Wisselkoersen

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wisselkoersen

In deze LessonUp gaat het over wissekoersen: de prijs van een valuta uitgedrukt in een andere valuta. We zien waarom het aanbod stijgt en de vraag daalt als de wisselkoers van de valuta stijgt en andersom. We kijken naar de officiële termen voor stijgingen daling wisslkoers. Verder gaan we in op het verband tussen betalingsbalans en wisselkoers.

Prijs van een valuta

De wisselkoers van een munt (valuta) is altijd uitgedrukt in een andere munt (valuta).

Een stijging van de wisselkoers van één munt (A) ten opzichte van een ander (B), gaat altijd samen met een daling van de wisselkoers van de andere munt (B) ten opzichte van de ene (A).

Voorbeeld

Je kan de wisselkoers van de euro uitdrukken in bijvoorbeeld dollars of ponden:
€ 1 = $ 1,15
€ 1 = £ 0,88

Je kunt ook de dollar of het pond uitdrukken in euro’s:
$ 1 = 1/1,15 = € 0,87
£ 1 = 1/0,88 = € 1,14

Oefenopgave 1

a) Stel dat wisselkoers van de  euro gelijk is aan ¥ 130. Hoeveel euro krijg je dan voor ¥ 1000?

b) Stel 1 euro = 74 Russische roebel
Ook geldt 1 dollar = 63 Russische roebel
Hoeveel bedraagt wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar dan?

€ 1 = ¥ 130 dus  ¥ 1000 = 1 / 130 x 1000 = € 7,69

1 Russische roebel = 1 / 74 = € 0,0135
1 dollar = 63 roebel = 63 x € 0,0135 = € 0,85

Vraag(lijn)

Er is een negatief verband tussen de vraag naar een valuta en de prijs ervan (wisselkoers).
Als de wisselkoers van een valuta stijgt, wordt het land voor andere landen duurder om vanuit dit land te importeren (ze moeten meer van hu eigen valuta betalen om de valuta van dit land te krijgen).

Voorbeeld

Stel dat de VS voor € 1 miljard importeert uit Europa. We gaan er van uit dat de wisselkoers van één euro gelijk is aan 1,15 dollar (USD). De VS betalen dan voor de import uit Europa: 1 mld. x 1,15 = $ 1,15 mld.
Vervolgens laten we de wisselkoers van de euro stijgen tot $ 1,20. Eenzelfde hoeveelheid import uit Europa van de VS kost dan nu: 1 mld. x 1,20 = $ 1,20 mld.

De import is duurder geworden en we weten dat wanneer de prijs van iets stijgt, er minder vraag naar is. Als er minder vraag naar de Europese import is, is er dus ook minder vraag naar de euro (waarmee de import betaald wordt).

Zou het uitmaken als de VS in hun import in dollars zou betalen?
Stel dat er weer voor € 1 mld. wordt geïmporteerd door de VS. Dat is in USD: 1 mld. x 1,15 = $ 1,15 mld.
De Europese importeur gaat dit op de valutamarkt weer wisselen voor euro’s, dus vraagt € 1 mld.
Als vervolgens de wisselkoers van de euro stijgt tot $ 1,20, zal de Europese importeur op de valutamarkt nu $ 1,15 mld. / 1,20 = € 958.333.333 willen wisselen op de valutamarkt.
De vraag naar euro’s is dus ook nu kleiner geworden.

Aanbod(lijn)

Bij het omwisselen van een munt op de valutamarkt, wordt er altijd een munt aangeboden als er een andere munt gevraagd wordt. Er is dan dus een positief verband tussen wisselkoers en aanbod.

Voorbeeld

Ga weer uit van de VS die importeert uit Europa. Zij vragen hiervoor euro’s en bieden dus hun eigen munt (dollars). We hebben gezien dat er minder vraag is naar de euro op moment dat de wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar steeg.

Bij stijging wisselkoers euro ten opzicht van dollar, daalt de wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro.

En een daling van de vraag naar euro’s betekent dat de dollar minder wordt aangeboden.

Deze twee combinerend geeft dat een daling van de wisselkoers van een munt (in dit geval dollar) leidt tot een daling van het aanbod (van de dollar).

Oefenopgave 2

Stel dat de koers van het Britse pond
ten opzichte van de euro daalt. Wat gebeurt er met de aanbod van de euro en
waarom?

Omdat het Britse pond ‘goedkoper’ is geworden voor het EMU-gebied, zal de EMU meer importeren vanuit het VK. De vraag naar ponden stijgt dus. Omdat er betaald wordt met euro’s, zal het aanbod van euro’s stijgen.

