Rechten en plichten in de Grondwet

In deze les leer je
  • wat een rechtstaat is
  • wat de grondwet is
  • dat je rechten hebt
  • dat je plichten hebt
  • wat grondrecht is
1 / 29
next
Slide 1: Slide
BurgerschapMiddelbare schoolISKvmbo bLeerjaar 1

This lesson contains 29 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 75 min

Items in this lesson

In deze les leer je
  • wat een rechtstaat is
  • wat de grondwet is
  • dat je rechten hebt
  • dat je plichten hebt
  • wat grondrecht is

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Wat weet je al over jouw rechten en plichten in Nederland?

Slide 2 - Mind map

This item has no instructions

rechten & plichten 
RECHT
Een recht is iets wat je mag doen of mag hebben.
PLICHT
Een plicht is iets wat je moet doen.

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Rechtstaat
Een land waarin wetten voor iedereen gelden, inclusief de regering.

Deze wetten zorgen ervoor dat iedereen eerlijk en gelijkwaardig behandeld wordt.

Slide 4 - Slide

https://wikikids.nl/Rechtsstaat
Rechtstaat
- Vrijheid van meningsuiting
- Grenzen
- Wet
- Samenleving
- Rechter
- Overheid

Slide 5 - Slide

https://prodemos.nl/kennis/informatie-over-politiek/wat-is-een-rechtsstaat/

Nederlanders hebben veel vrijheid. We hebben bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting: we mogen zeggen en schrijven wat we willen. Toch heeft deze vrijheid grenzen. Zo staat er in de wet dat we de samenleving niet in gevaar mogen brengen. Ook mogen we niet aanzetten tot haat. De rechter bepaalt of iemand zich aan de wet heeft gehouden of niet. Als iemand de wet heeft overtreden, dan kan de rechter een straf en/of een verbod opleggen.
Onze vrijheid moet worden beschermd. Niet alleen tegen andere mensen die iets kwaads in de zin hebben, maar ook tegen de overheid. De overheid mag bijvoorbeeld niet zomaar onze mobieltjes afluisteren. We kunnen ook niet zomaar in de cel worden gezet. In Nederland leven we namelijk in een rechtsstaat.

Democratische rechtstaat
Nederland is een democratische rechtstaat.
* Inspraak: je mag meepraten over politieke keuzes.

* Democratie: een land waar iedereen inspraak heeft.


Slide 6 - Slide

Democratie
Democratie is een manier waarop je een land kunt besturen. In een democratie heeft het volk het voor het zeggen. Het woord democratie betekent ook letterlijk: heerschappij van het volk. Het is afgeleid van de Griekse woorden demos (volk) en kratos (heerschappij).
Democratie bestaat hoofdzakelijk in twee vormen:

Directe democratie (de oudste vorm): het volk kan rechtstreeks meedoen aan het nemen van belangrijke beslissingen. Een vorm van directe democratie is het referendum. Dat is een volksraadpleging over het al dan niet aannemen van een bepaalde wet. De uitslag van een referendum kan bindend of raadgevend zijn.

Representatieve democratie: het volk kiest mensen die verstand van politiek hebben om hen te vertegenwoordigen.

Het tegenovergestelde van democratie is dictatuur.

Vraag:
- Over welke onderwerpen zou jij willen meepraten? Bijvoorbeeld: leerplicht, de leeftijd om te mogen autorijden, minimumjeugdloon, de plaats van een overdekte hangplek.

Vraag over de afbeelding:
Waar mogen jongeren over meepraten volgens de nieuwskop?
> Afspraken over het klimaat.
Is dit een onderwerp dat jongeren aangaat, denk je?
> Bijvoorbeeld: ja, jongeren zijn de toekomst.
Bron afbeelding: Duurzaamnieuws.nl, 7 april 2020.

Inspraak
Je hebt de kans en ruimte om je mening te geven en deel te nemen aan beslissingen.

Slide 7 - Slide

https://wikikids.nl/Inspraak
De wet
In wetten is bepaald wat verboden is. 

In een wet staan belangrijke rechten en plichten. 

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Rechten en plichten
  • Rechten: alles wat je mag doen of mag hebben
  • Plichten:  alles wat je moet doen

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Rechten en plichten
  • Rechten: alles wat je mag doen of mag hebben
  • Plichten: alles wat je moet doen

Slide 10 - Slide

https://wikikids.nl/Grondwet

Rechten
Gelijke behandeling, discrimineren mag niet
In Artikel 1 van de Grondwet staat bijvoorbeeld dat je niet mag discrimineren. In Nederland is iedereen gelijk en heeft iedereen recht op een gelijke behandeling. Dat houdt in dat je mensen niet mag uitschelden of dingen verbieden omdat ze een ander geloof of huidskleur hebben of omdat ze homoseksueel zijn.
Vrijheid van meningsuiting
Dat staat in artikel 7: Dat betekent dat je in Nederland mag zeggen hoe je over van alles denkt zolang je geen leugens vertelt en ook niemand beledigt.
Verder staat in de Grondwet bijvoorbeeld ook dat je vrij bent om een eigen godsdienst of politieke partij te kiezen, dat niemand je spullen mag afpakken of zomaar je huis mag binnenkomen.
En dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces. Niemand kan zonder proces worden veroordeeld en er wordt rechtgesproken door onafhankelijke rechters.

