Examentraining: Brazilie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Examentraining Brazilie

H3 Brazilië

Domein Gebieden

H5

Sociaaleconomische ontwikkelingen

Opgave 1

Blz 65

Vraag 1. 

Gebruik bron 15 en de atlaskaart 229 en 230

Welke kaart heeft hetzelfde thema als de foto in bron 15?

GB 230H, Sociale ongelijkheid

Vraag 2. 

Sao Paulo wordt wel de stad van muren genoemd; muren die woongemeenschappen en buren van elkaar scheiden. Leg uit wat de relatie is tussen inkomensongelijkheid en ruimtelijke segregatie. Hoe is dit terug te zien in bron 15?

Mensen met dezelfde inkomens komen vaak in dezelfde wijk te wonen. In bron 15 is een duidelijke scheiding tussen mensen met lage inkomens (in de favela) en de hele rijke mensen (links op de foto).

Vraag 3

Bekijk bron 16.

Bepaal op basis van het import- en exportpakket van Brazilie of Brazilie eerder tot de centrum- of periferielanden behoort. Op basis van welke algemene regel kun je dit concluderen? Formuleer een hoe-hoe zin.

Periferie, aangezien een groot deel van de geëxporteerde producten bestaat uit grondstoffen of levensmiddelen afkomstig uit de primaire sector en er geldt: hoe rijker een land, hoe meer (hoogwaardige) eindproducten het exporteert.

Vraag 4

Tussen 2000 en 2010 maakte Brazilie een snelle economische groei door die grotendeels gebaseerd was op de export van grondstoffen. Terwijl een groot deel van de westerse wereld in economische crisis verkeerde, beleefde de Braziliaanse economie gouden tijden. Sinds 2012 lijkt de groei te stagneren of zelfs in te korten. Toch is er een reden tot optimisme: de wereldwijde vraag naar ijzererts en vlees blijft stijgen.

Noem twee mondiale ontwikkelingen die er voor zorgen dat vraag naar ijzererts en levensmiddelen blijft stijgen.

Groei van de wereldbevolking, groei van de mondiale welvaart.

Vraag 5

Gebruik bron 17 en de atlaskaarten 230F

De mate van welvaart en welzijn van ee regio kan zowel uitgedrukt worden in een score op de VN-ontwikkelingsindex als door middel van het bbp/hoofd.

Benoem:

• welk geografisch begrip past bij de uiteenlopende scores tussen regio's zichtbaar in zowel bron 17 als de atlaskaart
• welk middel geschikter is om de mate van ontwikkeling van een regio te bepalen: VN-ontwikkelingsindex of het bbp/hoofd
• welke bron uit de examentraining laat zien dat ongeacht welk middel je kiest om een regio te scoren, het altijd om gemiddelden gaat.

De bronnen laten de regionale ongelijkheid in Brazilië zien.

Je kunt hiervoor het best de score van de VN-ontwikkelingsindex gebruiken, want die gaat over meer dan alleen het inkomen.

Bron 15 laat zien dat op lokaal schaalniveau de verschillen evengoed groot kunnen zijn.

17

Vraag 6

Bekijk bron 18 en GB 229B

Beredeneer hoe economische groei ervoor kan zorgen dat de omvang van de informele sector afneemt, en wie van de bevolkingsgroepen op de atlaskaart ondervertegenwoordigd zal zijn in de informele sector.

Door meer economische groei komen er meer bedrijven en meer officieel geregistreerde banen.

De blanke bevolkingsgroep is over het algemeen welvarender dan de gekleurde mensen en zal daarom ondervertegenwoordigd zijn in de informele sector.

Brazilie, levensomstandigheden

Opgave 2

Blz 65

Opgave 2, vraag 7

Gebruik bron 19 en de atlaskaarten 225G

Bepaal op basis van deze bronnen welke veranderingen in de inkomensongelijkheid van Brazilie heeft plaatsgevonden, en in hoeverre deze verandering is terug te zien op het platteland. 

