Les 1 en 2 Wat is duurzaamheid en keurmerken

• Keurmerken en ketendenken
• MBO
• Studiejaar 2

Cursus duurzaamheid en ketendenken

Lesplanning

Week 1: Wat is duurzaamheid en keurmerken

Week 2: Footprint en Voedselafdruk

Week 3: Keten in kaart brengen en Maatschappelijk verantwoord ondernemen, uitleg eindopdracht

Week 4: Maken en inleveren eindopdracht

Leerdoelen les 1: 

• Jij kent de definitie van het begrip duurzaamheid 
• Jij kunt uitleggen wat duurzaamheid voor jou betekent
• Jij kent de 3P's en kunt bij elke P een toelichting geven
• Jij kunt uitleggen op welke manier een keurmerk toegekend wordt
  
• Jij kunt verschillende keurmerken benoemen
  
• Jij kunt beschrijven op welke manier een keurmerk wordt beoordeeld 

Wat is duurzaamheid?

Wat doe jij zelf aan duurzaamheid?

Hoe belangrijk vind jij duurzaamheid?

1. Niet belangrijk
2. Een beetje belangrijk
3. Belangrijk
4. Heel belangrijk

Wat is duurzaamheid?

“Ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”

Duurzaamheid is een breed begrip, maar het komt er in het kort op neer dat in een duurzame wereld mens (people), milieu (planet) en economie (profit) met elkaar in evenwicht zijn, zodat we de aarde niet uitputten.

De Wereldcommissie voor milieu en ontwikkeling omschrijft duurzaamheid als “ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”. Kortom: de aarde zo gebruiken dat de toekomstige generaties er ook nog plezier van kunnen hebben. Bij duurzaamheid kan de aarde ook op langere termijn het totaal van onze consumptie dragen.

De economie moet in 2050 duurzaam, klimaatneutraal, circulair en inclusief zijn. Daarom kan geen enkel bedrijf meer om duurzaam ondernemen heen. En dit is goed nieuws want duurzaam ondernemen levert niet alleen milieu- en maatschappelijk rendement op maar ook financiële winst. Bedrijven die duurzaam ondernemen innoveren, maken hun bedrijf toekomstbestendig en zijn aantrekkelijk voor huidig en toekomstig personeel. Maar wat is duurzaam ondernemen precies en hoe breng je het in de praktijk?

Bij duurzaam ondernemen draait het om het creëren van waarde op sociaal, ecologisch en economisch gebied. We noemen dit ook wel de 3P’s: people, planet, profit (of prosperity). Als je duurzaam onderneemt, probeer je een balans te vinden tussen deze drie aspecten. Dat is niet mogelijk zonder in alle bedrijfsactiviteiten en -processen rekening te houden met duurzaamheid. Bij elke beslissing moet de impact op de 3P’s worden meegenomen. Dat betekent ook dat álle betrokkenen binnen en buiten de organisatie rekening moeten houden met duurzaamheid. Én dat je als bedrijf verantwoording aflegt.

Wat is duurzaamheid?

Wat houd de term ‘duurzaamheid’ nu precies is? De officiële definitie (uit 1987!) luidt: “Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”. Dat is een hele mond vol. Eigenlijk komt het er dus op neer dat we zorgen dat we zo met onze aarde omgaan dat deze onze kinderen én de generaties daarna in hun behoeften kan blijven voorzien. Duurzaamheid = zorgen dat de aarde bewoonbaar blijft. En dat is best belangrijk!

Duurzaam ondernemen

Steeds vaker horen we bedrijven zeggen dat ze duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). Dat is mooi! Duurzame ondernemers willen naast geld verdienen ook voor mens en milieu zorgen. Winst gaat dus niet meer ten koste van de aarde en er wordt rekening gehouden met CO2 uitstoot en ook met de werknemers in het bedrijf.

Duurzaam wonen

Bij vtwonen ligt de nadruk vooral op duurzaam wonen. Want ook in huis kun je al veel doen om iets duurzamer te leven. Denk aan energie besparen of zelf energie opwekken en je kunt je huis ook energiezuiniger maken. Isoleer het beter, schaf een energiezuinige cv-ketel aan of stap over op een warmtepomp. Zo kom je al snel aan een beter energielabel en dus een groener, duurzamer huis. En het mooie is: dat scheelt ook in je portemonnee! Wil je aan de slag met een duurzamer of slimmer huis? Dan is het futureproof nummer van vtverbouwen onmisbaar.

Duurzame spullen kopen

Houd jij rekening met duurzaamheid bij het aanschaffen van spullen? Duurzaam wonen betekent ook dat je kritisch bent op spullen die je aanschaft. Heb je het echt nodig, of ziet het er gewoon leuk uit? Vaak kopen we veel meer dan we echt nodig hebben. Wil je toch graag iets nieuws? Let er dan op hoe het geproduceerd is. Is het product gemaakt van goede, eerlijke materialen? En wordt het op een milieuvriendelijke manier gemaakt en getransporteerd?

Receycle je spullen

Heel veel spullen kun je receyclen en weer een nieuw leven geven. Materialen, meubels en natuurlijk je woonaccessoires. Maak er bijvoorbeeld iemand anders blij mee, schilder een meubelstuk met krijtverf voor een hele nieuwe look, of breng het naar de kringloop.

Triple P: People

Wat doet een onderneming voor de mensen?