Plichten
Plichten van de burgers
Maar in de Grondwet staan ook plichten: bijvoorbeeld voor de burgers de leerplicht (dus de plicht om naar school te gaan!), de plicht om je aan verkeersregels te houden en de plicht om belasting te betalen.
Plichten van de overheid
De overheid moet bijvoorbeeld ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen werk hebben, het milieu beschermd wordt, de inwoners van Nederland gezond kunnen leven en dat er voldoende scholen zijn.
Vind je dat je naar deze les moet komen (een plicht) of dat je naar de les mag komen (een recht).

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Plichten

Wat je moet:
- naar school gaan
- aan de verkeersregels houden
Rechten

Wat je mag:
- je mening geven
- zelf bepalen wat voor kleding je aantrekt

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Stel je voor dat alles mag.......

Wat als niemand rechten en plichten zou hebben?


Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Een recht is
A
iets wat je moet
B
iets wat je mag

Slide 14 - Quiz

This item has no instructions

Een plicht is
A
iets wat je mag
B
iets wat je moet

Slide 15 - Quiz

This item has no instructions

Rechten
Plichten
Het recht om naar school te gaan
Recht op een uitkering - geld als je even geen werk hebt
Het recht op bescherming van je spullen
Het recht op bescherming van je vrijheid
Plicht om belasting te betalen
Leerplicht - je moet naar school
Plicht de politie te gehoorzamen - doen wat te politie zegt
Plicht om spullen van de ander niet kapot te maken of te stelen

Slide 16 - Drag question

This item has no instructions

Vrijheid van meningsuiting is een plicht
A
Ja
B
Nee

Slide 17 - Quiz

This item has no instructions

Grondrecht
* De belangrijkste rechten --> vrijheid van meningsuiting
* Geldt voor alle burgers van het land
* Noodzakelijke rechten
* Beschermt je tegen de overheid --> zij hebben ook plichten


Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Wat is een belangrijk recht voor jou?

Slide 19 - Mind map

This item has no instructions

Voorbeelden van grondrechten
- vrijheid van meningsuiting
- recht op privacy
- kiesrecht
- recht op gelijke behandeling

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Slide 21 - Video

This item has no instructions

De grondwet
* De belangrijkste wet van Nederland is de grondwet
* Er staat beschreven hoe Nederland bestuurd moet worden
* Geen enkele wet of regel mag in strijd zijn met de grondwet
* Het is de basis van alle andere wetten

Slide 22 - Slide

https://wikikids.nl/Grondwet

De Grondwet is de basis van alle andere wetten. Het is de wet die in grote lijnen het bestuur van een land bepaalt. In de grondwet staan onder andere de regels waar mensen zich aan moeten houden. De eerste regel in de grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. Dit betekent dat iedereen voor de wet gelijk is, het maakt niet uit wie je bent, of hoe je er uit ziet, iedereen is gelijk.
De eerste versie van de Grondwet was uit het jaar 1814.[1] De Grondwet van nu, is grotendeels in 1983 ontstaan. Dit betekent niet dat er al die tijd niks is veranderd. Een grote verandering vond bijvoorbeeld plaats in het jaar 1848. Er zijn toen meerdere dingen veranderd. Een paar voorbeelden hiervan zijn: - De koning kreeg minder macht, de ministers waren verantwoordelijk voor alles wat de koning deed. - Mensen kregen meer rechten. Voortaan had iedereen bijvoorbeeld vrijheid van onderwijs en vrijheid van meningsuiting. Hierdoor mogen wij nu zeggen wat we vinden en naar de school gaan die we willen. Heel belangrijk dus zo'n grondwet!
Inhoud van de grondwet
- beschreven in een boek 
- 8 hoofdstukken
- bijna 150 wetten

Hier een heel korte samenvatting:

Slide 23 - Slide

https://wikikids.nl/Grondwet

De Grondwet is de basis van alle andere wetten. Het is de wet die in grote lijnen het bestuur van een land bepaalt. In de grondwet staan onder andere de regels waar mensen zich aan moeten houden. De eerste regel in de grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. Dit betekent dat iedereen voor de wet gelijk is, het maakt niet uit wie je bent, of hoe je er uit ziet, iedereen is gelijk.
De eerste versie van de Grondwet was uit het jaar 1814.[1] De Grondwet van nu, is grotendeels in 1983 ontstaan. Dit betekent niet dat er al die tijd niks is veranderd. Een grote verandering vond bijvoorbeeld plaats in het jaar 1848. Er zijn toen meerdere dingen veranderd. Een paar voorbeelden hiervan zijn: - De koning kreeg minder macht, de ministers waren verantwoordelijk voor alles wat de koning deed. - Mensen kregen meer rechten. Voortaan had iedereen bijvoorbeeld vrijheid van onderwijs en vrijheid van meningsuiting. Hierdoor mogen wij nu zeggen wat we vinden en naar de school gaan die we willen. Heel belangrijk dus zo'n grondwet!
Inhoud van de grondwet