De inkomensongelijkheid is afgenomen, maar gekeken naar de grondbezitsverhoudingen lijkt er op het platteland niets veranderd.

Opgave 2, vraag 8

Bekijk bron 20

Geef aan op welk cruciaal onderdeel van de 'beter-leven' index Brazilië slecht scoort. Waarom lijkt juist dit onderdeel van groot belang voor toekomstige economische groei?

20

Onderwijs, want juist een goed opgeleide beroepsbevolking kan ervoor zorgen dat de economie naar een hoger niveau getild kan worden.

Opdracht 2, vraag 9

Sinds 2014 is het aantal Brazilianen dat besloot te emigreren verdrievoudigd. Het gaat vooral om hoogopgeleiden.

Leg uit hoe bron 20 de bewering staaft:'Geld maar niet gelukkig'. Verklaar desondanks de braindrain die heeft plaatsgevonden vanaf 2014.

20

Brazilianen blijken bovengemiddeld tevreden met hun leven ondanks één van de laagste inkomens. Gezien de economische teruggang vanaf ongeveer 2012 kiezen steeds meer hoogopgeleide mensen ervoor om te migreren. Zij kunnen blijkbaar toch niet een goed genoeg salaris verdienen in hun eigen land.

Opgave 2, vraag 10

Bekijk bron 21

Brazilie bevindt zich in een overgangsfase in het demografisch transitiemodel.

Geef aan op de grens van welke twee fases uit het demografisch transitiemodel Brazilie zich bevindt. Noem vanuit demografisch oogpunt een voordeel en een nadeel van deze positie met het oog op economische groei. 

Tussen de 3e en de 4e fase.

Voordeel: er is een groot aantal mensen dat tot de beroepsbevolking behoort. Nadeel: opkomende vergrijzing waarvoor ook kosten gemaakt zullen gaan worden.

Klimaat en natuurlijke rijkdom

Opgave 3

Blz 72 werkboek

Opgave 3, vraag 13

Bekijk bron 31 en de atlas

De klimaatdiagrammen zijn in willekeurige volgorde van de steden Brasilia, Manaus en Rio de Janeiro.

Noteer van elk diagram (A tm C) om welke stad het gaat

A ‒ Brasília, B ‒ Manaus, C ‒ Rio de Janeiro.

Opgave 3, vraag 14

Gebruik 224A en B.

Op het Hoogland heb je niet echt seizoenen, maar een natte en een droge tijd.

Geef aan in welke maand op het Hoogland van Brazilie de minste neerslag valt. Welk verschijnsel veroorzaakt deze droge periode en op welke atlaskaart is dit zichtbaar?

224A

224B

De droogste maand is juli. Dit komt door het verschuiven van de ITCZ/het equatoriaal lage drukgebied naar de meest noordelijke positie waardoor er zich dan een hogedrukgebied kan vormen boven het Hoogland. Zichtbaar op GB 218D/GB 240D.

Opgave 3, vraag 15

Bekijk bron 32

Geef aan waarom het rijden op bio-ethanol als duurzamer geldt dan het rijden op benzine. Je antwoord bevat een oorzaak-gevolg relatie. Beredeneer welke twee mondiale ontwikkelingen er aan kunnen bijdragen dat de vraag naar duurzame bio-ethanol in de toekomst zal stijgen?

32

Bio-ethanol wordt in Brazilië gemaakt uit suikerriet (oorzaak). Dit gewas neemt bij de groei CO2 op uit

de atmosfeer met als gevolg dat de netto-uitstoot van CO2 fors lager is dan die van benzine.

Het feit dat fossiele brandstoffen uitgeput raken en dat in de strijd tegen klimaatverandering steeds vaker gebruikgemaakt wordt van duurzame producten.

Opgave 3, vraag 16

Gebruik bron 33 en de atlas

De aardolievelden voor de kust van Rio de Janeiro bevinden zich op aanzienlijke diepte, wat de winning er van niet vergemakkelijkt. Ondanks dit nadeel zijn er ook gunstige omgevingsfactoren aan de winningslocaties verbonden.

