H4 Thema 5 Basisstof 3 Zenuwstelsel (Deel 1)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.3 Zenuwstelsel (Deel 1)

Voorkennisvragen:

1. In welk tijdsframe kijken we naar hormonale regeling?

a. Miliseconden tot seconden

b. vanaf seconden tot minuten

c. vanaf seconden tot maanden

2. Wat zijn voornamelijk de effectoren bij hormonale regeling?

Leerdoelen 

- Je kunt de anatomische en functionele indeling van het zenuwstelsel beschrijven

- Je kunt beschrijven hoe het zenuwstelsel is opgebouwd

- Je kunt de bouw van een zenuwcel beschrijven en uitleggen hoe ieder onderdeel bijdraagt aan de werking van de cel

- Je kunt uitleggen hoe een impuls wordt overgedragen van een zenuwcel naar een doelwitcel 

- Je kunt de 3 typen zenuwcellen onderscheiden en hun voornaamste taak benoemen

Lezen Kopje De werking van het zenuwstelsel en prikkels en impulsen (blz. 22 t/m 23)

Tekstbegripsvragen:

1. Wat is het verschil tussen het autonome en het animale zenuwstelsel?

2. Wat is een prikkel?

3. Welke cellen vangen prikkels op?

4. Hoe worden deze cellen ook wel genoemd en waar heb je dit woord eerder gehoord?

5. Wat zijn impulsen?

Het zenuwstelsel

Centraal zenuwstelsel (CZS): 
Hersenen + ruggenmerg

Perifeer zenuwstelsel:

Alle zenuwcellen in de rest van het lichaam

Werking zenuwstelsel

Het zenuwstelsel zorgt ervoor dat er communicatie mogelijk is tussen organen

Het zenuwstelsel bestaat uit zenuwcellen die elektrische signalen (impulsen) kunnen sturen 

In zintuigen zitten zintuigcellen die een prikkel kunnen omzetten in een impuls. Zenuwcellen werken als conductoren en kunnen de impulsen doorgegeven aan de hersenen. 

Vanuit de hersenen kunnen impulsen via de conductoren worden verstuurd naar de effectoren. Dat kunnen spieren of klieren zijn.

Bij het reageren op prikkels dienen de zenuwcellen als...

1. Receptoren
2. Effectoren
3. Conductoren

Bouw zenuwcel

Zenuwcellen bevatten veel uitlopers.

De dendrieten ontvangen impulsen van andere zenuwcellen

Een axon is een lange uitloper die aan het einde vertakt. Axonen zitten aangesloten op doelwitcellen. Dat kunnen andere zenuwcellen zijn, maar ook spiercellen of kliercellen.

Het axon bevat verschillende myelineschedes met daartussen insnoeringen. 

De myeline schedes bestaan uit cellen van Schwann. 

Impulsoverdracht (1)

Impulsen kunnen worden overgedragen van de ene zenuwcel naar de andere zenuwcel via de synapsen. 

De synaps is het contactpunt van het axon en het dendriet van 2 zenuwcellen

Impulsoverdracht (2)

Aan het uiteinde van een axon zitten blaasjes met neurotransmitter.

Bij aankomst van een impuls versmelten de blaasjes met het celmembraan en komen de neurotransmitters vrij in de synaptische spleet

Op het dendriet van de volgende cel bevinden zich receptoren. Neurotransmitters in de synaptische spleet kunnen binden aan de receptor. 

Zodra de neurotransmitter bindt aan de receptor ontstaat in de volgende zenuwcel weer een impuls

Waarom lopen impulsen altijd van axon -> dendriet maar niet van dendriet -> axon?

3 typen zenuwcellen

Aan de slag met leerdoelen

Via welke zenuwcellen worden impulsen geleidt van de zintuigcellen naar het CZS?

1. Motorische zenuwcel
2. Sensorische zenuwcel
3. Schakelcel

Hoe wordt nummer 1 genoemd?

1. Dendriet
2. Axon
3. Synaps
4. Myeline