1.7 grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

1.7 grammatica zinsdelen

persoonsvorm

onderwerp

zinsdelen

Stillezen

Leerdoelen

• Ik kan een zin verdelen in zinsdelen.
• Ik kan een persoonsvorm herkennen in een zin.
• Ik kan een onderwerp herkennen in een zin. 

Zinsdelen

• Een zin kun je verdelen in stukjes: zinsdelen.
• Een zinsdeel bestaat uit één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen.
• Een zinsdeel heeft een functie in de zin, bijvoorbeeld die van onderwerp of gezegde.
• Zinsdelen een naam geven (benoemen) heet redekundig ontleden.

Persoonsvorm

De pv (persoonsvorm) is een vorm van een werkwoord en bestaat meestal uit één woord.

De pv kan in het enkelvoud of in het meervoud staan:

De kat doet een dutje.

De katten doen een dutje.

Persoonsvorm

De eenvoudigste manier om de pv te vinden is door de zin van tijd te veranderen.

Het woord dat dan verandert is de persoonsvorm.

Mijn moeder gaat elke week naar de tennisbaan.

Mijn moeder ging elke week naar de tennisbaan.

In een mededelende zin staat de persoonsvorm op de tweede plek.

Persoonsvorm  (pv)

Voorbeeld van een mededelende zin:

Mees / maakt / altijd / zijn huiswerk.

andere zinsvormen zijn:

vragende zin: Maakt Mees altijd zijn huiswerk?

uitroepende zin: Het is een wonder: Mees maakt huiswerk!

bevelende zin: Mees, maak nu meteen je huiswerk. 

Onderwerp (o) 

Om het onderwerp te vinden stel je de simpele vraag:

wie of wat + persoonsvorm (werkwoordelijk gezegde).

Dus: wie of wat doet het? 

Voorbeeldzin: Onze hond eet graag kaas.

Pv = eet.     Wie of wat eet?    --> onze hond.

Simpel, toch?

Zinsdelen

Wat een zinsdeel is, ontdek je met de zinsdeelproef:

• Onderstreep de pv.
• Zet een streepje voor en achter de pv.
• Probeer steeds een woord of groepje woorden voor de pv te zetten.
• Als dat kan, dan is dat deel een zinsdeel.

Zinsdelen

Ik vind de pizza's met kaas en champignons niet lekker.

De pizza's met kaas en champignons vind ik niet lekker.

Niet lekker vind ik de pizza's met kaas en champignons.

Met zinsdeelstreepjes:

Ik / vind / de pizza's met kaas en champignons / niet lekker.

Wat is een persoonsvorm altijd?

1. Lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. werkwoord

Is het onderstreepte woord het onderwerp?

De appel is uit mijn tas gevallen.

1. Ja
2. Nee

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

Mijn oma spreekt heel goed Nederlands.

1. Mijn oma
2. spreekt
3. Nederlands

Is de persoonsvorm in de onderstaande zin onderstreept?

Hij weet niets van wilde dieren.

1. Ja
2. Nee

Wat is de persoonsvorm in de onderstaande zin?

Wilde dieren eten graag andere dieren.

1. wilde dieren
2. eten
3. andere dieren
4. graag

Wat is de eerste stap die je zet om de zin in zinsdelen te verdelen?

1. het onderwerp zoeken
2. de persoonsvorm zoeken
3. stukjes voor de persoonsvorm plaatsen
4. alle werkwoorden apart zetten

Wat is het onderwerp?
Peter Pan kan gemakkelijk vliegen.

1. Peter Pan
2. gemakkelijk
3. kan
4. vliegen

Wat is de persoonsvorm en het onderwerp? 

Sleep naar de goede plek.

persoonsvorm (pv)

onderwerp (ow)

Kun

je

wijnvlekken

met zout

verwijderen?

Instapopdracht 2

We gaan nu allemaal de instapopdracht maken,

boek blz 47, opdracht 2. 

Daarna kun je aan de slag met de opdrachten die je moet doen. 

aanwijzen in een zin.

Na deze les, 

wil ik...

deze lessonup-uitleg nog 1 keer bestuderen

zelf aan de slag met de opdrachten

oefenen met versterk jezelf

Opdrachten 

Opdracht 4

Opdracht 5

Opdracht 6

Opdracht 8

Opdracht 9

Opdracht 12

Oefenen met Versterk jezelf