4.1 De steden komen weer tot bloei

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

leg uit op welke manier ontwikkelingen in de landbouw de handel hebben gestimuleerd zo rond 1000

de handel leeft op dankzij landbouw:

• Drieslag stelsel (voorjaar - herfst - braak)
• Ontginning braakliggende gronden (droogleggen moerassen, boskap)
• Verbetering van de ploegen
• Inzet paarden ipv ossen 
• effectiever bemesten van de grond
• Gevolgen: door meer toename voedsel bevolkingsgroei (eerst in Vlaanderen) en 
• toename handel:  overschotten op lokale markten en jaarmarkten
• in steden toenam van ambachten (oa.textiel/aardewerk) > meer nijverheid
• o.a in Gent en Brugge toename van handel: boeren verkochten graan, vee, wol

jaarmarkten en zeehandel

• lange afstandshandel:
• Hanze-handelaren (Oostzee/Noordzee)
• Vanuit Italië produkten uit M.O.
• naar Noord-Frankrijk (over land)
• In 14e eeuw teruggang jaarmarkten:
• - oorlogen in Nrd Frankrijk
• - hoge belastingen 
• - Italianen direct naar Vlaanderen > zeehandel belangrijker > groei Brugge en
• Antwerpen

Jaarmarkt in de Champagne

gevolgen toename handel

1. groei steden en nieuwe steden
2. actieve houding edelen: stadsvorming gestimuleerd en extra vrijheden
3. ontwikkeling geldeconomie > geldwisselaars en banken
4. samenwerkingsverbanden zoals de Hanze (12e - 17e eeuw)
5. ook: verbetering positie horigen

Hanzesteden

herleving van de stad

• steden wilden stadsrechten > onderhandelingen over privileges vb: 
• eigen verdediging, tolrecht, muntrecht, jaarmarkt en:
• patriciërs kregen rechtspraak in handen (schepenen) >
• machtsmisbruik
• in de steden ontstond tweedeling: burgers met en zonder burgerrechten
• ook: grote sociale verschillen
• soms kwam 'het gemeen' in opstand
• ambachtslieden/handelaren verenigden zich in gilden:
• kwaliteitsbewaking, concurrentie tegengaan, sociaal vangnet

enkele andere aspecten van de late ME:

1. Verdwijnen feodale stelsel door toename zelfstandigheid steden
2. soms crises door Zwarte Dood
3. (toch) langzame stijging levenspeil