Thema's: 

• Mensenrechten
• Arbeidsrechten en omstandigheden
• Veiligheid
• Maatschappelijke betrokkenheid
• Discriminatie

PeopleWat doet de onderneming voor de mensen?Vervullen we de behoe!en van mensen? Hoe gaanwe om met hun belangen? Denk hierbij zowel aanmedewerkers als consumenten, en bekijk het vanuiteen nog bredere scoop: de Samenleving. Bij Peoplekomen vaak de volgende termen voor: Mensenrechten Arbeidsrechten en omstandigheden Veiligheid Maatschappelijke betrokkenheid Discrimina,e

https:

https:

Triple P: Planet

Hoe gaat een onderneming om met het milieu?

Thema's: 

• Cradle to Cradle
• CO2 compensatie
• Recycling
• Afval en hergebruik
• Duurzame producten en diensten

Planet Bij Planet bekijken we hoe de organisa,e omgaat met het milieu. Wat hebben de producten/diensten enprocessen van de onderneming voor invloed op de planeet? En vooral, hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze invloed zo klein mogelijk is. Veel voorkomende termen bij Planet zijn: Cradle to Cradle CO2 compensa,e Recycling Afval en hergebruik Duurzame producten en diensten

Cradle to Cradle (C2C) is eigenlijk een ontwerpfilosofie, bedacht door de Duitse chemicus Michael Braungart en de Amerikaanse architect William McDonough. Volgens hen staat het principe van ‘afval’ eigenlijk gelijk aan ‘voedsel’. Dat betekent dat elke grondstof en elk materiaal dat voor een product gebruikt wordt ook weer moet kunnen worden hergebruikt. Nu is dat bij recycling vaak natuurlijk ook het geval, maar wat C2C nog een extra dimensie geeft is het feit dat de grondstof geen waarde mag verliezen bij het hergebruik. Het gaat hierbij dus om ‘upcycling’ (iets nog beter of net zo goed maken) in plaats van ‘downcycling’ (iets een tweede leven geven met een ándere toepassing).

Bij klimaatcompensatie zorg je ervoor dat er, in ruil voor de CO2-uitstoot die jij veroorzaakt, ergens anders minder CO2 wordt uitgestoten of CO2 uit de lucht wordt gehaald. Daarmee compenseer je jouw CO-uitstoot. Er zijn verschillende manieren om je CO2-uitstoot te compenseren.

Triple P: Profit

Winst, duurzame groei van het bedrijf (kennis, kwaliteit, geld)

Thema's: 

• Winst
• Innovatie
• Kwaliteit
• Reputatie
• Transparantie
• Partnerships

ProtDe 3e P, de Prot of ook wel winst genoemd, is net zo belangrijk als de andere P’s. Winst wordt vaak gezien als iets nega,efs, maar winst is nodig voor een duurzame groei van het bedrijf. Winst hoe! niet Figure 1 hp://www.mvo-ondernemen.nl/people-planet-prot

alleen in geld uitgedrukt te worden. het kan ook om de verbetering van kennis of kwaliteit zijn bijvoorbeeld. Of de reputa,e en de marktposi,onering is veranderd. Als de winst maar voor langere termijn is kun je het duurzaam noemen. Termen die je veel hoort bij Prot zijn: Winst Innova,e Kwaliteit Reputa,e Transparan,e Partnerships

https:

https:

Ruimtegebrek in Nederland

In Nederland wordt de beschikbare ruimte intensief gebruikt. De voornaamste oorzaak hiervan is de toegenomen welvaart. Dit zorgt ervoor dat we allemaal behoefte hebben aan ruimte. We willen allemaal liefst een groot huis. We willen recreëren, dus zijn er sportvelden nodig, meren om te zeilen en stranden om te surfen. Maar er zijn ook grote bedrijvenparken nodig om goederen te produceren. En vanwege de files moeten er steeds meer wegen komen. Het probleem is de beperkte oppervlakte van Nederland.

De casus “Ruimtegebrek in Nederland”  kan volgens de bovenstaande Triple P aspecten bekeken worden.

Ruimtegebrek in Nederland

De casus “Ruimtegebrek in Nederland”  kan volgens de bovenstaande Triple P aspecten bekeken worden.

De laatste jaren waren de winters koud dus het broeikaseffect (=opwarming van de atmosfeer) is onzin.

1. Eens
2. Oneens

Volgens schattingen is er nog aardolie tot ongeveer 2050. Die kunnen we gewoon opmaken want daarna hebben ze heus wel iets anders gevonden. Dus we maken het gewoon op en daarna zien we wel.

1. Eens
2. Oneens

Het is terecht dat banken aan directeuren hoge bonussen uitkeren.

1. Eens
2. Oneens

Zodra ik een (brommer)rijbewijs heb, ga ik echt niet meer op de fiets zitten

1. Eens
2. Oneens

Windmolens zijn lelijk en mogen dus niet bij mij in de buurt geplaatst worden.

1. Eens
2. Oneens

Jongeren kunnen niets doen om klimaatverandering tegen te gaan.

1. Eens
2. Oneens

Het is cool om je met het klimaat bezig te houden.

1. Eens
2. Oneens

een keurmerk is?

Keurmerken, wat zijn dat?

