Literatuur - tijd en ruimte

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Literatuur

Tijd en ruimte

Wat gaan we vandaag doen?

Leerdoel: je weet welke functies tijd en ruimte kunnen vervullen in een boek en deze kan je ook herkennen.

- Woord van de week

- Terugblik

- Uitleg tijd

- Opdracht 2 maken

- Uitleg ruimte

- Opdracht 3 maken

Wat betekent het woord van de week 'knipperlichtzomer'?

Woord van de week

Knipperlichtzomer: zomer waarin in bepaalde landen de coronamaatregelen soms wel en soms geen vakantie mogelijk maken

Wat is een open plek?

Wat is het verschil tussen een korte en een lange spanningsboog?

Tijd

• Historische tijd: de tijd waarin een verhaal zich afspeelt.
• Een schrijver kan spelen met de tijd om het verhaal spannender te maken.
• Tijdsverloop:

1. Chronologisch: de gebeurtenissen worden verteld in de volgorde waarin ze gebeurd zijn, dus van begin tot eind. Terugverwijzing: in het verhaal wordt kort herinnerd aan wat er in het verleden is gebeurd. Vooruitwijzing: in het verhaal wordt kort verwezen naar iets wat nog gaat gebeuren. 

Tijd

2. A-chronologisch: in het verhaal worden sprongen gemaakt naar gebeurtenissen uit verleden of toekomst. Flashbacks: in het verhaal word je meegenomen naar het verleden. Flashforward: in het verhaal word je meegenomen naar de toekomst. 

Vertelde tijd: geeft aan hoelang de gebeurtenissen in het verhaal hebben geduurd (uren, dagen, jaren…).

Tijd

Hoe uitgebreid of beknopt de gebeurtenissen beschreven zijn, heeft invloed op de spanning van het verhaal. De schrijver kan daar verschillende middelen voor inzetten:

• Tijdvertraging: een gebeurtenis wordt uitgebreid verteld (met veel details). De gebeurtenis duurt dan langer dan deze in werkelijkheid zou duren. 
• Tijdsversnelling: waarbij een gebeurtenis kort wordt samengevat.
• Tijdssprong: er worden gebeurtenissen (uren/dagen/jaren) overgeslagen. Vaak wordt dit aangeduid met witregels.

Opdracht 2 maken

- Reader blz. 5

- Kiest uit: vertraging, versnelling of sprong

- In twee- of drietallen

- Paar minuten

- Daarna klassikaal bespreken

Ruimte

• Setting: de plaats (geografisch), de tijd (de historische tijd) en de omstandigheden (bijvoorbeeld winter, vakantie, staking). 

• De ruimte van een verhaal kan dan ook verschillende functies hebben:

1. Sfeer
2. Karakterisering van een personage
3. Symbolisch

Opdracht 3 maken

- Reader blz. 5-6

- In twee- of drietallen

- Paar minuten

- Daarna bespreken

Romanfragment lezen + opdracht

- Hoe ik talent voor het leven kreeg

- Vraag 1 doornemen

- Fragment in stilte lezen

- Markeer in de tekst alles wat met ruimte en tijd te maken heeft (plus de gevoelens van Semmier)

- Daarna opdrachten in twee- of drietallen maken