3.2 Opkomst van het nationaalsocialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H3 Het interbellum

        §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme   

Leerdoelen

• Je kunt vier belangrijke kenmerken van het nationaalsocialisme noemen;
  
  
• Je kunt beschrijven hoe Adolf Hitler de macht greep;
  
  
• Je kunt met voorbeelden op politiek, sociaal en cultuur gebied uitleggen dat nazi-Duitsland een totalitaire staat was.  

H3 het interbellum

         §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme  
         A Het nationaalsocialisme

Economische crisis

1929

- Beurskrach in VS

- Crisis slaat over naar Europa

- Duitsland extra zwaar getroffen   
   --> leningen Dawesplan stoppen / herstelbetalingen 

Oprichting NSDAP

• = Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij
  
  
• Politieke partij
• Opgericht kort na WO1
• Leider: Hitler 
• Aanhangers: nationaalsocialisten / nazi's 

• Politieke stroming: nationaalsocialisme

Vier belangrijke kenmerken van het nationaalsocialisme 

1. Nationalisme

• "Duitsland is het beste land"
  
  
• "Duitsland moet weer sterk en machtig worden!" --> stoppen V.v.V.

• Het Duitse volk heeft Lebensraum (=levensruimte) nodig.

• Heim ins Reich: alle Duitsers moeten in één groot rijk wonen

2. Tegen democratie

• Eén sterke leider (Führer) die alle besluiten neemt en die iedereen gehoorzaamt
  = Führerprincipe
  
  
• Persoonsverheerlijking 
  = leider als soort god vereren

3. Militarisme

• Verheerlijken van militaire macht, leger, geweld, strijd en oorlog
  
  

4. Antisemitisme

• = haat tegen Joden

• Joden schuldig aan verlies WO I en aan de slechte economie

• Rassenleer
  ( Arische ras = Übermensen en
  vb. Joden = untermenschen)

H3 het interbellum

    §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme   

     B Hitler grijpt de macht 

Leerdoelen §3.2

• Je kunt vier belangrijke kenmerken van het nationaalsocialisme noemen;
  
  
• Je kunt beschrijven hoe Adolf Hitler de macht greep;
  
  
• Je kunt met voorbeelden op politiek, sociaal en cultuur gebied uitleggen dat nazi-Duitsland een totalitaire staat was.  

H3 het interbellum

     §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme   

     B Hitler grijpt de macht 

Hitler had na de mislukte staatsgreep (1923) besloten om via verkiezingen aan de macht te komen...


Hoe lukt dit 10 jaar later?

Duitsland
dieptepunt 1933

• 8 miljoen werklozen
• Republiek van Weimar kon problemen niet oplossen 
  --> veel verschillende
        regeringen 

Gunstig voor: NSDAP

Steeds meer aanhangers

Hitler belooft:

1. Economisch herstel; werkloosheid oplossen. 

2. Stoppen met Vrede van Versailles.

3. Een Duitsland om trots op te zijn.

Gebruik van propaganda 

= het maken van reclame voor bepaalde denkbeelden
bijv. voor een politieke partij.

Verkiezingsposter NSDAP 1933

Hitler wordt rijkskanselier

30 januari 1933

Maar had nog geen meerderheid in het parlement.. 

Rijksdagbrand

27 februari 1933

(Een Nederlandse communist, Marinus van der Lubbe, wordt 

opgepakt, veroordeeld en geëxecuteerd. 

Aan zijn schuld wordt echter nu nog steeds ernstig getwijfeld...)

Noodtoestand uitgeroepen

- communisten opgepakt 

- beperking grondrechten
 (vrijheid van drukpers/   
   vereniging)    

Hitler meer macht

Maart 1933: Nieuwe verkiezingen 

NSDAP 44% stemmen (geen meerderheid)   
Met 2 andere partijen wél meerderheid. 
  

--> Stemden in met wet die Hitler alle macht gaf: de 

      machtigingswet. Het parlement zet zichzelf hiermee buiten

      spel. 
     
      Einde democratie / begin dictatuur

Aan de slag 

H3 het interbellum

     §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme   

      C Duitsland wordt een totalitaire staat 

Leerdoelen §3.2

• Hoe zat het ook weer met leerdoel 1 en 2?
• A: Je kunt vier belangrijke kenmerken van het nationaalsocialisme noemen;
  
• B: Je kunt beschrijven hoe Adolf Hitler de macht greep;
  
• C: Je kunt met voorbeelden op politiek, sociaal en cultuur gebied uitleggen dat nazi-Duitsland een totalitaire staat was. 

Leerdoel A: 

Je kunt vier belangrijke kenmerken van het nationaalsocialisme noemen

1. nationalistisch

2. tegen democratie

3. militaristisch

4. antisemitisch

Leerdoel B: Je kunt beschrijven hoe Adolf Hitler de macht greep. 

1933: Hitler rijkskanselier. Hoe gelukt? Begin 1933, leider van de regering > rijksdagbrand > uitroepen noodtoestand  > kon doen wat hij wilde > communisten opgepakt, verbod op socialistische en communistische partijen.

Maart 1933: nieuwe verkiezingen (NSDAP 44% van de stemmen), met 2 andere partijen meerderheid. Hierdoor kon Hitler de democratie afschaffen door de invoering van de machtigingswet. 

H3 het interbellum

      §3.2 De opkomst van het nationaalsocialisme   

      C Duitsland wordt een totalitaire staat 

1933: Hitler aan de macht

Duitsland  werd een totalitaire staat:

Staat waarin het leven van inwoners volledig wordt beheerst en gecontroleerd  door de staat. 

Kenmerken nazi-Duitsland

• dictatuur: alle andere politieke partijen verboden
• persoonsverheerlijking
• promoten antisemitisme
• gelijkschakeling: het onder directe controle brengen van alle organisaties en alle media in Duitsland door de nazi’s.
  - censuur
  - propaganda 
  - indoctrinatie 
  - jeugdorganisaties

Kenmerken nazi-Duitsland

• Terreur 

- SA (knokploeg NSDAP)
- SS (militaire organisatie
   NSDAP)

- Geheime dienst (Gestapo)

- Concentratiekampen

Triumph des Willens

1935

Hitler maakt graag gebruik van moderne technieken, zoals film.

De belangrijkste Nazi-film is Triumph des Willens, 

van Leni Riefenstahl, waarin Hitler zich laat neerzetten als de leider

die Duitsland weer groot zal maken.

Welke begrip past hier bij?

Neurenbergse rassenwetten

In de wetten is vastgesteld wie Joods is en wie niet. Dit gaat op basis van afstamming. Als je drie of vier Joodse grootouders hebt, word je gezien als Joods. 

Joden gelden niet langer als staatsburgers en kunnen daarom geen aanspraak maken op bepaalde burgerrechten, mogen niet meer stemmen en kunnen niet voor de overheid werken.

Duitsers mogen niet meer met Joden trouwen.

Indoctrinatie op scholen

9/10 nov 1938: Kristallnacht (nacht van het gebroken glas)

Aan de slag 

Dus:

Verklaring voor Hitler's succes:

- Vernedering Verdrag van Versailles: veel Duitsers hadden geen vertrouwen in democratie

- Economische crisis / veel werkloosheid

- Zijn kwaliteiten/uitstraling als spreker

Gelijkschakeling:

1. censuur
2. indoctrinatie
3. propaganda
4. maatschappelijke organisatie(jeugdvereniging)
5. stimuleren atisemitisme

Organisaties  bij de terreur:

Gestapo : geheime politie

SS: lijfwacht, later elitesoldaten

SA: knokploegen van de NSDAP (tot 1934)