BvJ oefentoets thema 8 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

De Venus vliegenval is een vleesetende plant. Als een blad wordt aangeraakt, vouwt het blad zich samen.

Is dit wel of geen gedrag?

1. wel gedrag
2. geen gedrag

Hoe heet een opeenvolging van handelingen waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling?

1. ethologie
2. gedragsketen
3. respons

De leerling krijgt een kleur als zij een fout antwoord geeft. Is dit wel of geen gedrag?

1. wel gedrag
2. geen gedrag

Een leerling beweert dat de balts van een stekelbaars een handeling is.

Is dit juist of onjuist?

1. juist
2. onjuist

In een dierentuin beginnen wolven vaak te janken als zij het geluid van een sirene horen. De oppassers zijn aan dit jankgedrag van de wolven gewend. Argeloze bezoekers schrikken er soms van.

Wordt in de tekst een prikkel voor de wolven genoemd?

1. ja, de sirene
2. ja, het janken
3. nee

In een dierentuin beginnen wolven vaak te janken als zij het geluid van een sirene horen. De oppassers zijn aan dit jankgedrag van de wolven gewend. Argeloze bezoekers schrikken er soms van.

Wordt in de tekst een respons van de wolven genoemd?

1. ja, de sirene
2. ja, het janken
3. nee

Een blauwe reiger staat op zijn lange poten aan de rand van een sloot langdurig onbeweeglijk naar het water te kijken. Plotseling flitst zijn kop in de richting van een rimpeling in het water. De kop komt weer uit het water tevoorschijn, waarna de reiger een kikker naar binnen schrokt.

Is de rimpeling in het water een prikkel of respons?

1. prikkel
2. respons

Een blauwe reiger staat op zijn lange poten aan de rand van een sloot langdurig onbeweeglijk naar het water te kijken. Plotseling flitst zijn kop in de richting van een rimpeling in het water. De kop komt weer uit het water tevoorschijn, waarna de reiger een kikker naar binnen schrokt.

Is het met zijn kop naar de rimpeling in het water flitsen en de kikker ophappen een prikkel of respons?

1. prikkel
2. respons

Hoe noemen we een lijst van opeenvolgende waargenomen handelingen van een dier?

1. ethogram
2. protocol

Een luipaard besluipt een gazelle die aan het drinken is bij een kleine waterplas. Wanneer de luipaard ongeveer tien meter van de gazelle af is, neemt hij ene aanloop op de gazelle te bespringen. De gazelle ziet de luipaard op het allerlaatste moment en sprint weg.

Wat is de inwendige prikkel voor het sluipgedrag?

1. honger
2. het zien van de gazelle

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

Een luipaard besluipt een gazelle die aan het drinken is bij een kleine waterplas. Wanneer de luipaard ongeveer tien meter van de gazelle af is, neemt hij ene aanloop op de gazelle te bespringen. De gazelle ziet de luipaard op het allerlaatste moment en sprint weg.

Wat is de uitwendige prikkel voor de gazelle om weg te sprinten?

1. hormonen
2. het zien van de luipaard

Een koekoeksvrouwtje legt in een groot aantal nesten een ei. De vogels waar deze nesten van zijn, zijn meestal van dezelfde soort als die waardoor het koekoeksvrouwtje zelf is grootgebracht. Het pas uitgekomen koekoeksjong duwt alle andere jonge volgens en eieren uit het nest. Dit gaat steeds beter naarmate het koekoeksjong vordert met het verwijderen van de jongen en de eieren. Als het koekoeksjong is grootgebracht, trekt het weg naar het overwinteringsgebied. Volwassen soortgenoten zijn al eerder vertrokken.
Een koekoeksjong verwijdert het laatste ei uit het nest. Berust dit gedrag alleen op erfelijke factoren of spelen ook leerprocessen een rol?

1. dit gedrag berust alleen op erfelijke factoren
2. bij dit gedrag spelen ook leerprocessen een rol.

Wanneer men vlak naast het nest van een scholekster een veel groter ei van een andere vogelsoort legt, probeert de scholekster dit ei in het nest te rollen en te bebroeden. De scholekster blijft dit proberen, ook al gaat het slecht omdat het ei veel te groot is.
Van welk soort prikkel is dit ei een typisch voorbeeld?

1. sleutelprikkel
2. supranormale prikkel

Een koekoeksvrouwtje legt in een groot aantal nesten een ei. De vogels waar deze nesten van zijn, zijn meestal van dezelfde soort als die waardoor het koekoeksvrouwtje zelf is grootgebracht. Het pas uitgekomen koekoeksjong duwt alle andere jonge volgens en eieren uit het nest. Dit gaat steeds beter naarmate het koekoeksjong vordert met het verwijderen van de jongen en de eieren. Als het koekoeksjong is grootgebracht, trekt het weg naar het overwinteringsgebied. Volwassen soortgenoten zijn al eerder vertrokken.
Wordt het trekgedrag van het koekoeksjong alleen bepaald door erfelijke factoren of ook door leerprocessen?

