9.Herhaling

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Herhaling H9

Paragraaf 1 t/m 5

9.1: Magnetisme

We gebruiken magneten voor heel veel toepassingen: van de dynamo op je fiets tot de kookplaat in je keuken.

Magneten hebben een noordpool en een zuidpool, deze trekken elkaar aan. Om het magnetisch veld rondom een magneet aan te duiden gebruiken we veldlijnen

9.1: Magnetisme

Als je stroom door een spoel laat lopen dan wordt deze zelf een magneet. De kracht van het magnetisch veld wordt bepaald door het aantal windingen van de spoel, de stroomsterkte en of er een ijzeren kern in zit. 

Kennen: Hoe werkt een relais en hoe werkt een reedcontact

9.2: Elektriciteit maken

Wat moet je weten: Hoe werkt een dynamo en hoe werkt een speaker. Er staan hier filmpjes over in de LessonUp van 9.2.

9.3: De transformator

Transformatoren gebruiken we om spanning te verhogen of verlagen. Voorbeeld: in je telefoonlader zit een transformator zodat je telefoon onder 230 V komt te staan maar 6 V.

Een transformator bestaat uit 2 spoelen: 

de primaire en de secundaire

Spanning of windingen uitrekenen

Als je drie van de vier dingen weet dan kan je een

onbekende uitrekenen. Bijvoorbeeld het aantal 

windingen in de secundaire spoel.

N_p: aantal windingen in de primaire spoel

N_s: aantal windingen in de secundaire spoel

U_p: de primaire spanning (in V)

U_s: de secundaire spanning (in V)

Omrekenen?

Kijk eens naar het volgende rekenvoorbeeld:

Als B gevraagd wordt, en je weet A, C en D, hoe krijg je B dan berekend? Je gaat dan kruislings vermenigvuldigen. Dat ziet er zo uit: A*D = B*C.

Vervolgens kan je A*D weer delen door C, dan heb je B 'los' 

Nog meer formules

We gaan er eigenlijk altijd vanuit dat we geen energieverlies hebben bij een transformator. Dat betekend dus dat het vermogen (P) van de primaire spoel en het vermogen van de secundaire spoel gelijk zijn: P_p = P_s

De formule voor vermogen: P = U * I

Dan krijg je: U_p * I_p = U_s * I_s

9.4: De stroom beïnvloeden

Je moet 4 componenten kennen (en snappen hoe ze werken): diode, batterij, transistor, condensator

9.5: Spelen met weerstand

De formule voor weerstand is: R = U/ I

Als je wil rekenen met weerstanden is het meestal handig om de vervangingsweerstand van meerdere componenten te berekenen. 

Dit die je voor serie- en parallel-schakelingen op een andere manier.

Serie

Bij een serieschakeling mag je de weerstanden bij elkaar optellen

Parallel

Bij een parallelschakeling mag je ze niet zomaar optellen, maar gebruik je een andere formule

En bij serie en parallel?

Hier reken je eerst R₁ en R₂ samen uit met de berekening voor een parallelschakeling. Daarna gebruik je de berekening voor een serieschakeling om R₁₊₂ en R₃ samen te voegen. 

Toepassingen

Je moet weten wat een LDR (Light Dependent Resistor) en een NTC (Negatieve Temperatuur Coëfficient) zijn en hoe deze werken. 

Bijvoorbeeld: in een koelkast zit een NTC (bron 7 blz 74 van het leerboek). Als de koelkast te warm wordt dan wordt de weerstand van de NTC lager. Die zorgt ervoor dat er meer stroom door het relais loopt en zo gaat de pomp voor koelvloeistof aan