5H 10.2 Het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Startopdracht

Twee stellingen:

1. Alle voedingsstoffen worden verteerd in het maag-darmstelsel

2. Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in ontlasting (poep)

Bespreek in duo's (2 min) en wissel dan uit met een ander twee of drietal, wat jullie bevindingen zijn.

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen
5. Maak de startopdracht alleen en in stilte. 
   

Programma

• Leerdoelen
• Introductie video spijsvertering --> 3,5 minuten
• Uitleg basisstof 2 --> Het verteringsstelsel
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Voeding en vertering

10.1 Voedingsstoffen 
10.2 Het verteringsstelsel
10.3 Chemische vertering
10.4 Resorptie
10.5 Gezonde voeding 

BiNaS tabel 82

Leerdoelen 10.1

• Je kunt de bouw, werking en functie van de verteringsorganen van de mens beschrijven
• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en verschillende diersoorten

Het verteringsstelsel
is ongeveer 9
meter lang. 

Het heeft ongeveer
24 uur nodig om

voedsel te verteren.

Vertering = Het afbreken van voedingsstoffen die niet door de darmwand heen kunnen, tot monomeren (enkelvoudige moleculen), zodat ze wel door de darmwand heen in het bloed kunnen worden opgenomen.

Bouw darmkanaal

Darmperistaltiek:

Ritmische samentrekking van 

de lengte en kringspieren

Kneden en samenvoegen van 

spijsverteringssappen met de voedselbrij

Welk type zenuwstelsel regelt dit proces?

Het autonome zenuwstelsel.

Het autonoom zenuwstelsel regelt de onbewuste processen in je lichaam. Het regelt de vitale lichaamsfuncties (hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur) en inwendige organen. Het autonoom zenuwstelsel wordt ook wel het vegetatieve of het onwillekeurig zenuwstelsel genoemd.

Animale zenuwstelsel --> bewust

Darmperistaltiek 

Verteringsstelsel mens

Mechanische vertering --> kauwen (gebit)

en mengel voedselbrij voor darmperistaltiek

Chemische vertering --> bewerking van 

voedsel door enzymen

Van mond naar kont

1. Mond
2. Slokdarm
3. Maag
4. Twaalfvingerige darm
5. Dunne darm
6. Dikke darm
7. Endeldarm           
8. Anus

Mond

Slokdarm

Lever

Maag

Alvleesklier

Dikke darm

Dunne darm

Mechanische vertering: de voedselbrij wordt constant gekneden in alle darmen en ook in de maag. Dit heet de peristaltiek. Een bepaald onderdeel van voeding is noodzakelijk voor een goede peristaltiek. Welke?

Wanneer je iets eet dat niet goed voor je is, zoals bedorven vlees, verandert de peristaltiek van de darm en slokdarm om het zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Wat gebeurt er dan?

Het gebit

• Waarom hebben we een gebit? 
• Wat is het nut van kauwen?

     

Het gebit

• Waarom hebben we een gebit? 
• Wat is het nut van kauwen?

     - Oppervlaktevergroting!
Kauwen helpt verteren: 
-  Het bewerken van voedsel in je     darmkanaal totdat de       voedingsstoffen kunnen worden   opgenomen.

Kauwen van voedsel

Door te kauwen krijg je een grotere oppervlakte

Slikreflex

Als je slikt:

* Huig sluit de neusholte af

* Strotklep sluit de luchtpijp af

Het slikken zet in de slokdarm peristaltische bewegingen in werking.

Maag

• Tijdelijke opslagplaats voor voedsel
• Je maag maakt maagsap (slijm, enzymen en zoutzuur)
• Lijm beschermt de maagwand
• De enzymen verteren eiwitten
• Het zoutzuur (HCl) doodt bacteriën.

Maagportier: laat kleine beetjes voedsel door naar de twaalfvingerige darm

Maagzuur = waterstofchloride, een anorganische verbinding van waterstof en chloor, met als brutoformule HCl. 

Twaalfvingerige darm

• Hier komt alvleessap uit de alvleesklier in --> vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten. 

• Ook komt hier gal in --> emulgeert vetten (maakt ze klein)
• Gal wordt gemaakt in de lever en opgeslagen in de galblaas. Gal is GEEN verteringssap!

Twaalfvingerige darm

Gal --> galkleurstoffen en zouten

Galkleurstoffen --> afbraakproduct rode bloedcellen --> geeft bruine kleur aan ontlasting.

Galzouten --> emulgeren vetten (oppervlakte vergroting) 

De lever maakt gal.  (link)

Darmen

Dunne darm --> Laatste ronde vertering. Opname van stoffen

Dikke darm --> Opname van water (met name van verteringssappen)

Vertering door darmbacteriën

Endeldarm

Opname water en verzamelen onverteerde resten.

Vertering bij eencellige dieren 

Intracellulaire vertering

Eencelligen nemen voedsel op door fagocytose --> instulpen celmembraan en afsnoeren van blaasjes.  

De voedingsvacuolen (blaasjes) versmelten met lysosomen met verteringsenzymen.  

Verteringsproducten komen via het 

membraan van de voedingsvacuole in het

cytoplasma van b.v. de amoebe of het 

pantoffeldiertje. 

Vertering bij eenvoudige meercellige dieren

• Extracellulaire vertering
• Eenvoudige meercelligen 

     hebben

• Een maag-darmholte.
  
• Extracellulaire vertering
  

Huiswerk

Lezen 10.2

Maken opdracht 17 t/m 27

+ begrippenlijst maken

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist video's

Oefenen Biologiepagina.nl