WO II Les 3

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

Tweede wereldoorlog

Les 3

Het verzet

Les 3

Hier Radio Oranje

• De oorlog van Hans (14 jaar) uit Deventer
  

Radio Oranje

Hans gaat opzoek naar de radio van opa. Hij zoekt overal, in de kelder, op zolder en zelfs bij de veldbedden. Als Hans de radio vindt krijgt hij een snoepje van zijn opa.

De tijd is om, Hans heeft de radio niet kunnen vinden. Opa laat zien waar hij de radio had verstopt. Ze lopen naar boven en op zolder onder het kleed onder een luik pakt opa de radio. Hans en opa zijn het er over eens dat de Duitsers hun radio vast niet zullen vinden.

Hans heeft nog maar een kwartier om de radio te vinden. Hij weet alleen echt niet meer waar hij moet zoeken, voor zijn gevoel heeft hij namelijk alle goede verstopplekken gehad.

Introductie

1. Je introduceert het boek 'Oorlog in inkt' nog een keer en hierbij ook het onderwerp van de les (Radio Oranje). Je leest een stukje voor van het verhaal van Hans (Vanaf pagina 58 - 62)

2. Na het voorlezen kun je op de pins drukken (van links naar rechts), hierin lees je verdere informatie over het verhaal van Hans (vanaf pagina 63 - 67). Het gaat over het begin van de oorlog in Nederland waar de Duitsers allemaal regels opleggen. Zo moeten de Nederlanders hun radio's inleveren.

Les 3

Introductie

3. Om het onderwerp verder te introduceren bekijk je deze dia. De radio op deze dia komt namelijk uit 1940 (en de jaren daarna). Je kunt vragen wat de verschillen zijn met deze radio en de radio's die we thuis hebben. Wat luisteren de leerlingen nu op de radio? Je kunt ook op het 'vraagteken' linksboven op de radio klikken. Je krijgt dan in het vak rechts een tekst te zien. Het is belangrijk om aan te kaarten dan elke uitzending van Radio Oranje begon met 'Hier Radio Oranje, de stem van strijdend Nederland' en dat Radio Oranje alleen werd uitgezonden tijdens de oorlog. 

Les 3

28 juli 1940

2 juni 1945

20 december 1942

De eerste uitzending van Radio Oranje werd uitgezonden op 28 juli 1940. Er werd toen aangekondigd dat Duitsland Nederland had overgenomen en dat de oorlog ook ons land had bereikt.

De laatste uitzending van Radio Oranje werd uitgezonden op 2 juni 1945. Nederland was toen namelijk bevrijd, er was dus geen rede meer om in het geheim radio/berichten over te brengen.

Op 20 december 1942 sprak Koningin Wilhelmina alle Nederlanders toe. Ze wensde iedereen een fijne Kerst en sprak de mensen moed in.

Introductie

4. Op deze dia zie je een tijdbalk. Je kunt hier ook weer op de pins klikken. Bij elke 'pin' zit een stukje tekst en een bijbehorende foto (in het vakje rechts). Lees elke pin voor en bespreek de foto's.

Pin 1: De pin gaat over de eerste uitzending van Radio Oranje. Het ging er in de uitzending over dat Nederland door Nederland was overgenomen. In de foto zie je de stad Rotterdam nadat het gebombardeerd was door de Duitsers. Met dit bombardement hadden de Duitsers bijna alle macht (in ons land).

Pin 2:  Deze pin gaat over de toespraak van Wilhelmina tijdens Kerst. Ze wenste iedereen in deze uitzending een fijne Kerst toe en sprak iedereen moed in. In de bijbehorende foto zie je Koningin Wilhelmina. Je kunt de leerlingen vragen wie er nu de Koning/Koningin is in Nederland.

Pin 3: Deze pin gaat over het einde van de oorlog, de bevrijding. Mensen waren opgelucht en heel blij dat ze eindelijk vrij waren. In de foto rechts zie je inwoners van Limburg, deze provincie werd met Noord-Brabant eerst bevrijd.

Het is ook belangrijk om te vertellen dat bij elke uitzending van Radio Oranje er werd verteld hoe het er in Nederland aan toe ging.

Les 3

Radio Oranje

Luister naar de uitzending van Radio Oranje en beantwoord de volgende vragen

Luisteropdracht

Beluister samen met de leerlingen deze uitzending van Radio Oranje. Je drukt op de pin rechtsboven van de radio. Na het fragment beantwoorden de leerlingen 3 vragen. Deze vragen kunnen ze op hun Chromebooks (of andere apparaten) beantwoorden. De antwoorden van de vragen zijn terug te horen in het fragment. Als je ziet dat er veel fouten zijn gemaakt bij een bepaalde vraag kun je er voor kiezen om het fragment nog een keer te luisteren. 

Door welk geweld moest Wilhelmina en andere Nederlanders uit Nederland vluchtten?

1. Het geweld van het verzet
2. Het geweld van de Duitsers
3. Het geweld van de Belgen
4. Het geweld van de Fransen

Antwoord: B

In de uitzending wordt de verjaardag van Wilhelmina gevierd. Hoe oud was ze geworden?

1. 60 jaar
2. 55 jaar
3. 40 jaar
4. 61

Antwoord: A

In de uitzending wordt de verjaardag van Wilhelmina gevierd. Je hoort ook hoe lang zij al koningin is. Hoe lang was dit?

