Pleonasme en tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag doen?

10 min	Welkom en lesdoel
10 min	Stijlfiguren uitleg
n.t.b.	Zelf aan de slag
5 min	Lesdoelcontrole

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• begrijp je wat pleonasmen en tautologieën zijn.

Pleonasme en tautologie

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een eigenschap die onlosmakelijk verbonden is met het genoemde, nog eens in een bepaling uitgedrukt, al dan niet bewust. 

Voorbeelden zijn een houten boomstam, het groene gras en een ronde cirkel.

Tautologie

Een tautologie noemt een begrip tweemaal of meerdere malen, en bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort. Voorbeelden zijn:

 Alles is pais en vree (afwezigheid van ruzie), enkel en alleen, nooit ofte nimmer, onmiddellijk en meteen, niettemin toch.

Pleonasme of tautologie?

De naakte nudist veroorzaakte nogal wat opschudding bij zijn onverwachte entree.

1. Pleonasme
2. tautologie

Mijn haar zit schots en scheef.

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Dat is een mooie, houten boomstam.

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Tautologie en pleonasme zijn...

1. wat ze zijn
2. stijlfiguren (eigenlijk ook stijlfouten)
3. beeldspraak
4. spraakfouten

Ik vind een mondelinge spreekbeurt moeilijk.
In deze zin is sprake van een ....

1. pleonasme
2. tautologie

Aanvankelijk wilden wij in het begin volstaan met een klein feest.
In deze zin is sprake van een ....

1. pleonasme
2. tautologie

Maken

Opdracht 1 t/m 5

blz. 120-123

T, P of goed?

1. Hij vertelde het verhaal nog eens opnieuw.
2. De witte sneeuw bedekte het gras.
3. We moeten eerst de basisprincipes leren.
4. De oude grijsaard liep langzaam over straat.
5. Ik ben blij en verheugd met het resultaat.

Bedenk zelf

 één voorbeeld van een tautologie en een pleonasme