• Onafhankelijke informatie om aankoopbeslissing te ondersteunen
• Compact, visueel kwaliteitsoordeel
• Inhoud van de boodschap
• Beheer van het keurmerk
• Betekenis consument
• Betekenis producenten en ontwerpers

Algemene inleiding over keurmerken

De overtuigingskracht van de aanbieders van producten en diensten is vaak tot in de perfectie doorgevoerd (reclamespotjes, direct mail, e.d.), wat kan leiden tot een verkeerde keuze en teleurstelling na aankoop. Bewust of onbewust zoeken consumenten daarom steun bij betrouwbaar geachte adviseurs, zoals familie, kennissen en verkooppersoneel, of bij belangenorganisaties en vaktijdschriften (Consumentengids e.d.). Ook een keurmerk is een vorm van onafhankelijke informatie die de aankoopbeslissing kan ondersteunen.

Inleiding

Een keurmerk is een compact, visueel kwaliteitsoordeel over een product of dienst, afkomstig van een betrouwbare bron. Er zijn in Nederland veel keurmerken die zich richten op de consument. Naast de vanouds bekenden zoals Kema Keur en Goedgekeurd Ned. Ver. van Huisvrouwen, duiken regelmatig nieuwe stempels en logo's op waarvan een groot deel de titel "keurmerk" niet verdient. De meeste keurmerken zijn gedeponeerd als collectief merk en hebben een reglement voor toekenning en gebruik; hiermee is het relatief gemakkelijk om op te treden tegen misbruik. Een logo of stempel dat alleen wordt gebruikt door de eigenaar, is doorgaans alleen gedeponeerd als merk, waardoor kan worden voorkomen dat anderen het ook gebruiken.

Keurmerken worden ingedeeld naar de inhoud van de boodschap die ze overbrengen en naar de aard van het beheer van het keurmerk. Meer informatie over de besproken (en vele andere) keurmerken is te vinden in een afzonderlijk overzicht van keurmerken, erkenningsregelingen, logo's, stempels, etc.

Inhoud van de boodschap

Allereerst moeten keurmerken worden ingedeeld naar de inhoud van de boodschap die ze overbrengen. Hierin onderscheiden we totaalkeurmerken en deelkeurmerken. Een totaalkeurmerk heeft betrekking op alle voor de gebruiker relevante eigenschappen van het product of de dienst; bij een deelkeurmerk gaat het om één of enkele eigenschappen.

Een voorbeeld van een totaalkeurmerk is Goedgekeurd Keurmerkinstituut, de opvolger van het keurmerk van de Vereniging van Huisvrouwen. Geen keurmerk, maar wel een totaalbeoordeling is de kwalificatie Beste Koop, die de Consumentenbond toekent aan producten/diensten die een goede kwaliteit voor een redelijke prijs bieden. Voorbeelden van deelkeurmerken zijn Kema Keur (veiligheid elektrotechnische apparaten), Milieukeur (milieubelasting) en Wolmerk (samenstelling textielproducten).

De term ISO 9001 wordt ook vaak gebruikt in relatie tot kwaliteit; dit betreft een verwijzing naar de internationale norm voor het beoordelen van de kwaliteitszorg in organisaties. Als een bedrijf beschikt over een ISO 9001-certificaat, betekent dat alleen dat men de productie of dienstverlening goed onder controle heeft, maar het zegt weinig over het kwaliteitsniveau van de geleverde producten/diensten.

Beheer van het keurmerk

Een tweede onderscheid in keurmerken betreft de aard van het beheer. Als een keurmerk wordt beheerd door een deskundige organisatie, die onafhankelijk is van de aanvragers/houders van het keurmerk, kan het worden erkend door de Raad voor Accreditatie (www.rva.nl), de hoogste toezichthoudende instantie op dit gebied in Nederland. Om te worden erkend moet een keurmerkverlenende instelling deskundig personeel in dienst hebben, inspraak van belanghebbenden in het eisenniveau toelaten, onpartijdig opereren, etc. Eenmaal erkende keurmerkverlenende instellingen worden regelmatig gecontroleerd. Een erkend keurmerk mag het RvA-logo toevoegen aan zijn beeldmerk.

Keurmerken die voldoen aan de internationaal overeengekomen eisen van de Raad voor Accreditatie, worden ook wel eerstegraadskeurmerken genoemd (Riezebos en Van der Schee, 1999). Tot de tweedegraadskeurmerken horen in dit model o.a. diverse keurmerken die door branche-organisaties in het leven zijn geroepen, zoals het Wolmerk en de Keurslager. Hoewel een zekere beheersstructuur, inclusief toelatingsprocedure, wordt gehanteerd, zijn de onafhankelijkheid en de inspraak van de consument hierbij niet afdoende geregeld. De suggestie die het beeldmerk wekt, is bij tweedegraadskeurmerken onvoldoende verankerd in de beheersorganisatie. Tenslotte, derdegraadskeurmerken zijn eigenlijk geen keurmerken, ze wekken alleen de suggestie. Het gaat hierbij om stempels en logo's die de aanbieder van een product of dienst toekent aan zichzelf, zonder tussenkomst van onafhankelijke derden. In deze categorie vallen ook vermeldingen als "TNO getest", aangezien de opdrachtgever van TNO-onderzoek zelf kan bepalen welke test moet worden uitgevoerd (TNO gaat met dergelijke vermeldingen overigens niet akkoord).

