Par. 6.3 De samenleving in de Vroege Middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

1. Waardoor had het merendeel van de bevolking van de steden geen invloed op het bestuur van de stad?

2. Noem vier bevolkingslagen in middeleeuwse steden.

3. Welke twee bevolkingsgroepen kwamen in opstand tegen de stadsbestuur? Wat bereikten zij?

Eerder klaar? Lees "Ambachtslieden en arbeiders komen in opstand" op blz. 104.

Studiewijzer

31/05: Par. 6.3 De samenleving in de Vroege Middeleeuwen  (1mhs1)

02/06: Par. 6.6 De Islam (1mhs1)

Par. 6.3 + 6.6 (1mh1)

(Pinksteren)

07/06: Par. 6.6 De Islam  (1mhs1)

09/06: Oefenen TWT  (1mhs1)

Par. 6.6 (1mh1)

13/06: START TOETSWEEK

Toetsweek 4

Par. 6.1, 6.2, 6.3 en 6.6

Vandaag

1. Uitleg par. 6.3

2. Leerdoelen antwoorden

3. Les par. 6.4 "De Islam"

4. Afsluiten

Leerdoelen

1. Waardoor had het merendeel van de bevolking van de steden geen invloed op het bestuur van de stad?

2. Noem vier bevolkingslagen in middeleeuwse steden.

3. Welke twee bevolkingsgroepen kwamen in opstand tegen de stadsbesturen? Wat bereikten zij?

Vroege Middeleeuwen:

Weinig handel

Tussen 500 en 1000 was er weinig handel in Europa

Ten eerste was reizen gevaarlijk door rovers

Ook waren de wegen slecht onderhouden

Daarnaast was het door tol erg duur

Romeinse wegen

Middeleeuwse wegen

Tol is geld dat je moet betalen om een brug of weg te mogen gebruiken

Late Middeleeuwen

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'.
• Er komt meer handel.
• Geld komt weer terug.
• Bevolking groeit.
• Er ontstaan steden.
• Macht van de steden neemt toe.
• De adel krijgt (soms) minder macht.

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

(1100-1500)

Herleving van de handel

In de 11de en 12de eeuw gingen handelaren samenwerken

• In gilden
• Met andere steden (Hanze)
• Met de koning

Gilden

Er kwamen erg veel ambachtslieden in sommige steden

Zij besloten te gaan samenwerken in verenigingen

Zo'n vereniging noemden ze een gilde

Ieder ambacht had zijn eigen gilde (vereniging). 

Voordelen

Als lid van een gilde mocht je je ambacht veilig uitvoeren

Maar het gilde zorgde ook voor bejaarde en zieke leden

Als een lid overleed, betaalde het gilde de begrafenis

Maar ze gaven ook veel feesten en andere steun

Bijvoorbeeld het gilde van kooplieden zorgde voor gewapende begeleiding tijdens handelsreizen.

Lid worden

Als je lid wilde worden moest je in de leer bij een meester

Als leerling leerde je de basis

Daarna kon je als gezel voor de meester gaan werken

Om zelf meester te worden moest je een meesterproef doen

Hiermee laat je al je kennen en kunnen zien. Dit waren altijd enorm lastige projecten waar je veel ervaring en kennis voor nodig had.

Hanze

Ook handelaren gingen met elkaar samenwerken

De belangrijkste samenwerking was de Hanze

Deze samenwerking had 3 voordelen:

Er kon meer gekocht en verkocht worden. 

Ze gebruiken dezelfde munten, maten en gewichten. 

1

Samen reizen is veiliger. 

Kooplieden vervoerden handelswaar op één schip. 

2

Kooplieden werkte samen met koningen. 

Op dit manier werd de macht van leenamannen (adel) beperkt. 

Steden betaalde belastingen aan de koningen.

Koningen verbeterde de wegen en bruggen, hielpen tegen rovers en maakten een einde aan tollen die edelen aan de kooplieden oplegden. 

3

Samenwerking van handelaren uit verschillende steden rond de Noordzee en Oostzee

De kooplieden werkte samen met koningen

Koningen zorgden voor een muntstelsel dat overal in hun rijk hetzelfde was. 

In ruil voor geld gaven de koningen stadsrechten aan  de steden. 

Stadsrechten

Document waarmee burgers van een stad het recht kregen om zelf hun stad te besturen. 

Voordelen

• Het bestuur van de stad zelf regelen. 
• Rechtspreken
• Stad organiseren

Nadelen

• Belasting betalen aan de heer.
• Een deel van het geld afstaan dat de stad verdiende met boetes.
• De heer helpen bij oorlog (met soldaten, geld of goederen te geven)

Oude steden groeien, nieuwe ontstaan

Er kwamen meer kooplieden en ambachtslieden. 

Horigen trokken naar de steden: "stadslucht maakt vrij". 

Gilden worden de baas in de steden

De steden werden bestuurd door stadsraden.

Vaak bestond de stadsraden uit leden van het koopliedengilde of de leden van de raad werden gekozen door de leden van de gilden van ambachtslieden. 

Op den duur kregen de zonen van gildeleden voorrang op een lidmaatschap. 

Vorige les...

Stadsrechten

Stadsraden en de gilden

Gelaagdheid in de stedelijke samenleving

Gelaagdheid in de stedelijke samenleving

De mensen in de steden waren vrij, maar niet gelijk

Uiteindelijk komen de arme burgers soms in opstand

Ambachtslieden en arbeiders komen in opstand

• Er waren in de steden meer ambachtslieden dan kooplieden. 
• Ambachtslieden verdienden goed en betaalde beslastingen, maar mochten niet meedoen met het bestuur in de steden. 
• De kooplieden bestuurden de steden. 
• Soms kwamen ambachtslieden in opstand...

Meaux opstand op 9 juni 1358. Op de afbeelding is een bloedige onderdukking te zien van een opstand van arme stedelingen en boeren. 

Volgens de bron werden op die dag 7000 lijken in het water gehooid. 

Guldensporenslag

                       Steden worden steeds belangrijker en rijker.

                       De lagere edelen uit die steden willen meer macht.

In de Guldensporenslag werd dus gevochten over de vraag wie de macht had in Vlaanderen en dus in de steden van Vlaanderen.

Opstanden in de steden...

Kooplieden en ambachtslieden werden min of meer welvarend, maar de arbeiders niet. 

Zij leefden in armoedige omstandigheden. 

Vanaf 14de eeuw: de welvaart groeidde niet meer. De arbeiders werden werkloos en komen in opstand.

Arbeiders

Kooplieden en ambachtslieden

Opstand van de arbeiders...

De arbeiders hadden geen kans om het bestuur van de stad lang in handen te houden. 

De kerk, de vorst en de adel onderdrukten vaak op een bloedige manier de verzet van de arbeiders. 

Leerdoel beantwoorden

1. Waardoor had het merendeel van de bevolking van de steden geen invloed op het bestuur van de stad?

2. Noem vier bevolkingslagen in middeleeuwse steden.

3. Welke twee bevolkingsgroepen kwamen in opstand tegen de stadsbesturen? Wat bereikten zij?

• Bespreken: denken, delen, uitwisselen