Economische gevolgen val van Antwerpen (1585):
Antwerpen viel in Spaanse handen: protestanten vluchten naar de Republiek. De Republiek sluit de Schelde af.
- veel immigranten naar Amsterdam : grachtengordel
- handelscontacten : handel van Antwerpen naar Amsterdam
- nijverheid neemt toe
- in Amsterdam handel in luxeproducten
- vraag naar arbeidskrachten neemt toe