Betekenis voor de consument

Voor de consument dient een keurmerk als herkenning van kwaliteit. Het bevestigt de goede keuze, of geeft zelfs een steuntje in de rug bij onzekerheid. Als ondersteuning van de aankoopbeslissing werkt het keurmerk op de plaats van aankoop, daar waar de consument zijn definitieve keuze maakt. Een (betrouwbaar) keurmerk geeft de zekerheid dat een aantal (deelkeurmerk) of zelfs alle (totaalkeurmerk) aspecten die de koper niet zelf kan beoordelen zijn onderzocht en in orde bevonden. Bovendien kan hij erop vertrouwen dat de productinformatie klopt en dat onverhoopte klachten rechtvaardig worden afgehandeld.

Betekenis voor producenten en ontwerpers

Bij de bonafide keurmerken geven de eisen voor keurmerkverlening belangrijke informatie over de gebruikerseisen en -wensen aan de producent en de ontwerper. Zij vormen daarmee een aanvulling op het eigen kwaliteitsbeleid. De resultaten van het keuringsonderzoek geven een onafhankelijke beoordeling van het product. Voor de producent is een keurmerk een objectieve toevoeging aan de positionering van het product. Doordat ook andere leveranciers van kwaliteitsproducten het keurmerk voeren is er in feite sprake van promotie voor gezamenlijke rekening.

Geschiedenis van het keurmerk

Geschiedenis van het keurmerk

Het verschijnsel keurmerk is waarschijnlijk terug te voeren op het gebruik van zegels in de oudheid. Het Spectrum Opzoekboek Symbolen meldt hierover het volgende:

"Zegel (Gr. sfragis, Lat. sigillum, vandaar sfragistiek of sigillografie, zegelkunde), oudtijds in Mesopotamië in gebruik als rolzegel, voorzien van spijkerschrifttekens en figurale voorstellingen. In de Grieks-Romeinse tijd werden zegelringen en later lakstempels gebruikt om de authenticiteit van geschriften te waarmerken. Daardoor werden zegels tot teken van rechtmatigheid en persoonlijkheid. Zo wordt in de bijbel (Jesaja 8:16) gezegd: 'Bind de getuigenis toe, verzegel de wet onder mijn leerlingen'. Zeer bekend is het 'boek met zeven zegelen' in de Openbaring van Johannes, waarbij het Lam die zegels verbreekt. De symbolische betekenis klinkt ook door in zegswijzen als 'zijn zegel op iets drukken', 'onder het zegel van geheimhouding' en 'het is bezegeld' (een voldongen zaak)."

Voeding

Wat is een keurmerk? VOEDING

Een keurmerk is een hulpmiddel op de verpakking van voedingsmiddelen voor het maken van een duurzame of gezonde keuze. Een keurmerk geeft bijvoorbeeld aan dat het product is gemaakt met extra aandacht voor het milieu of dierenwelzijn. Je ziet zo bijvoorbeeld of de vis duurzaam is gevangen, of een kip een ‘beter leven’ heeft gehad en of er sprake is van eerlijke handel (fair trade). Het kan ook aangeven dat het product is toegestaan in een bepaald voedingspatroon.

Keurmerken voor eten en drinken staan meestal in de vorm van een herkenbaar logo op de verpakking. De afgelopen jaren zijn er steeds meer keurmerken bijgekomen. Fabrikanten plaatsen ook steeds vaker een eigen duurzaamheidslogo op hun producten. Daardoor is het niet altijd meer duidelijk wat de meest duurzame keuze is.

Keurmerken zijn naast een handig hulpmiddel een goede manier om fabrikanten te stimuleren gezondere en duurzamere producten te ontwikkelen. 

Topkeurmerken

Er zijn 10 topkeurmerken op het gebied van duurzaamheid. Dit zijn keurmerken die het hoogst scoren op het gebied van controle, transparantie en milieu, dierenwelzijn of mens en werk.

De 10 topkeurmerken zijn:

ASC

Beter Leven 2 sterren en 3 sterren

Demeter

EKO

Europees biologisch

Fairtrade/Max Havelaar

On the way to PlanetProof

MSC

Rainforest Alliance

UTZ

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Diervriendelijke producten ondersteunen
  
  
• Dierenwelzijn stimuleren
  
  
• Leefomstandigheden, leefruimte, langzame groei

Beter Leven kenmerk 2 sterren

De Dierenbescherming heeft een kenmerk ontwikkeld om diervriendelijke producten te ondersteunen. Het bestaat uit het logo van de Dierenbescherming met de vermelding ‘Beter Leven’ en 2 sterren.

Bij de productie is meer rekening gehouden met dierenwelzijn dan producten met 1 ster, maar nog niet zoveel als bij 3 sterren.

Het keurmerk Beter Leven 2 sterren behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent Beter Leven kenmerk 2 sterren?

Het Beter Leven kenmerk 2 sterren heeft de Dierenbescherming ontwikkeld om diervriendelijke producten te ondersteunen.

Het Beter Leven kenmerk 2 sterren heeft de Dierenbescherming ontwikkeld om diervriendelijke producten te ondersteunen. Bij de productie is meer rekening gehouden met dierenwelzijn dan producten met 1 ster, maar nog niet zoveel als bij 3 sterren.

Naast Beter Leven kenmerk 2 sterren bestaan ook de kenmerken Beter Leven 1 ster en Beter Leven 3 sterren.