Noem 2 van die factoren.

De nabijheid van een dichtbevolkt en tamelijk welvarend gebied en de nabijheid van industrie, goed voor consumptie en verwerking. De nabijheid van grote havens, gunstig voor het transport.

Opgave 3, vraag 17

Bekijk bron 34 en de atlas

Geef aan wat de oorspronkelijke benaming voor de vegetatie in het Amazonewoud is en wat de belangrijkste oorzaak voor het verschil in vegetatie van het Amazonewoud en de Cerrado is.

34

Selvas.

De hoeveelheid neerslag.

Opgave 3, vraag 18

Bekijk bron 34! (boek staat 33) en gebruik de atlas

Het gebied dat aangeduid wordt met de caatinga ontvangt jaarlijks ongeveer evenveel neerslag als Nederland.

Noem 2 factoren die ervoor zorgen dat de vegetatie in de caatinga desondanks verdort door droogte. 

34

‒ veel meer verdamping;

‒ een onregelmatiger neerslagpatroon.

Effecten globalisering

Opgave 4

blz 72

Opgave 4, vraag 19

Bekijk bron 35. 

Buitenlandse investeringen kunnen de nationale economie aanjagen bijvoorbeeld doordat ze banen creëren voor de lokale bevolking.

Geef een verklaring voor het spreidingspatroon van buitenlandse investeringen in Brazilie. Begin je antwoord met een beschrijving van dit patroon. Geef ook aan wat voor investeringen in Amazonas gedaan worden

Met name langs de zuidoostkust vinden de meeste buitenlandse investeringen plaats, omdat daar de

meeste economische activiteiten zijn.

In staten zoals Amazonas zullen de meeste investeringen gericht zijn op de primaire sector (land en mijnbouw).

Opgave 4, vraag 20

Gebruik GB 226C. Brazilie wordt door experts nog wel eens verweten een vrij protectionistisch economisch beleid te voeren. Hierbij worden Braziliaanse bedrijven bevoordeeld en wordt het buitenlandse bedrijven dmv wetgeving en administratieve rompslomp lastig gemaakt.

Noem een fysisch en een demografisch aspect waaruit blijkt dat Brazilie zich dit kan permitteren. Bepaal of GB 226C dit verwijt ondersteunt of ontkracht. Licht dit toe. 

Fysisch: het land beschikt zelf over vele natuurlijke rijkdommen, grondstoffen,

landbouwmogelijkheden.

Demografisch: het land heeft met 206 miljoen inwoners een enorme afzetmarkt binnen de eigen grenzen.

GB 226C ondersteunt dit verwijt. Gezien de prominente rol die Brazilië in de mondiale economie inneemt, zou je verwachten dat het een hoger percentage FDI zouden hebben in vergelijking met andere Zuid-Amerikaanse landen.

Opgave 4, vraag 21

Lees bron 36

Beredeneer waarom Brazilie op het gebied van economische samenwerking liever kiest voor een land als China dan de VS

Liever samen met China zodat ze samen een front kunnen vormen tegen de huidige macht van het Noorden.

Opgave 4, vraag 22

Bekijk bron 37

Leg uit waarom juist in Minas Gerais veel mijnbouw plaatsvindt. Je antwoord bevat een gebiedskenmerk en een oorzaak-gevolgrelatie

Minas Gerais is gelegen op het Braziliaans Hoogland (gebiedskenmerk). Dit is een zeer oud stuk

aardkorst en door verwering en erosie zijn delfstoffen aan de oppervlakte komen te liggen (oorzaak), waardoor mijnbouw goed mogelijk is.

Opgave 4, vraag 23

Gebruik bron 34 en 38 + atlas

Verklaar waarom de ontbossing van het Mata Atlantica al veel eerder begon dan de ontbossing van het Amazonewoud. Geef aan om welke reden de Cerrado gekolonialiseerd wordt en noem twee redenen waarom de kolonisatie van de Cerrado minder aandacht krijgt dan die van het Atlantische Woud of het Amazonewoud