vulkanen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vulkanen

Hoofdstuk 4 bewegende aarde NLT

Leerdoel

· welke soorten vulkanen er zijn en waar op aarde je die vindt

· hoe de verschillende soorten stollingsgesteente ontstaan

· hoe magma wordt gevormd

· welke invloed vulkanen hebben in IJsland

Vulkanisme: 2 hoofdsoorten

Platentektoniek >>>

• Divergentie > meestal oceaanbodem > effusieve erupties
• Convergentie > meestal op rand continenten, subductie > explosieve erupties

explosief

effusief

Vulkaansoorten

Stratovulkaan > ook kegelvulkaan > explosief > gevolg van subductie

Caldera

Schildvulkaan

Spleetvulkaan

Hotspotvulkaan

Stratovulkaan

Dit type is opgebouwd uit lagen lava en pyroclastica (in de lucht geslingerde materiaal) van verschillende erupties.

Caldera > ontstaat uit stratovulkaan

Enorme explosie > top vulkaan weg 

> in grote krater ontstaat soms 

"babyvulkaan"

nieuwe stratovulkaan ontstaat in de krater

Explosief

1. Oceaanbodem (basalt), vermengd met sediment en water, duikt naar beneden.

Explosief

2. Op 100-150 km diepte smelt het basalt, sediment en water en vormt lichte, maar stroperige magma.

Andesitisch lava, hoge viscositeit. (silicium, natrium, kalium)

Explosief

3. De lichte magma stijgt tot in de magmakamer. Niet al het magma bereikt het aardoppervlak, bij intrusies stolt het magma.

Explosief

4. Pas als de druk groot genoeg is komt er een explosieve eruptie. Hoe langer deze uitblijft, des te krachtiger de eruptie.

Schildvulkaan > bij divergentie

de relatief dunne lava vloeit ver weg, de vulkaan blijft tamelijk laag

Schildvulkaan> geen plaatgrens in de buurt>hotspotvulkaan

Hotspotvulkanen

Niet te verklaren met divergentie of convergentie

Eenzame zeer warme plekken in de aardmantel > brandt als het ware een gat door de oceanische aardplaat

Spleetvulkaan

• Bij divergentie ontstaat soms een hele "ritssluiting" van vulkaantjes

Ontstaan Hot Spots

de aardplaat beweegt over deze hotspot en vormt telkens een nieuwe vulkaan

de vulkanen die wegdrijven van de hotspot doven uit

Effusief

1 .Als het mantelgesteente omhoog komt bij de mid-oceanische rug wordt de druk minder en smelt het gesteente door de hoge temperatuur.

2. Door het gat tussen de platen stroomt de magma "rustig" naar buiten.

Silica

Welke invloed heeft het silica-gehalte op het type magma dat gevormd wordt en daarmee het type uitbarsting? 

Een vulkaan die ontstaat bij divergente platen is een explosieve vulkaan

1. waar
2. niet waar

Deze vulkaan is een

1. schildvulkaan
2. stratovulkaan
3. caldeira
4. hotspot

Wat voor vulkaan
is de Fuji?

1. stratovulkaan
2. schildvulkaan
3. mid-oceanische rug

Strato vulkaan

Caldeira vulkaan

Schild

vulkaan

Welke vulkanen horen bij effusief vulkanisme?

1. Schildvulkanen
2. Caldeiravulkanen
3. Stratovulkanen
4. Spleetvulkanen

bij een schildvulkaan is de lava

1. dik
2. dun

De lava van een stratovulkaan is

1. dik en stroperig
2. erg vloeibaar

stollingsgesteente

indeling stollingsgesteente

textuur

• vulkanisch glas heeft geen kristallen
• basalt heeft kleine kristallen
• graniet heeft grote kristallen

Heeft te maken met de afkoelingssnelheid

indeling stollingsgesteente

chemische samenstelling en mineraalinhoud

• Mafisch --> basalt
• felsisch--> graniet

mafisch

• magnesium Ferro
• arm aan silicium, rijk aan magnesium
• basalt
• donkere kleur
• oceaanbodem
• mafisch gesteente smelt bij hogere temperaturen
• mafisch magma heeft een lage viscositeit

Felsisch

• veldspaat en silicium
• rijk aan silicium
• licht van kleur
• graniet
• felsische gesteenten smelten bij lagere temperaturen
• felsisch magma heeft een hoge viscositeit

uitvloeiingsgesteenten

mafisch: basalt

felsisch: Rhyoliet

Andesiet ligt tussen mafisch en felsisch in

  Divergentie