Beter Leven (2 sterren) is een topkeurmerk vanwege hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

Kwaliteitseisen

De kwaliteitseisen zoals de Dierenbescherming die heeft gesteld aan het welzijn van de dieren zijn in afspraken met de producent vastgelegd en ze worden gecontroleerd door een onafhankelijke instantie.

Voor varkensvlees gelden deze eisen:

Varkens hebben binnen 1 m² ruimte, zeugen leven met 25-30 op 1 hectare

Varkens hebben 0,3 m², zeugen leven met 25-30 op 1 hectare

Varkens leven op een deels dichte vloer

Varkens hebben stro of zaagsel om op te liggen

Zeugen leven in groepen permanent buiten op het land

Varkens houden hun staart en hoektanden

Varkens worden niet gecastreerd

Voor kippen gelden deze eisen:

Maximaal 13 kippen op 1 m², inclusief vrije uitloop

Kippen hebben binnen 0,08 m²

Kippen hebben buiten 1 m²

Er worden kippen van een langzaam groeiend ras gehouden

Kippen worden ouder dan 56 dagen

Keurmerkorganisatie

Dierenbescherming

Controle

Beter Leven (3 sterren) is een topkeurmerk vanwege hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

Kwaliteitseisen

De kwaliteitseisen zoals de Dierenbescherming die heeft gesteld aan het welzijn van de dieren zijn in afspraken met de producent vastgelegd en ze worden gecontroleerd door een onafhankelijke instantie.

Voor eieren gelden deze eisen:

Eieren zijn herkenbaar aan code 2 op het ei

Maximaal 6000 kippen in een stal

Er leven gemiddeld 6,7 kippen op 1 m²

Kippen kunnen naar buiten

Kippen krijgen extra graan en maagkiezel in hun voer

Er is strooisel aanwezig in de stal

Er zijn zitstokken en legnesten aanwezig

Kippen kunnen een stofbad nemen

Kippen krijgen daglicht

Kippen worden gemiddeld 1,5 tot 2 jaar

Voor kippen gelden deze eisen:

Maximaal 11 kippen per m², inclusief vrije uitloop

Kippen hebben binnen 0,09 m²

Kippen hebben buiten 2 m²

Er worden kippen gehouden van een langzaam groeiend ras

Kippen worden 81-87 dagen oud

Voor varkensvlees gelden deze eisen:

Vleesvarkens hebben binnen 1,3 m² ruimte, zeugen hebben 2,5 m² ruimte

Vleesvarkens hebben buiten 1 m², zeugen 1,9 m² en weidegang

Bij vleesvarkens mag het verharde deel van de vloer helemaal uit roostervloer bestaan, bij overige varkens mag de helft van de vloer uit roostervloer bestaan

Varkens hebben stro of zaagsel om op te liggen

Zeugen leven in groepen

Varkens houden hun staart en hoektanden

Varkens worden onder verdoving gecastreerd

Beter Leven wordt onafhankelijk gecontroleerd door een geaccrediteerde partij in opdracht van de Dierenbescherming.

Website

beterleven.dierenbescherming.nl

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen
  
  
• Minder antibioticagebruik, duurzamer visvoer, arbeidsomstandigheden personeel

ASC-keurmerk

Het ASC-keurmerk is bedoeld voor kweekvis en heeft als doel de invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen. Het keurmerk heeft regels voor minder antibioticagebruik, duurzamer visvoer en betere arbeidsomstandigheden van het personeel.

Het ASC-keurmerk behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent het ASC-keurmerk?

ASC staat voor Aquaculture Stewardship Council. Het is vergelijkbaar met het MSC-keurmerk voor wilde vis, alleen het ASC-keurmerk is bedoeld voor kweekvis. Het heeft als doel de invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen.

Het keurmerk heeft regels voor minder antibioticagebruik, duurzamer visvoer en betere arbeidsomstandigheden van het personeel. In het visvoer zit minder vismeel en meer plantaardig voer.

De criteria zijn opgesteld door het Wereld Natuur Fonds in samenwerking met Initiatief Duurzame Handel, de viskwekers en wetenschappers.

Milieu Centraal heeft ASC beoordeeld als een topkeurmerk vanwege een hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

Het ASC-keurmerk is bedoeld voor kweekvis en heeft als doel de invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen

Welke producten dragen het keurmerk?

Het keurmerk is te vinden op tilapia en pangasius. Ook is er gekweekte zalm uit Noorwegen. Deze gekweekte vissen komen vooral uit Zuidoost-Azië. Andere soorten met keurmerk: abalone (zeeslak), kokkels, coquilles, mossels en oesters, cobia (baars-achtige vis), zoetwater forel, seriola (baars-achtige vis) en garnaal.

Keurmerkorganisatie

Full member van ISEAL Alliance

Controle

Erkend door Accreditation Services International.

Website

http://www.asc-aqua.org

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Afkomstig van biologisch dynamische landbouw
  
  
• Dierenwelzijn, natuur en milieu
  
  
• Uitgangspunt samenhang  tussen mens, plant, dier, bodem en kosmos. 
  
  

Demeter

Als het keurmerk van Demeter op de verpakking staat, is het product afkomstig van de biologisch-dynamische landbouw. Biologisch-dynamische boeren voldoen aan de biologische eisen en daarbovenop aan specifiek biologisch-dynamische eisen voor dierenwelzijn, natuur en landschap en bewerking.

