Les 3 Domein B Feit&Fictie: in de fotografie

• ckv
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

Culturele en kunstzinnige vorming (ckv)

feit en fictie in beeldende kunst en film

1. Ik weet wat ensceneren en regisseren is. 

2. Ik kan het camerastandpunt in een foto herkennen. 

1. Ensceneren en regisseren

2. Camerastandpunten

1. Fotografie beschouwen + LessonUp vragen

2. Camerastandpunten + LessonUp vragen

3. Bonusopdracht: vreemd perspectief

1. Zijn de doelen behaald?

FEIT & FICTIE

IN DE FOTOGRAFIE

Registreren vs Ensceneren

In de ontwikkeling van de fototechniek ontstonden twee verschillende stromingen: reportage (documentaire) en geënsceneerde fotografie. 

Registreren 

Documentaire en reportagefotografie

Registreren van de werkelijkheid

Toeval

Beethovenstraat, door Ed van der Elsken, Amsterdam 1967

In de eerste plaats is er de documentaire of reportagefotografie. Hierbij ligt de nadruk op het registreren van de werkelijkheid. Ook journalistieke fotografen registreren. Ze maken portretten terwijl mensen zich niet bewust zijn van het feit dat ze gefotografeerd worden. 

Ensceneren 

Gepland en voorbereid

Beheersing van het proces (techniek)

Toeval uitsluiten 

Vaak fotobewerking

Fallen Princesses, Snowy, Dina Goldstein (2008)

En in de tweede plaats de geënsceneerde fotografie: de fotograaf legt een beeld vast, dat met zorg is gepland en voorbereid. Aan de hand van technische mogelijkheden beheersen zij het proces maximaal en sluiten ze het toeval zoveel mogelijk uit. Er ontstaat zo een nieuwe werkelijkheid met zorgvuldig gekozen objecten, figuren en achtergronden. De beelden zijn vaak bewerkt met digitale technieken.

Fotografie beschouwen

+ LessonUp vragen

Céline van Balen 

Ze kijkt op straat uit naar mensen in wie ze iets herkent. Céline probeert vooral de eigenheid van mensen in haar portretten vast te leggen. 

Zij geeft een indringend beeld van de hedendaagse samenleving waarin velen gedesoriënteerd raken en dreigen af te glijden. Ze vertelt het verhaal van menselijk leed en sociale tekortkomingen. Céline van Balen heeft een bijzondere voorkeur voor de ‘buitenstaanders’ in onze samenleving. Mensen aan wie de voorspoed van het leven voorbij is gegaan, de kansarmen, de kwetsbaren.

Ze gebruikt een grote technische camera met een zwart doek en de geportretteerde moet lang stilzitten. Haar manier van werken doet denken aan die van de eerste fotografen: het maakt haar portretten verstild en indringend.

Een kenmerk van het werk van Céline van Balen is:

1. Geënsceneerd
2. Fotobewerking
3. Fantasiewereld
4. Het moet echt zijn

Ruud van Empel

De collagetechniek van Ruud van Empel (Breda, 1958) bestaat uit digitaal knippen en plakken. Uit talloze door hemzelf gefotografeerde ‘puzzelstukjes’ stelt Van Empel een nieuwe werkelijkheid samen. Deze nieuwe werelden zijn realistisch, maar bestaan niet als zodanig in de werkelijkheid.

Een kenmerk van het werk van Ruud van Empel is:

1. realistisch
2. bewerkt
3. geënsceneerd
4. geregistreerd

Jimmy Nelson

In 2010 startte Nelson met zijn grootste project tot dan toe, Before They Pass Away. Drie jaar lang reisde hij de wereld rond en fotografeerde hij 35 inheemse stammen in onder andere Europa, Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Australazië. Hij maakte gebruik van een 50 jaar oude 4x5in- platencamera.

Nelson zei voor dit project geïnspireerd te zijn door Edward Sheriff Curtis en zijn foto's van de inheemse volken van Amerika. Evenals Curtis, portretteert Nelson de personen in zijn foto’s op een geromantiseerde, gestileerde en geposeerde wijze, met het doel om hen “op een voetstuk te plaatsen”. Nelson merkt op dat het project niet een “objectieve waarheid” hoort over te brengen, maar is bedoeld als zijn eigen artistieke interpretatie en een loofuiting naar diversiteit en schoonheid van deze culturen.

In september 2018 publiceerde Nelson zijn derde boek, Homage to Humanity. Het boek bevat meer dan vierhonderd foto’s van dertig inheemse volkeren, interviews met stamhoofden, informatie over de weergegeven locaties en culturen en komt samen met een applicatie die 360° film materiaal biedt dat bij de foto’s hoort, achter de schermen video’s en achtergrondinformatie betreffende de ondernomen reizen. Bij zijn laatste project zegt Nelson naar zijn critici te hebben geluisterd: "Before They Pass Away ontstak een discussie die nagenoeg positief was, maar vaak ook heel verhit. In Homage to Humanity geef ik de mensen uit mijn foto's een grotere stem door hun dromen en meningen en perspectief op de wereld middels interviews en verhalen terug te laten komen in het boek.

De foto's van Jimmy Nelson zijn:

1. geënsceneerd
2. geregistreerd
3. beide

Welke fotograaf ( Céline van Balen, Ruud van Empel, Jimmy Nelson) ligt voor jou het dichts bij fictie? Leg uit waarom.

Erwin Olaf:
Zoek op hoe Princes Diana is gestorven en leg uit hoe Olaf dat laat zien in deze foto?

Camerastandpunten

Camerastandpunten

• Kikkerperspectief = een laag standpunt

• Vogelvluchtperspectief = een hoog standpunt

• Ooghoogte (neutraal) = op ooghoogte

Het camerastandpunt is de plaats waar de camera staat én de hoek ervan ten aanzien van het gefotografeerde.

Kikkerperspectief: laat het onderwerp iets groter lijken. Het laat de persoon/personen in beeld krachtig, machtig en sterker lijken. 

Vogelperspectief: laat het onderwerp iets kleiner lijken. Het laat de persoon/personen in beeld zwak en kwetsbaar lijken. 

Welk camerastandpunt zien je hier?

Welk camerastandpunt zien je hier?

Welk camerastandpunt zien je hier?

feit en fictie in beeldende kunst en film

1. Ik weet wat ensceneren en regisseren is. 

2. Ik kan het camerastandpunt in een foto herkennen. 

1. Ensceneren en regisseren

2. Camerastandpunten

1. Fotografie beschouwen + LessonUp vragen

2. Camerastandpunten + LessonUp vragen

3. Bonusopdracht: vreemd perspectief

1. Zijn de doelen behaald?

Verdiepingsopdracht: vreemd perspectief

Bedenk en maak een foto met een vreemd perspectief. Gebruik je fantasie. 

• Er moet min. 1 persoon op de foto staan.
• Kies een omgeving om de foto te maken.
  
• Kijk goed naar hoe je het licht gebruikt in je foto.
  
• Kies een standpunt.
• Denk na wat je wel en niet op de foto zet.

Bij tijd over kan de bonusopdracht gemaakt worden.