Thema 5, basisstof 1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Thema 5, basisstof 1

5 minuten opstarten
Zometeen komt de uitleg, zorg ervoor dat je mee kan schrijven!

De leerdoelen basisstof 1 :

• Ik weet het verschil tussen genotype en fenotype
• Ik kan uitleggen waar elk onderdeel uit bestaat beginnende bij lichaamscel en eindigen bij DNA-sequentie
• Ik weet hoeveel chromosomen en chromosomenparen een menselijke lichaamscel heeft
• Ik weet hoe het fenotype kan afwijken van het genotype en waarom
  

DNA

• Je lichaam bestaat uit lichaamscellen
• In elk van je lichaamscellen zit een celkern 
• In de celkern zitten lange dunne draden: Chromosomen
  

Chromosomen

• Chromosomen bestaan vooral uit DNA
• DNA is de blauwdruk voor je uiterlijk
• Hier staat in wat voor oogkleur, huidskleur, haarkleur je hebt
  

Chromosomen

• Dit wordt "geschreven" in een code
• De volgorde van A T C G, de DNA-sequentie
• Het DNA in je celkern heeft de informatie van al je eigenschappen: genotype
  

Chromosomen

• Als we de wirwar uit elkaar halen, houden we 46 chromosomen over
• twee aan twee zijn ze gelijk:
• Er zijn dus 23 paren (23x2)
  

genotype

• Alle erfelijke eigenschappen die in je celkern(en) staan
• Genotype

fenotype

• De uiterlijke kenmerken van een organisme: fenotype
• Dit kan dus verschillen van je genotype -->
  

Zelfstandig aan de slag

Eerste 10 minuten in stilte zelfstandig

Vervolgens 10 minuten in overleg

De opdrachten van thema 5, basisstof 1 maken

Klaar? Kijk de opdrachten na
Klaar? Teken een DNA streng met A, T, C en G

De leerdoelen basisstof 2 :

• Ik kan uitleggen wat een gen is
• Ik kan uitleggen wat een allel en een allelenpaar is
• Ik kan het verschil tussen geslachtscellen en lichaamscellen uitleggen
• Ik weet wanneer het genotype tot stand komt
• Ik kan gewone celdeling uitleggen met de volgende termen: Moedercel, dochtercel, genotype, mitose
• Ik weet wat genexpressie inhoudt
  

Genen

• Van groot naar klein:
• Lichaamscel
• Celkern
• Chromosomen
• DNA
  

Gen

• Deel van een chromosoom wat de informatie van één eigenschap bepaald
• Bijvoorbeeld: oogkleur
• Hoeveel chromosomenparen heeft een mens?
  

Allel

• Chromosomen komen in paren voor: dus voor elke eigenschap ook twee mogelijkheden
• Wat op elke chromosoom staat is een allel
  

Bevruchting

• In geslachtscellen komen chromosomen niet in paren voor, maar enkelvoudig
• Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel dan?
• Waarom?
  

Bevruchting

•  Het genotype komt tot stand bij de bevruchting
• Hier ontstaat de eerste lichaamscel
  
• Dan gaat het klompje cellen zich delen
  

Genexpressie

•  Elke lichaamscel heeft de informatie voor alle erfelijke kenmerken
• Die uiten ze niet allemaal
• Welke "aan" of "uit" staan, noemen we genexpressie
• Dit verschilt per celtype