1. meer dan 30 jaar
2. ongeveer 35 jaar
3. minder dan 40 jaar
4. meer dan 40 jaar

Antwoord: D

Les 3

Opdracht:

• We bekijken de aflevering
• De man die naar Radio Oranje luisterde zat in het 'verzet' - Wat was dat?
• Zou jij zelf ook stiekem naar de Radio luisteren om naar nieuws te luisteren als er oorlog is?

Filmopdracht

Bekijk deze aflevering. In deze aflevering loopt een jongen mee met een man die vroeger (in de buurt van Duitsers) stiekem in een geheime ruimte in zijn huis naar Radio Oranje luisterde. Stel de vragen die in de dia staan aan de leerlingen.

Verzet

Collaborateurs

Omstanders

Nederlanders die ervoor kiezen om samen te werken met de nazi’s.

Mensen die ervoor kiezen om andere mensen te helpen.

Een groep mensen die toekijken.

🤝

👀

Niet iedereen gedroeg zich hetzelfde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland; mensen hadden verschillende rollen.

Beantwoord op de volgende slide hoe dit verdeeld was
in Nederland.

Instructie opdracht

Leg na het bekijken van de aflevering uit dat mensen tijdens de oorlog verschillende rollen hadden. De man uit de aflevering had ook een bepaalde rol, hij zat namelijk bij het verzet. Er waren ook andere rollen, bespreek met de leerlingen de volgende begrippen - functies. 

Collaborateurs:

Dit waren Nederlanders die ervoor kozen om samen te werken met de Duitsers.

Verzet:

Dat waren mensen die ervoor kozen om andere mensen te helpen. Ook vochten zij tegen de Duitsers.

Omstanders:

Dit waren mensen die toekeken in de oorlog. 

Na het bespreken van deze rollen vullen de leerlingen de volgende 3 vragen in. Ze moeten aangeven hoeveel procent zij denken waaruit de verschillende groepen ontstonden.

Hoeveel procent van de bevolking werkte 

samen met de nazi’s (collaborateurs)?

0100

Hoeveel procent van de bevolking

hielp anderen (verzet)?

-2100

Hoeveel procent van de bevolking 

deed geen van beiden (omstanders)?

0100

Het antwoord is....

5% verzet,
5% collaborateurs 90% omstanders.

     5%

🤝 5%

👀 90%

Afsluiting opdracht

Bekijk samen met de leerlingen de cirkeldiagram. Bekijk of leerlingen het goed hadden geschat. Bespreek de antwoorden en vraag ook waarom een leerling een bepaald antwoord invult.

Extra informatie:

In Nederland heerste een tijd lang het beeld dat er ontzettend veel Nederlanders in het verzet zaten. Echter is bekend dat het grootste gedeelte van de bevolking gewoon zo goed en kwaad als het ging door ging met het eigen leven en dus als omstander kan worden benoemd. 

Een keten van warrenhuizen (winkels die verschillende artikels verkopen) 

opgericht door Willem Vroom 

en Anton Dreesmann.

Een machtige politiedienst. ss'sers stonden los van de Wehrmacht, het Duitse leger. Zij arresteerden mensen, verhoorden en martelden ze en stuurden hen naar concentratiekampen.

Radiostation dat tijdens de bezetting uitzond vanuit London en na de bevrijding van Zuid-Nederland 

vanuit Eindhoven.

Landen die samen tegen Duitsland (en Italië en Japan) vochten. De belangrijkste geallieerden waren Amerika, Engeland, Rusland, Canada en Australië.

Les 3

Het luchtalarm is een geluidssignaal om de bevolking te waarschuwen voor gevaarlijke situaties. Voor dit alarmsysteem wordt vanouds een sirene gebruikt en daarom wordt het alarm ook wel de sirene genoemd

Luchtalarm

Geallieerden

SS

Radio Oranje

Vroom van Dreesmann

Oefening begrippen

Niet alle begrippen zijn in de les besproken. Ze staan wel allemaal in het verhaal.

De leerlingen nemen de tijd om de begrippen te slepen naar de juiste omschrijving. Wanneer dit nog lastig is voor de leerlingen kunnen ze bijvoorbeeld samenwerken, maar ook bijvoorbeeld de begrippen opzoeken in het boek (oorlog in inkt). De begrippen staan namelijk uitgelegd in het einde van het boek en staan in een andere kleur in het boek aangegeven. Op deze manier zijn de leerlingen aandachtig aan het lezen en leren ze nieuwe begrippen.

Les 3

• Wat heb je geleerd?
  
• Wat vond je van de les?

Begrippen:

• Geallieerden
• SS
• Luchtalarm
• Radio Oranje
• Vroom van Dreesmann

Afsluiting les

Je bespreekt met de leerlingen kort wat ze hadden geleerd en wat ze vonden van de les. Om erachter te komen wat de leerlingen vonden van de les kun je vragen hoeveel sterren zij de les geven. De leerlingen bespreken hoeveel sterren zij de les vonden en een van de leerlingen sleept op het digibord het aantal sterren. Verder bespreek je of de leerlingen het lesdoel hebben gehaald. Ook staan de begrippen nog een keer op het bord, op deze manier kunnen de leerlingen er nog eens naar kijken.