6.4 en 6.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Een nieuwe tijd

6.4 Spanningen in de Nederlanden

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat de oorzaken van de opstand tegen Filips II waren. En je weet wat het verschil is tussen verandering en continuïteit.

Karel V (1500-1555), 

koning en keizer

- koning van Spanje, keizer van Duitsland en Heer der Nederlanden. Hij bestuurde een megarijk!

- Na zijn dood wordt het rijk verdeeld over zijn zoons.

Karel V (1500-1555), 

problemen genoeg...

- oorlog met de Fransen

- oorlog met de Turken

- strijd tegen de ketters

Dit alles kostte vreselijk veel geld. Dat verdiende hij o.a. met inkomsten uit zijn koloniën.

+ alle koloniën in Azië en Amerika. Het was 'een rijk waar de zon nooit onder ging'.

Veranderingen in de Nederlanden.

- 17 gewesten

- eigen wetten, munteenheid, dialect etc.

- allemaal hun eigen stadhouder

LASTIG TE BESTUREN

- verschil in bestuur Karel V en Filips II 

(centralisatie)

- Landvoogdes Margaretha van Parma

Veranderingen in de Nederlanden.

- Filips regeert vanuit Spanje

- Hij wil dat in zijn hele rijk, dezelfde 

wetten etc gelden.

- En ook dezelfde godsdienst R.K.

- De Nederlandse edelen zijn hier 

niet blij mee.

De Beeldenstorm

- 1566 Smeekschrift der Edelen

- Protestanten roepen op tot het vernielen van de R.K. kerken. Beeldenstorm.

- Filips is woedend en stuurt een leger hierheen olv de hertog van Alva.

Willem van Oranje

1533 - 1584

- Een van de belangrijkste Nederlandse edelen.

- Opgevoed aan het hof van Karel V.

- Stadhouder van Holland en Zeeland

- Voorstander van godsdienstvrijheid.

- Leider van de Opstand tegen de Spaanse overheersing.

Verandering en continuïteit

Continuïteit: Als de omstandigheden na een ontwikkeling onveranderd/ vrijwel hetzelfde blijven als voorheen.

Verandering: Als de omstandigheden na een ontwikkeling anders zijn dan voorheen.

We maken samen opdr ? over verandering en continuïteit.

De Opstand begint 1568 - 1572

- Alva trad hard op (terreur) tegen de opstandelingen in de Nederlanden:

    -  Raad van Beroerten (bloedraad)

    - De tiende Penning (zware belastingen)

In 1568 trekt Willem van Oranje met een huurleger de Nederlanden binnen.

De opstand begint 1568 - 1572

- De steden houden hun poorten dicht.

- Bij Heiligerlee wordt  één veldslag gewonnen.

- Daarna lijken de Spanjaarden de Opstand onder controle te hebben

Meer succes voor de opstandelingen 1572-1579

- Succes voor de watergeuzen  in Den Briel 1572

- Sommige steden kiezen de kant van Oranje.

- Belegeringen van steden zijn het gevolg

Alleen verder 1579 - 1588

- 1579 Unie van Utrecht

- 1581 Acte van Verlatinghe

'een slechte koning hoef je niet trouw te zijn'

- 1588 De Republiek der Zeven verenigde Nederlanden, geen landsheer meer.

- Staten- Generaal

Oorlog en vrede 1588-1648

- Nog veel jaren van gevechten, vooral in het oosten en de Zuidelijke Nederlanden.

- Prins Maurits en prins Frederik Hendrik

- 1609 - 1621  Wapenstilstand: Twaalfjarig bestand

- 1648: Vrede van Münster

Willem van Oranje

1584

De vogelvrij verklaarde Willem van Oranje wordt in de Prinsenhof in Delft  vermoord door Balthasar Gerards. Dit in opdracht van Filips II.

Gerards wordt gepakt en terechtgesteld.

aan de slag:

Maak van par 6.4 opdr: