Les 4: Rechten en plichten

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

383

Les 4: Rechten en plichten

Welkom! We gaan vandaag aan de slag met het allerlaatste thema: de verzorgingsstaat!

H3: Welzijnsdilemma 

Wat gaan we vandaag doen?

Opening (tel. tas, plattegrond, leerdoelen)

Terugblik

Stil lezen 

Uitleg 

Zelfstandig werken 

Nabespreken 

Afsluiting met check 

Aan het eind van deze les:

1.  ken je de definitie van een verzorgingsstaat.
2. heb je kennis gemaakt met een aantal dilemma's in de verzorgingsstaat.
3. heb je ten aanzien van deze dilemma's een eigen standpunt ingenomen

Lesdoelen: 

- Je kunt voorbeelden noemen van sociale rechten & plichten 

Waar staan we?

- Het welzijnsdilemma  

- Ontwikkelingen & verzorgingsstaat 

- Functies van de verzorgingsstaat

Terugblik: Functies vd verzorgingsstaat

4 verschillende functies

--> Verzorgen

--> Verzekeren

--> Verheffen

--> Verbinden

--> Instituties & instellingen

--> WRR

--> Materiele en immateriele functies

--> 5W2H methode 

Stil Lezen

Stil lezen: p. 69

Rechten en plichten in de VZS

Examendoel

De kandidaat kan voorbeelden van sociale rechten en plichten die inwoners van Nederland hebben, herleiden tot wetten en artikelen in de Grondwet;

Welzijnsdilemma

Links

Midden

Bestaanszekerheid

Solidariteit

Rechts

Eigen verantwoordelijkheid

Verzorgingsstaat

V

Solidariteit: een belangrijke basis voor de inrichting van de verzorgingsstaat. 

Wetten

Instituties

Instellingen

De inrichting van de verzorgingsstaat

Verschil tussen
wetten en regels? --> voorbeelden?

00:48

Bij welk artikel van de grondwet past  het verbod van roken op stations? 

1. Art. 22.1: De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.
2. Art. 20.2: De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid.
3. Art. 20.1: De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.

02:03

Met welk deel van het welzijnsdilemma heeft het rookverbod op stations niet te maken?

1. Bestaanszekerheid
2. Solidariteit
3. Eigen verantwoordelijkheid

Artikel 22.1: De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.

Institutie: Zorgverzekering

Instelling: Ziekenhuis

De grondwet en

de Verzorgingsstaat

Voorbeeld inrichting verzorgingsstaat door middel van grondwetsartikel 21 lid 1:

De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.

Wat zijn de verschillen tussen de 'klassieke' en 'sociale' grondrechten?

Wat zijn de verschillen tussen de 'klassieke' en 'sociale' grondrechten?

Klassieke grondrechten zijn vooral dingen die de overheid moet laten.

Sociale grondrechten zijn dingen waar de overheid zich voor moet inspannen.

Extra verschil: klassieke grondrechten kan je afdwingen bij de rechter. Sociale grondrechten niet

Artikel 19

1. Bevordering van voldoende werkgelegenheid is voorwerp van zorg der

overheid.

2. De wet stelt regels omtrent de rechtspositie van hen die arbeid verrichten en omtrent hun bescherming daarbij, alsmede omtrent medezeggenschap.

Artikel 20

1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.

2. De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid.

3. Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.

De Grondwet en de Verzorgingsstaat

Artikel 22

1. De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.

2. Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der

overheid.

3. Zij schept voorwaarden voor maatschappelijke en culturele ontplooiing en voor vrijetijdsbesteding.

Artikel 23

1. Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der regering.

Artikel 21

De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.

De Grondwet en de Verzorgingsstaat

Grondrechten

• Grondrechten staan Hoofdstuk 1 van de Grondwet (van 1983)
  
• Het belangrijkste onderdeel, het anti-discriminatie-artikel, is Artikel 1
• Ze zijn bedacht in een tijd dat grondrechten niet vanzelfsprekend waren.

https://wetten.overheid.nl/BWBR0001840/2018-12-21

Klassieke grondrechten

• Beschermen ons tegen de overheid en zijn opeisbaar
  
• Geven ons rechten tegen een te machtige overheid
  

• Staan sinds 1848 in de Grondwet 
  
• Klassiek betekent: 'iets van vroeger, maar niet verouderd'
  

bijvoorbeeld:

• Artikel 1: Anti-discriminatie artikel


• Artikel 2: Wie is Nederlander?


• Artikel 4: Kiesrecht


• Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting


• Artikel 8: Recht op vereniging


• Artikel 9: Recht op vergadering


• Artikel 10: Onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer


• Artikel 11: Onaantastbaarheid van het lichaam


• Artikel 13: Briefgeheim

Sociale grondrechten

• Plichten van de overheid (maar niet opeisbaar)
  
• Zorgen voor een goed bestaan
  

• Zijn pas later (1983) in de Grondwet opgenomen, hoewel ze al eerder bestonden.
  

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

Een wet die aansluit bij sociale grondwet 'recht op wonen'?

Een wet die aansluit bij sociale grondwet 'recht op onderwijs'.

Aan de slag

Wat	Maak opdr. 5 (blz. 76)
Hoe	Zelfstandig of rustig overleggen.
Uitkomst	Bespreken

Of: Leren voor de toetsweek

Aan de slag

Wat	Kies 2 klassieke en 2 sociale grondrechten. Hoe word deze gewaarborgd in NL? Wat als mensen hier problemen hebben, bij wie kunnen ze terecht?
Hoe	Zelfstandig of rustig overleggen.
Uitkomst	Bespreken

Klaar? Leren voor de toetsweek

Volgende les

Werk en inkomen 

Huiswerk:

GEEN

Succes met de toetsweek!

En alvast een fijne vakantie!