Evenwichtskoers

Op de koers waar vraag en aanbod gelijk zijn aan elkaar, is er sprake van evenwicht.

Deze evenwichtskoers gaat pas veranderen als er iets met de vraag of het aanbod gebeurt. Let dus op: als je iets zegt over een stijging daling van de koers van een valuta, moet je eerst altijd iets zeggen over de vraag of het aanbod er van op de valutamarkt.

Vraag / aanbod van een munt op de valutamarkt kan in grote lijnen veranderen door:
- stijging of daling van handelsstromen (import / export)
- stijging of daling van kapitaalstromen
- speculatie (verwachtingen m.b.t. wisselkoers)
- veranderingen in rente (beleggen wordt aantrekkelijker of juist onaantrekkelijker)

Appreciatie & depreciatie

Een stijging van de wisselkoers heet een appreciatie en een daling van de wisselkoers heet een depreciatie.

Voorbeeld

Stel dat de rente in Nederland stijgt. Wat gebeurt er hierdoor met de wisselkoers van de euro? In Nederland stijgt de rente, dus dat betekent dat het voor beleggers aantrekkelijker wordt om in Nederland te beleggen ten opzichte van andere landen. Buitenlandse beleggers gaan euro’s vragen op de valutamarkt om in Nederland vervolgens te beleggen (op de kapitaalmarkt). Vraag euro’s stijgt, waardoor wisselkoers euro apprecieert.

Oefenopgave 3

a) Stel dat president Trump van de VS invoer uit de EU gaat beperken. Wat gebeurt er met de wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar?

b) Nederland geeft een noodlening aan Malawi. Wat gebeurt er met de euro ten opzichte van de Malawische kwacha?

De invoer uit de EU vanuit VS daalt, dus de vraag naar euro’s daalt. Hierdoor zal de euro depreciëren ten opzichte van de dollar.

De lening is in euro’s en als deze wordt omgewisseld voor kwacha’s, zal het aanbod van euro’s op de valutamarkt stijgen. Hierdoor daalt de wisselkoers van de euro ten opzichte van de Malawische kwacha.

c) Stel dat er een gerucht rondgaat dat het Britse pond gaat appreciëren ten opzichte van de euro. Leg uit dat de kans groot is dat hierdoor het Britse pond inderdaad gaat appreciëren.

d) In Japan stijgt de rente (meer dan in andere landen). Wat zal hierdoor gebeuren met de wisselkoers van de Japanse yen?

Door het gerucht, zullen speculanten op de valutamarkt hun Britse ponden willen kopen, zodat wanneer ze meer waard zijn, ze deze weer kunnen verkopen en zo dus koerswinst behalen. De vraag naar Britse ponden op de valutamarkt stijgt dus, waardoor het Britse pond inderdaad zal appreciëren.

Doordat de rente in Japan stijgt, willen beleggers van buiten Japan in Japan gaan beleggen. De vraag naar yens stijgt, waardoor wisselkoers yen zal appreciëren.

Verband wisselkoers & betalingsbalans

De wisselkoers heeft invloed op de betalingsbalans en andersom.

- Een overschot op de betalingsbalans. Bij een overschot op de betalingsbalans is de inkomstenkant groter dan de uitgavenkant. De vraag naar de munt op de valutamarkt is dus groter geweest dan het aanbod ervan. De wisselkoers apprecieert hierdoor.

- Een tekort op de betalingsbalans. Bij een tekort op de betalingsbalans is de inkomstenkant kleiner dan de uitgavenkant. De vraag naar de munt op de valutamarkt is dus kleiner geweest dan het aanbod ervan. De wisselkoers deprecieert hierdoor.

- Als de wisselkoers van land A apprecieert. Land A wordt hierdoor duurder voor andere landen, omdat er meer betaalt moet worden van de eigen munt voor de valuta van land A. Hierdoor zal er minder vraag naar producten uit land A, kortom export land A daalt. De betalingsbalans van land A verslechtert.

Tevens worden andere landen goedkoper voor land A, waardoor land A meer in het buitenland zal kopen. De import stijgt dus, waardoor de betalingsbalans van land A ook zal verslechteren.

- Als de wisselkoers van land A deprecieert. Land A wordt hierdoor goedkoper voor andere landen, omdat er minder betaalt hoeft te worden van de eigen munt voor de valuta van land A. Hierdoor zal er meer vraag zal zijn naar producten uit land A, kortom de export stijgt dus van land A. De betalingsbalans van land A verbetert.

Tevens worden andere landen duurder voor land A, waardoor land A minder in het buitenland zal kopen. De import daalt dus, waardoor de betalingsbalans van land A ook zal verbeteren.