Hoofdstuk 1: wetten met belangrijke rechten.
Hoofdstuk 2: Nederland is een koninkrijk en heeft een regering.
Hoofdstuk 3: de regering zijn volksvertegenwoordigers en worden gekozen.
Hoofdstuk 4: organisaties die de overheid adviseren en controleren.
Hoofdstuk 5: wetgeving en bestuur.
Hoofdstuk 6: regels over de rechtspraak in Nederland.
Hoofdstuk 7: de provincies, de dorpen en de steden.
Hoofdstuk 8: wetten waarin staat hoe de Grondwet gewijzigd moet worden.

Slide 24 - Slide

https://wikikids.nl/Grondwet

Hoofdstuk 1 van de Grondwet bevat wetten waarin staat opgeschreven welke belangrijke rechten de burgers van Nederland hebben.
In hoofdstuk 2 is geregeld dat Nederland een koningin heeft. Verder staat er in hoe de ministers hun werk moeten doen.
Hoofdstuk 3 gaat over de volksvertegenwoordigers. Er staat hoe deze mannen en vrouwen worden gekozen en hoe ze als volksvertegenwoordiger moeten werken.
In hoofdstuk 4 worden allemaal zaken geregeld over organisaties die advies moeten geven aan de overheid en die erop moeten letten dat de overheid haar werk goed doet.
In hoofdstuk 5 wordt van alles geregeld over de wetgeving en het bestuur.
In hoofdstuk 6 van de Grondwet staan allemaal regels over hoe de rechtspraak in Nederland werkt.
Hoofdstuk 7 gaat over de provincies, de dorpen en de steden.
Hoofdstuk 8 bevat de wetten waarin staat hoe de Grondwet gewijzigd moet worden.
Opdracht grondrechten

Jullie krijgen een zoekplaat waarin een aantal artikelen (regels) uit de Grondwet te zien zijn.

Jullie krijgen een lijst met de artikelen van de zoekplaat.

Ontdek deze artikelen in de zoekplaat en zet de letter erbij.

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Slide 26 - Slide

https://lesmateriaal.prodemos.nl/leren/zoekplaat-grondrechten/
Zoekplaat Grondrechten
A) Artikel 1: Gelijkheidsbeginsel
B) Artikel 4: Kiesrecht, iedereen mag stemmen
C) Artikel 5: Petitierecht
D) Artikel 6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
E) Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting, waaronder vrijheid van drukpers
F) Artikel 8: Vrijheid van vereniging
G) Artikel 9: Vrijheid van vergadering en betoging
H) Artikel 17: Vrije toegang tot rechter


Slide 27 - Slide

Antwoorden Zoekplaat Grondrechten

1. Artikel 1: Gelijkheidsbeginsel
Er staat een agent bij twee jongeren die met graffiti hebben gespoten op de muur. Ze zien er verschillend uit. Als ze hetzelfde gedaan hebben, dan hoort de agent ze op gelijke wijze te behandelen.
2. Artikel 4: Kiesrecht, iedereen mag stemmen
Voor het stemhokje staan drie verschillende mensen in de rij.
3. Artikel 5: Petitierecht
Naast de rode loper is een man handtekeningen aan het verzamelen.
4. Artikel 6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
Op de tekening zijn verschillende uiterlijke kenmerken van een geloofsovertuiging te zien: een Joodse meneer met een hoed en krullen en een mevrouw met een hoofddoek.
5. Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting, waaronder vrijheid van drukpers
Vooraan fietst een krantenbezorger.
6. Artikel 8: Vrijheid van vereniging
In één van de huizen huist het bestuur van een voetbalclub, zie muurschildering.
7. Artikel 9: Vrijheid van vergadering en betoging
Er is een groep mensen aan het demonstreren met spandoeken.
8. Artikel 17: Vrije toegang tot rechter
Links op de tekening is een soort rechtbank te zien (‘Justitia’).

ProDemos – Huis voor democratie en rechtsstaat

Quiz
Onze huidige Nederlandse Grondwet stamt uit het jaar 1848. Het wordt gezien als de basis van onze democratie en blijft zich aanpassen aan hedendaagse veranderingen. Zo zijn in de loop der tijd het algemeen kiesrecht en de leerplichtwet ingevoerd. Hoeveel weet jij over dit belangrijke document? Test je kennis in deze quiz.

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

Slide 29 - Link

This item has no instructions