Demeter-producten zijn vooral te vinden in natuurwinkels.

Het Demeter-keurmerk behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent het Demeter-keurmerk?

Bij het keurmerk Demeter is rekening gehouden met dierenwelzijn, milieu en natuur. Producten worden geteeld zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Demeter-producten zijn vooral te vinden in natuurwinkels. Ze mogen ook het EKO-keurmerk dragen en moeten het Europees biologisch keurmerk dragen.

Als het keurmerk van Demeter op de verpakking staat, is het product afkomstig van de biologisch-dynamische landbouw.

Biologisch-dynamische landbouw

De biologisch-dynamische landbouwmethode komt voort uit de antroposofie, een levensvisie die begin 20e eeuw in Duitsland door de antroposoof Rudolf Steiner is ontwikkeld. Uitgangspunt is dat er een samenhang bestaat tussen mens, plant, dier, bodem en kosmos. Daarom zijn het meestal gemengde bedrijven. De onderlinge levensprocessen worden in de biologisch-dynamische landbouw zo veel mogelijk ondersteund.

Zo kunnen boeren werken met een zaaikalender die rekening houdt met de maanstand en homeopathische mestpreparaten en wordt er gestreefd naar een kringloop van voer en mest op het eigen bedrijf.

Bij het Demeter keurmerk is rekening gehouden met dierenwelzijn, milieu en natuur. Producten worden geteeld zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.

Welke voorwaarden worden gesteld aan het Demeter-keurmerk?

Voor het Demeter keurmerk gelden de volgende voorwaarden:

Er moet 100% biologische mest worden gebruikt

Het voer voor de dieren moet voor 100% biologisch zijn en daarbij voor minimaal 80% van het eigen bedrijf afkomstig zijn (voor kippen 50%)

Het gebruikte stro moet van een biologisch-dynamisch of biologisch bedrijf afkomstig zijn. In de biologisch-dynamische veehouderij zijn de dierenwelzijnseisen hoger dan in de biologische veehouderij

Voor kippen gelden deze eisen:

Binnen maximaal 5 kippen op 1 m²

Kippen hebben buiten 4 m² in een uitloop met bomen of struiken

Er worden kippen van een langzaam groeiend ras gehouden

Vleeskippen worden minimaal 81 dagen oud, legkippen 2 jaar

De snavel mag niet worden geknipt of geveild

Er worden 2 hanen per 100 kippen gehouden

Voor koeien gelden deze eisen:

Maximaal 2 koeien per hectare, minimaal 180 dagen weidegang

Biologisch stro

Onthoornen is niet toegestaan

Koetrainers zijn niet toegestaan

Kalfjes groeien op in groepen en krijgen bedrijfseigen melk

Minimaal 60% ruwvoer (gras/hooi/kuil)

Keurmerkhouder

Demeter International, in Nederland Stichting Demeter, is eigenaar en beheerder van het keurmerk. Er is onafhankelijke controle door een geaccrediteerde partij en er is een sanctiebeleid.

Wie controleert of de regels worden nageleefd?

Control Union Certifications controleert of de regels worden nageleefd.

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Biologische landbouw met als doel behouden van milieu, natuur, landschap en dierwelzijn
  
  
• 2 verbeterdoelen in 2 thema's: kringloop, bodem, biodiversiteit, uitgangsmateriaal, puur en schoon, dierenwelzijn, energie en klimaat, sociaal en eerlijk
  
  

EKO-keurmerk

Het EKO-keurmerk geeft aan dat het product afkomstig is van de biologische landbouw. Er zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Boeren gebruiken geen genetische modificeerde zaden en veehouders hebben een diervriendelijke werkwijze.

Het EKO-keurmerk behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent het EKO-keurmerk?

Het EKO-keurmerk geeft aan dat het product afkomstig is van de biologische landbouw. De biologische landbouwnormen zijn gebaseerd op behoud van milieu, natuur en landschap en het welzijn van dieren. Er zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Boeren gebruiken geen genetische modificeerde zaden en veehouders hebben een diervriendelijke werkwijze.

Voor het EKO-keurmerk gelden per sector een aantal aanvullende normen ( Plusnormen) op het gebied van dierenwelzijn, kringloop, bodem, biodiversiteit, energiegebruik en transparantie.

Over het algemeen zijn biologische producten net zo gezond en veilig als niet-biologische producten.

EKO is een topkeurmerk vanwege hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

EKO geeft aan dat het product afkomstig is van de biologische landbouw.

Welke producten dragen het keurmerk?

Er zijn diverse producten met het EKO-keurmerk zoals groente, brood, fruit, melk en melkproducten, eieren, vlees, bier en wijn.

Daarnaast bestaan er biologische producten die het EKO-keurmerk niet dragen. Als een producent alleen het woord 'biologisch' gebruikt om aan te geven dat het product biologisch is geproduceerd, moet het product, net als producten met een EKO-keurmerk, aan de eisen van de Europese verordening voldoen.

EKO-code

Naast de wettelijke regels hebben biologische boeren samen met stichting EKO-keurmerk een EKO-code ontwikkeld. De code stelt ondernemers in staat de duurzaamheidsstatus van hun bedrijf op te maken en vast te stellen waar ze verbeteringen kunnen en willen aanbrengen. Boeren moeten minimaal 2 verbeterdoelen formuleren en realiseren in 2 verschillende thema’s. De thema’s zijn: kringloop, bodem, biodiversiteit, uitgangsmateriaal, puur en schoon, dierenwelzijn, energie en klimaat, sociaal en eerlijk.