1. alleen door erfelijke factoren
2. bij dit gedrag spelen ook leerprocessen een rol.

Een koekoeksvrouwtje legt in een groot aantal nesten een ei. De vogels waar deze nesten van zijn, zijn meestal van dezelfde soort als die waardoor het koekoeksvrouwtje zelf is grootgebracht. Het pas uitgekomen koekoeksjong duwt alle andere jonge volgens en eieren uit het nest. Dit gaat steeds beter naarmate het koekoeksjong vordert met het verwijderen van de jongen en de eieren. Als het koekoeksjong is grootgebracht, trekt het weg naar het overwinteringsgebied. Volwassen soortgenoten zijn al eerder vertrokken.
Iemand beweert dat bij het verschijnsel dat koekoeken hun eieren in het nest van andere soorten vogels leggen alleen erfelijke factoren een rol spelen. Is deze bewering juist?

1. ja
2. nee

Bij welk leerproces leert het dier zijn ouders herkennen in een gevoelige periode?

1. bij inprenting
2. bij 'trial and error'

Hierna staan drie beweringen over de balts van de stekelbaars.
1. de balts vergroot de bereidheid tot paring.
2. Het sidderen van het mannetje is voor het vrouwtje het signaal om eieren af te zetten.
3. de handeling bij de balts zijn kenmerken voor stekelbaarsjes.
Welke van deze beweringen is (zijn) juist?

1. alleen bewering 3
2. alleen bewering 1 en 2
3. alleen bewering 2 en 3
4. de beweringen 1,2 en 3

Een leerling doet ene gedragsonderzoek bij kippen. Hij maakt gedurende tien minuten een protocol van de handelingen van de vier hennen P, Q, R en S. Hij noteert de volgende resultaten.
P: loopt rond-pikt Q-drinkt-pikt R-pikt voedsel-wacht.
Q: loopt rond-wacht-pikt voedsel- wacht-drinkt-loopt rond
R: wacht-loopt rond-pikt Q-pikt voedsel- loopt rond
S: loopt rond-pikt voedsel-pikt P -wacht -pikt Q

Welke hen is het meest dominant? En welke hen is het minst dominant?

1. meest dominant: hen P minst dominant: hen Q
2. meest dominant: hen P minst dominant: hen R
3. meest dominant: hen S minst dominant: hen Q
4. meest dominant: hen S minst dominant: hen R

Een pad die een vijand ziet, maakt zich dik en gaat hoog op de poten staan.

Hoe noemen we dit gedrag?

1. baltsgedrag
2. imponeergedrag
3. verzoeningsgedrag

Een mannetjes zilvermeeuw staat rechtop. Het vrouwtje beweegt de kop naar beneden en naar boven. Het gedrag van het vrouwtje wordt 'kopwippen' genoemd. Het mannetje reageert op dit gedrag door voedsel op te braken.

Hoe noemen we een handeling die als een prikkel werkt voor een soortgenoot?

1. broedzorg
2. een signaal
3. een supranormale prikkel

Hierna staan twee beweringen over de verschillen tussen gedrag van mensen en het gedrag van dieren.
1. Bij dieren wordt het gedrag sterker bepaald door leerprocessen dan bij mensen.
2. Mensen kunnen, in tegenstelling tot dieren, hun gedrag beoordelen aan de hand van normen en waarden.
Welke van deze beweringen is (zijn) juist?

1. Alleen bewering 1
2. Alleen bewering 2
3. De beweringen 1 en 2
4. Geen van beide

Als de moeder van een pasgeboren baby haar vinger in de hand van de baby legt grijpt de baby deze vinger vast.
Waardoor wort dit gedrag grotendeels bepaald? Door erfelijke factoren of door leerprocessen?

1. erfelijke factoren
2. leerprocessen

De blikken en gebaren die aan het vrijen van twee mensen voorafgaan, bevatten signalen voor bepaald gedrag. Met welk gedrag van dieren is deze blikken-en gebarentaal te vergelijken?

1. met baltsgedrag
2. met dreiggedrag
3. met imponeergedrag
4. met territoriumgedrag

In de verdere ontwikkeling gaat een kind steeds fijnere bewegingen maken met zijn vingers.
Spelen leerprocessen een rol bij deze verder ontwikkeling?

1. ja
2. nee