2.2 kathedralen

• Kunst algemeen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Cultuur van de kerk 1000 - 1400 

Middeleeuwen:  klooster - kathedralen - steden

Gregoriaanse kerkmuziek

Romaanse bouwkunst

Gotische bouwkunst

Passiespel

Vermaak

2.2 kathedralen

Doel: 

je kan de

verschillen benoemen tussen de Romaanse en Gotische bouwstijl

Kloosterleven

Romaanse stijl

Romaans 

• Constructiebouw: gewicht van het dak wordt door dikke, massieve muren gedragen. 

Kenmerken:

• Dikke muren: massief en gesloten
• Kleine ramen: donker
• Rondbogen
• Tongewelf  >>>

• Horizontaal karakter

1000 - 1200 na Chr.

braindump; benoem verschillen tussen Gotisch en Romaans

2.2 kathedralen

In de 13e eeuw beleeft de bouw van de Gotische kerk zijn hoogtepunt. Anders dan in de kloosters komt het gewone volk in de kerk voor de erediensten. De kerk moet het geloof op een aansprekende manier overbrengen. Latijn blijft de taal, maar met de meerstemmige muziek blijft en toneel uitbeeldingen worden verhalen spannender gemaakt. Christus wordt steeds menselijker gemaakt ipv een goddelijke koning

Saint Denis

Suger is abt van de Saint Denis (Franse vorsten liggen hier begraven en relieken van Denis). Deze kerk trekt al veel pelgrims maar Suger wil meer bezoekers. Hij verbouwt het donkere Romaanse interieur tot een hoge imponerende ruimte met veel licht. Zijn wens is dat in de kerk het goddelijke zichtbaar wordt in de vorm van licht. Op basis hiervan past hij architectonische oplossingen toe zoals de kenmerkende spitsbogen. Hiermee legt hij de basis voor de Gotiek.

Oorsprong Gotiek

• Door de welvaart en stabiliteit in de hoge middeleeuwen groeit de bevolking. Door erediensten geloof toegankelijker maken.

• Ook door pelgrimstochten zijn grotere (pelgrims)kerken nodig.

• Kerk is 'stukje hemel op aarde': torens reiken naar de hemel, het 'Goddelijk Licht' valt door glas-in-loodramen naar binnen.

Ontstaat in Noord-Frankrijk. 

Abt Suger: ‘We zochten naar architectuur van het licht die de beschouwer van het materiële naar het goddelijke moest verheffen’.

God = licht. Licht is de essentie van schoonheid. 

Notre Dame Reims

Gotiek

• Skeletbouwconstructie: skelet draagt het gewicht (niet de muren), gewicht wordt afgeleid door kruisribgewelf, pilaren, luchtbogen en steunberen (en pinakels).

Kenmerken:

• Dunnere muren: open en sierlijk
• Grote glas-in-loodramen, roosvensters
• Spitsbogen
• Kruisribgewelf>>>

• Verticaal karakter

1150 - 1500 na Chr.

Tongewelf                   Kruisgewelf             Kruisribgewelf

        (Rom.)                                                             (Got.)             

 Soorten gewelven

steunbeer, een gemetselde muurverzwaring om de zijwaartse druk van de kap en eventuele gewelven op te vangen

kruisribgewelf, een gewelf waarbij de kruising van de tongewelven met ribben zijn gemaakt. De ribben hebben een dragende functie.

lichtbeuk, door deze rij vensters valt het licht, dat het schip verlicht

triforium, de smalle gang die onderlangs de vensters van de lichtbeuk loopt / een arcade waarachter zich een loopruimte bevindt

arcade, een reeks van achtereenvolgende bogen die rusten op kolommen

luchtboog, een boog tussen muren en steunbeer om de horizontale krachten over te brengen

kapiteel, bekroning van een pijler

basement, voet van een zuil 

pijler, een steunpilaar

pinakel, spits toelopende, slanke, torenvormige bekroning, vooral bij de steunberen van luchtbogen dient de pinakel ter verzwaring (meer massa betekent beter steunen)

Skeletbouw (Gothisch)

Gewelfbouw (Romaans)

Dak wordt gedragen door dikke muren

Dak wordt gedragen door skeletconstructie en luchtbogen

Hoe werden aan Bijbelverhalen duidelijk gemaakt aan ongeletterden?

Kenmerken gotiek

ornamenten

hoogbouw

ribgewelven en kruisgewelven

spitsbogen en luchtbogen

focus op het licht

roosvensters

gebrandschilderde ramen

ROMAANS

GOTIEK

GEWELFBOUW

DUNNERE MUREN

DIKKE MUREN

SPITSBOGEN

RONDBOGEN

GROTE VENSTERS

KLEINE VENSTERS

KRUISRIBGEWELF

SKELETBOUW

TONGEWELF

HORIZONTAAL GEBOUWD

VERTICAAL GEBOUWD

STEUNBEREN

PINAKEL

LUCHTBOGEN

GESLOTEN, LOMP, LOG

OPEN EN SIERLIJK