZENUWSTELSEL

• anatomie en fysiologie
• MBO
• Studiejaar 1

SAMENVATTING ZENUWSTELSEL

LESDOELEN

•  Nagaan wat al bekend is over het zenuwstelsel

• Behandelen van de hoofdpunten van het zenuwstelsel
• Controleren of de lesstof begrepen is

INHOUD LES

•  Bouw zenuwstelsel en verloop zenuwbaan
• Vegetatieve en animale zenuwstelsel
• Centrale en perifere zenuwstelsel
• Soorten zenuwen
•  Hersenzenuwen en ruggenmergzenuwen
• Zintuigen

BOUW ZENUWSTELSEL

• Opgebouwd uit zenuwweefsel.

• Het zenuwweefsel is opgebouwd uit zenuwcellen = neuronen.

BOUW ZENUWCEL

•  Cellichaam
• Celkern
•  Uitlopers = zenuwvezels = neurofibrillen

ZENUWVEZELS

• Dendrieten
•  Neurieten = axonen

DENDRIETEN

Vangen prikkels op via de zintuigen en geleiden de prikkels NAAR het cellichaam toe.

Er zijn talrijke KORTE dendrieten.

Dendrieten zijn receptoren.

NEURIETEN

Geleiden prikkels van het cellichaam AF en brengen de prikkels naar de volgende zenuwcel.

Een zenuwcel heeft 1 LANGE neuriet.

Neurieten zijn effectoren.

MYELINESCHEDE

= mergschede gevuld met myeline (vetachtige stof).

Zit om neurieten ter bescherming.

NEUROTRANSMITTER

Acetylcholine

Komt vrij bij het motorische eindplaatje van een zenuwbaan.

Dus bij het eind van de laatste neuriet.

ANIMALE ZENUWSTELSEL = WILLEKEURIG

Functies:

• Prikkelbaarheid 

•  Beweging

VEGETATIEVE ZENUWSTELSEL = AUTONOME ZENNUWSTELSEL = ONWILLEKEURIG

Functies:

Stofwisseling

• Groei
• Voortplanting

Onder te verdelen in:

• Sympatisch
• Parasympatisch

SYMPATISCH ZENUWSTELSEL

• Werkt stimulerend/activerend op alle functies behalve op de spijsvertering.

• Prikkeloverdracht staat onder invloed van:

> Adrenaline

> Nor-adrenaline

• Bevordert dissimilatie.

PARASYMPATISCH ZENUWSTELSEL

• Werkt rustgevend/kalmerend

op alle functies behalve op de spijsvertering.

• Prikkeloverdracht staat onder invloed van acetylcholine

• Belangrijkste zenuw is de Nervus Vagus = Nervus parasympaticus = 10e hersenzenuw = zwervende zenuw

• Bevordert assimilatie.

CENTRAAL ZENUWSTELSEL

•  Hersenen

•  Ruggenmerg

PERIFEER ZENUWSTELSEL

•  Hersenzenuwen 

•  Ruggenmergzenuwen 

HERSENEN

•  Grote hersenen.
• Kleine hersenen.
•  Hersenstam.

GROTE HERSENEN

Opgebouwd uit 2 helften = halfronden = hemisferen.

Iedere helft heeft 2 kamers.

De helften zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk.

In de balk liggen associatievezels.

BUITENSTE LAAG GROTE HERSENEN

= hersenschors = opeenhoping van cellichamen = grijze stof.

BINNENSTE LAAG GROTE HERSENEN

= hersenmerg = opeenhoping van zenuwvezels = witte stof.

HERSENVLIEZEN

Om de grote hersenen zitten 3 hersenvliezen:

•  Zachte hersenvlies
•  Spinnenwebvlies
•  Harde hersenvlies

HERSENVOCHT

Zit tussen het zachte hersenvlies en het spinnenwebvlies.

Functies:

• Bescherming
• Toevoer van voedingsstoffen voor hersenholten
• Afvoer van afvalstoffen

FUNCTIES GROTE HERSENEN

• Bewustzijn
• Geheugen 
• Gevoel
• Willekeurige beweging

KLEINE HERSENEN

zijn via 3 takken verbonden met de hersenstam en via de stam met:

• De grote hersenen
•  Het ruggenmerg
•  Het inwendige oor

FUNCTIES KLEINE HERSENEN

• Coördinatie van houding en beweging.
• 
  
• Juiste dosering van prikkels naar de spieren

HERSENSTAM

Ligt tussen de hersenen en het ruggenmerg

Functie: geleiden van prikkels van en naar:

• De grote hersenen
• De kleine hersenen
• Het ruggenmerg

VERLENGDE MERG

Is het onderste deel van de hersenstam

Hierin liggen:

•  Het ademcentrum.
•  Het hartcentrum.

RUGGENMERG

Ligt in het wervelkanaal

Ter hoogte van de 2e lendenwervel gaat het ruggenmerg over in een afzonderlijke bundel zenuwen = paardenstaart

(ligt nog wel in de wervelkolom).

Om het ruggenmerg zitten ook 3 vliezen.

GRIJZE STOF RUGGENMERG

Zit aan de binnenkant.

WITTE STOF RUGGENMERG

Zit aan de buitenkant.

GRIJZE STOF RUGGENMERG

Heeft de vorm van een H.

De benen aan de voorzijde zijn de voorwortels met de voorhoorns (motorische cellen).

De benen aan de achterzijde = achterwortels met achterhoorns (sensibele cellen)

ZIJHOORNS

Zitten tussen de voorhoorns en de achterhoorns.

Het zijn uitstulpingen van de grijze stof.

RUGGENMERGZENUWKNOPEN

Zijn verdikkingen in de achterwortels.

Ze worden de grensstrengen genoemd.

Ze horen bij het sympatisch zenuwstelsel.

De belangrijkste is de zonnevlecht in de buikholte.

PRIKKELS VIA HET RUGGENMERG

Een prikkel komt binnen via de achterwortel (sensibel)en gaat dan naar de hersenen.

Via de voorwortel (motorisch) gaat de prikkel naar buiten

(naar spier of klier).

DE WEG VAN EEN PRIKKEL BIJ REFLEX

Prikkel komt binnen via de achterwortel en wordt door schakelcellen overgezet op de voorwortel.

De hersenen worden overgeslagen.

HERSENZENUWEN

• Nervus trigeminus = drielingzenuw = 5e hersenzenuw.
• 
  
• Nervus facialis = aangezichtszenuw = 7e hersenzenuw.

• Nervus Vagus = nervus parasympaticus = zwervende zenuw = 10e hersenzenuw.

RUGGENMERGZENUWEN

Het zijn allemaal gemengde zenuwen.

Ze vertakken zich in:

•  Grote tak voor de voorkant 
•  Kleine tak voor de achterkant
• Ingewandtak

SOORTEN ZENUWEN

• Sensibele zenuwen = gevoelszenuwen.
• Sensorische zenuwen: ontvangen zintuiglijke prikkels.
• Motorische zenuwen (zorgen voor beweging).
• Gemengde zenuwen (sensibel deel en motorisch deel).

RECEPTOREN

Ontvangen prikkels uit de buitenwereld:

> Sensibele prikkels

> Sensorische prikkels