Hoe wordt gecontroleerd of de regels worden nageleefd?

De naleving van de regels van het EKO-keurmerk wordt namens de overheid gecontroleerd door Skal. Deze organisatie controleert de totale productieketen, vanaf het land en de stal tot in de winkel. Biologische producten uit het buitenland zijn vaak alleen te herkennen aan het biologisch keurmerk van het betreffende land.

Uitgever

Stichting EKO-keurmerk is de uitgever van het keurmerk.

Wie controleert of de regels worden nageleefd?

Stichting Skal, erkend door de Raad voor Accreditatie, controleert of de Europese eisen voor biologische landbouw worden nageleefd. Naleving op de keuzemaatregelen van de EKO-code wordt niet gecontroleerd, deze is bedoeld als bron van inspiratie en niet als verplicht eisenpakket. EKO bepaalt zelf of de boeren, verwerkers en handelaren verbeterdoelen formuleren en uitvoeren.

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Normen voor eerlijke handel
  
  
• Gericht op loon, mensenrechten en gezondheid
  
  
• Koffie, thee, chocoladeproducten, fruit, dranken en andere producten uit ontwikkelingslanden

Fairtrade-Max Havelaar

Fairtrade-Max Havelaar is een keurmerk van de Nederlandse stichting Max Havelaar. Het keurmerk garandeert dat producten voldoen aan de normen voor eerlijke handel. De boeren en telers hebben een eerlijk loon gekregen, en met hun rechten en gezondheid is goed omgegaan.

Het keurmerk Fairtrade-Max Havelaar behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent het keurmerk Fairtrade-Max Havelaar?

Fairtrade-Max Havelaar is een keurmerk voor eerlijke handel. Het keurmerk is te vinden op koffie, thee, chocoladeproducten, fruit, dranken en andere producten uit ontwikkelingslanden.

Fairtrade-Max Havelaar is een topkeurmerk vanwege hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

Het keurmerk houdt ook rekening met milieuaspecten. Het keurmerk is opgezet door de Nederlandse stichting Max Havelaar. Het keurmerk garandeert dat producten voldoen aan de normen voor eerlijke handel. De boeren en telers hebben een eerlijk loon gekregen, en met hun rechten en gezondheid is goed omgegaan.

Max Havelaar is een Nederlandse stichting die controleert of Nederlandse marktpartijen voldoen aan de normen voor eerlijke handel. Deze normen staan in de zogeheten Fairtrade Standards, opgesteld door de Fairtrade Labelling Organisation. Wie aan de normen voldoet, mag het Fairtrade-Max Havelaar-keurmerk voeren.

Welke producten dragen het keurmerk?

Producten die onder het Fairtrade-Max Havelaar-keurmerk worden verkocht zijn:

Banaan

Cacao

Citrusfruit

Groente

Honing

Koffie

Noten

Rietsuiker

Sappen

Thee

Wijn

Fairtrade-Max Havelaar is niet te verwarren met Fair Trade Original, de organisatie die betrokken was bij de oprichting van Max Havelaar. De producten van Fair Trade Original zijn niet altijd gecontroleerd door Max Havelaar. Fair Trade Original is een eigen merk, geen keurmerk.

Fairtrade- Max Havelaar koffie

Fairtrade-Max Havelaar biedt een gegarandeerde prijs en een toeslag op de wereldmarktprijs.

De prijs van Fairtraid-Max Havelaar-koffie bestaat uit:

een minimumprijs

een Fairtrade-premie bovenop de marktprijs of minimumprijs

een premie voor biologische varianten.

De minimumprijs is voor de producent. De premie is voor de coöperatie. Daarin beslissen de boeren democratisch over de besteding van premies. Het gaat om sociale en economische investeringen in de gemeenschap en de coöperatie. Denk aan scholen, medische voorzieningen, toegangswegen en gezamenlijke machines.

Eerlijke handel

Fairtrade-Max Havelaar bevordert eerlijke handel omdat een groter deel van de opbrengst van producten naar de boeren in ontwikkelingslanden gaat.

De telers krijgen gegarandeerd een vaste minimumprijs, om zeker te stellen dat de kosten van een sociaal- en milieuverantwoorde productie worden gedekt. Boven het minimum wordt de marktprijs gevolgd, maar altijd komt daar een kleine premie bovenop die wordt besteed aan de verbetering van de sociale situatie van de arbeiders. Hiernaast wordt zorgvuldig omgegaan met de rechten en de gezondheid van de arbeiders.

Keurmerkorganisatie

Stichting Max Havelaar en Fairtrade Labelling Organisation International,

Controle

Er is onafhankelijke controle door een geaccrediteerde partij en een sanctiebeleid: FLO-CERT.

Wat zegt dan zo'n keurmerk?

• Boeren die oog hebben voor mens en milieu
  
  
• Landbouwtechnieken die mens en milieu sparen: traceerbaarheid, bodemmanagement, veiligheid van werknemers en milieu

UTZ Certified

UTZ Certified is een keurmerk voor koffie en andere producten die afkomstig is van boeren die oog hebben voor mens en milieu. Zij gebruiken bijvoorbeeld minder bestrijdingsmiddelen en garanderen goede werkomstandigheden voor hun arbeiders.