Oefenopgave 4

a) Stel dat de euro gaat appreciëren ten opzichte van de dollar. Welke invloed zal dit hebben op de betalingsbalans van Nederland?

b) Stel dat Nederland een betalingsbalans overschot met Turkije heeft. Welke invloed zal dit hebben op de wisselkoers van de euro ten opzichte van de Turkse lira?

Een overschot op de betalingsbalans (alleen geldstromen met Turkije) betekent dat de vraag naar euro’s groter is geweest dan de vraag naar Turkse lira’s. De euro apprecieert dus ten opzichte van de Turkse lira.

Door een appreciatie van de euro t.o.v. de dollar, wordt het EMU-gebied duurder voor de VS , waardoor er minder vraag zal zijn naar Europese / Nederlandse producten. De export van Nederland daalt, waardoor de betalingsbalans zal verslechteren.

c) Stel dat Nederland een noodlening verstrekt aan Griekenland. Welke invloed zal dit hebben op de wisselkoers van de euro?

Griekenland is onderdeel van het EMU-gebied. Een lening aan Griekenland wordt dus wel geboekt op de betalingsbalans (uitgavenkant kapitaalrekening van de Nederlandse betalingsbalans), maar omdat hierdoor vraag of aanbod van de euro op de valutamarkt niet verandert, zal de wisselkoers van de euro hierdoor niet veranderen.

Wisselkoerssystemen

Een land kan zijn wisselkoers vrij laten bewegen t.o.v. andere valuta, of actief ingrijpen op de valutamarkt om de wisselkoers (enigszins) vast te houden t.o.v. een andere munt. Er kan dus sprake zijn van een vrij zwevende wisselkoers of flexibel of vast. De centrale bank van een land kan een wisselkoers beïnvloeden door de rente aan te passen of door buitenlandse of de eigen valuta op te op de valutamarkt.

Voorbeeld

Stel dat de centrale bank van land A de wisselkoers van de munt van A wil laten appreciëren (ten opzichte van valuta land B).

De centrale bank heeft dan twee mogelijkheden:

- rente verhogen. Het wordt voor buitenlandse beleggers aantrekkelijker om in land A te beleggen. Buitenlandse beleggers gaan munt land A vragen op de valutamarkt om in land A vervolgens te beleggen (op de kapitaalmarkt). Vraag munt land A stijgt, waardoor de wisselkoers valuta land A apprecieert.

- eigen valuta op de valutamarkt opkopen. De vraag naar de munt van land A stijgt, waardoor de wisselkoers valuta land A apprecieert.

Oefenopgave 5

Stel dat land C hun wisselkoers ten opzichte van de munt van land D wil laten dalen.

Leg uit op welke twee manieren dit tot stand kan worden gebracht. Leg beide manieren helemaal uit.

manier 1

- rente verlagen. Het wordt voor buitenlandse beleggers minder aantrekkelijker om in land C te beleggen. Buitenlandse beleggers stappen uit kapitaalmarkt in land C en zullen de munt van land C aanbieden op de valutamarkt. Aanbod munt land C stijgt, waardoor de wisselkoers valuta land C deprecieert.

manier 2

- eigen valuta op de valutamarkt verkopen. Het aanbod van de munt van land c stijgt, waardoor de wisselkoers valuta land C deprecieert.

Examenopgaven

Opgave 3 havo examen 2017-I

https://hetstreek-my.sharepoint.com/:b:/g/personal/iwi_hetstreek_nl/EfHD3WQdIlpLgDADBlx5JYoBvIBLiha4tV0bJQKTuX3rhw?e=66K3DQ

Bronnen 2017-1 havo

https://hetstreek-my.sharepoint.com/:b:/g/personal/iwi_hetstreek_nl/ETav0AHzlztBiuYH6bHD4ykBHfa11ZH4fC2oyxPs94Uf9Q?e=bA4yKE

Uitwerking havo 2017-1

https://hetstreek-my.sharepoint.com/:b:/g/personal/iwi_hetstreek_nl/EaFMUPTnvztHhSvusAS0ubYBFZJUDTHXki91zxrbrzMVtw?e=LKEmuI

Uitwerking VWO 2016-1

https://hetstreek-my.sharepoint.com/:b:/g/personal/iwi_hetstreek_nl/EZUyFkX3ScBGnbt4hW7TM3UBDyIVrvqvDoBoLMzOC0VRkQ?e=Im0BZt

Opgave 1 VWO 2016-1

https://hetstreek-my.sharepoint.com/:b:/g/personal/iwi_hetstreek_nl/EfK_LokVMCJMjNrV76-oFisB-EojCXq77CpdiiTPfcS8Rg?e=odhUlh