Het keurmerk UTZ Certified behoort tot de 10 topkeurmerken.

Wat betekent het UTZ Certified-keurmerk?

UTZ Certified is een keurmerk voor eerlijke handel. Het keurmerk staat op koffie, thee, cacao (chocolade) en hazelnoten die afkomstig is van boeren die oog hebben voor mens en milieu. Zij gebruiken bijvoorbeeld minder bestrijdingsmiddelen en garanderen goede werkomstandigheden voor hun arbeiders.

UTZ Certified is een topkeurmerk vanwege hoge score op controle, transparantie en duurzaamheid.

UTZ Certified is een internationaal geaccepteerd keurmerk. Alle boeren kunnen meedoen, met een groot of klein bedrijf. Ze leren te werken met landbouwtechnieken die mens en milieu sparen. De boeren ontvangen vaak een betere prijs, maar deze is niet gegarandeerd.

Meer dan de helft van alle koffie die in Nederland wordt verkocht heeft het UTZ-Certifiedkeurmerk.

Kenmerken

Voor boeren geldt een Code of Conduct, waarin alle regels staan waaraan ze zich moeten houden. Ze worden onder andere beoordeeld op:

Traceerbaarheid: consumenten kunnen zien waar het pak koffie precies vandaan komt

Bodemmanagement: de boeren worden gestimuleerd bij de teelt zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen en kunstmest te gebruiken. Boeren zijn verplicht voorzieningen te treffen voor het filteren van afvalwater en het composteren van koffiepulp.

Veiligheid van werknemers en milieu: de boeren betalen een rechtvaardig loon aan hun arbeiders en zorgen voor betere arbeidsomstandigheden.

Keurmerkorganisatie

UTZ Certified Foundation, kortweg UTZ.

Controle

Verschillende onafhankelijke organisaties, waaronder Control Union, CERES, SGS, IMO, Ecocert, sommigen daarvan zijn erkend door de Raad voor Accreditatie

Geef een voordeel van een keurmerk.

Keurmerkenwijzer geeft overzicht

Wat is waar over keurmerken

1. voedselveiligheidskeurmerken; Herkomst en kwaliteit; Gezondheidskeurmerken
2. Duurzaamheidskeurmerken; Herkomst en kwaliteit; Productkwaliteitskeurmerken
3. Duurzaamheidskeurmerken; Herkomst en kwaliteit; Gezondheidskeurmerken
4. Duurzaamheidskeurmerken; Herkomst en milieu; Gezondheidskeurmerken

Welk keurmerk is dit?

1. Vinkje
2. EKO
3. Vegetarisch
4. Glutenvrij

Wanneer kan vis het MSC-keurmerk krijgen?

1. Als het duurzaam is gevangen
2. Als het duurzaam is gekweekt
3. Als het biologisch is gekweekt

Het keurmerk Certified Sustainable Palm Oil van de RSPO geeft aan dat minimaal ..% van de palmolie in een product duurzaam is geproduceerd.

1. 85
2. 90
3. 95
4. 100

Welke kip kan het keurmerk "beter Leven met 3 sterren"krijgen?

1. Kip die geen groeiproblemen heeft gehad
2. Biologische kip
3. Kip die vrije uitloop heeft gehad
4. Scharrelkip

Wat is dit voor een keurmerk?

1. Biologisch keurmerk
2. Beter leven keurmerk
3. Ecologisch keurmerk
4. Fairtrade keurmerk

Aan welk keurmerk zijn biologische producten herkenbaar?

1. Beter Leven keurmerk.
2. EKO-keurmerk.
3. Fairtrade-keurmerk.
4. UTZ-keurmerk.

Hier zie je een.........

1. Keurmerk voor een veilige trap
2. Keurmerk voor veilige schoonmaakmiddelen
3. Keurmerk voor een veilig apparaat
4. Keurmerk voor een erkend vakman voor gas en elektriciteit

Hier zie je een.........

1. Keurmerk voor een veilige trap
2. Keurmerk voor veilige schoonmaakmiddelen
3. Keurmerk voor een veilig apparaat
4. Keurmerk voor een erkend vakman voor gas en elektriciteit

Opdracht 1: Duurzaamheidswijzer

1. Maak in tweetallen een eenvoudige vragenlijst over duurzaamheid voor een schoolonderneming.
2. Bekijk de uitslag en schrijf een advies voor de onderneming in de vorm van een duurzaamheidswijzer.
3. Zorg ervoor dat de duurzaamheidswijzer tenminste antwoord geeft op de volgende vragen:
   - Wat betekent duurzaamheid voor jullie? 
   - Op welke manier kunnen jullie een betere bijdrage leveren?
4. Zorg ervoor dat de duurzaamheidswijzer aansluit bij de belevingswereld
5. Zorg ervoor dat er bij elke P een keuzemogelijkheid is om duurzamer te leven (apps, sites, ideeën, ervaringsverhalen, film,.......)
   
6. Je bepaalt zelf hoe de duurzaamheidswijzer eruit komt te zien.

https://www.duurzaamheidswijzer.nu/wp-content/uploads/2020/10/Spread-Duurzaamheidswijzer_Apeldoorn_235x315.pdf

Welk cijfer geef je deze les?

Wat is ervoor nodig om de volgende les een punt hoger te scoren?