H5 1900 - 1945 Historische Letterkunde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Ok, Welke 

Britse

schrijfster

is dit? 

Tekst

1900 - 1945?
Waar denk je aan?

technologische snufjes/ vooruitgangsgeloof

grote werkloosheid en armoede

russische revolutie - opkomst communisme

verlagen van steun (uitkering)

klasseloze maatschappij

Beurskrach 1929

Titanic

Jordaanoproer 1934

combineer de literaire stroming en de uitleg

neoromantiek

expressionisme

vorm of vent /ventisme

De nieuwe zakelijkheid

modernisme

vluchten uit de werkelijkheid als reactie op alle technologische ontwikkelingen

strakke architectuur - korte, zakelijke zinnen - objectief taalgebruik

uiting geven aan wat je ervaart; niet wat je ziet in eigen, subjectieve werkelijkheid

zowel het werk van iemand als het persoonlijk leven dienen het schrijverschap

stream of consciousness: associatieve en warrige gedachten. Onzekere mens in onzekere wereld

Welke Britse schrijfster is dit?

Welke stromingen horen in de 19e eeuw?

1. Naturalisme en modernisme
2. Realisme en modernisme
3. Neo-romantiek en realisme
4. Realisme en romantiek

Welke stromingen ontstaan in de 20e eeuw?

1. Romantiek en Nieuwe Zakelijkheid
2. Neo-romantiek en Nieuwe Zakelijkheid
3. Modernisme en Naturalisme
4. Romantiek en realisme

Arthur van Schendel (1874-1946)

• Neoromantiek
  

Een zwerver verliefd (1904)

Het fregatschip Johanna Maria (1930)
De wereld een dansfeest (1938)

2

Wat maakt Fregatschip Johanna Maria typisch neo-romantisch?

1. De hoofdpersoon bereikt zijn doel
2. De schrijver laat zijn gevoelens de vrije loop
3. De schrijfstijl is sober en zakelijk
4. De droom van de hoofdpersoon blijft onvervuld

Slauerhoff

1. Neo-romantiek
2. Modernisme
3. Nieuwe Zakelijkheid

J. Slauerhoff
'Woningloze'

Alleen in mijn gedichten kan ik wonen,
Nooit vond ik ergens anders onderdak
Voor de eigenhaard gevoelde ik nooit een zwak,
Een tent werd door de stormwind meegenomen.

Alleen in mijn gedichten kan ik wonen.
Zolang ik weet dat ik in wildernis,
In steppen stad en woud dat onderkomen
Kan vinden, deert mij geen bekommernis.

Het zal lang duren, maar de tijd zal komen
Dat vóór de nacht mij de oude kracht ontbreekt
En tevergeefs om zachte woorden smeekt,
Waarmee 'k weleer kon bouwen, en de aarde
Mij bergen moet en ik mij neerbuig naar de
Plek waar mijn graf in 't donker openbreekt.

Willem Elsschot

1. Neo-romantiek
2. Modernisme
3. Nieuwe Zakelijkheid
4. Expressionisme

Nieuwe Zakelijkheid

Kijkvraag bij de video:

Noteer minimaal 3 kenmerken van literatuur in de Nieuwe Zakelijkheid

Willem Elsschot: Kaas

• We lezen een fragment uit Kaas (p. 146-147).
• Zoek van elk kenmerk van de Nieuwe Zakelijkheid een voorbeeld uit de tekst.

Nieuwe Zakelijkheid

Overige stromingen

Uiten van gevoelens

Actualiteit als onderwerp

Subjectief

Objectief

19e eeuw

20e eeuw

Sober en functioneel

Gedetailleerd

Martinus Nijhoff

1. Romantiek
2. Nieuwe Zakelijkheid
3. Modernisme

Ik ging naar Bommel om de brug te zien

Martinus Nijhoff

De moeder de vrouw

Ik ging naar Bommel om de brug te zien.

Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden

die elkaar vroeger schenen te vermijden,

worden weer buren. Een minuut of tien

dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken,

mijn hoofd vol van het landschap, wijd en zijd -

laat mij daar midden uit oneindigheid

een stem vernemen dat mijn oren klonken.

Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer

kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.

Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer,

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.

O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.

Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

De moeder de vrouw                                                                (Martinus Nijhoff) 

Ik ging naar Bommel om de brug te zien.

Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden

die elkaar vroeger schenen te vermijden,

worden weer buren. Een minuut of tien

dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken,

mijn hoofd vol van het landschap, wijd en zijd -

laat mij daar midden uit oneindigheid

een stem vernemen dat mijn oren klonken.

Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer

kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.

Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer,

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.

O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.

Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Tijdlijn maken

Maak een tijdlijn met behulp van de volgende begrippen:

nieuwe zakelijkheid - renaissance - naturalisme - oudheid - modernisme - jaren '50/'60 - expressionisme - middeleeuwen - verlichting - neo-romantiek - romantiek - realisme - jaren '90 - ventisme - 

De 'stream of consciousness' hoort bij:

1. het expressionisme
2. het naturalisme
3. de Nieuwe Zakelijkheid
4. het modernisme

Met de stijl bedoelen we de manier van schrijven

De taal is spreektaal, zodat je echt de indruk krijgt dat er iemand aan het woord is. 

Stream of consciousness : ze laat haar gevoelens, gedachten de vrije loop. Er zitten gaten in haar herinneringen en je krijgt hapsnap wat te horen over haar belevenissen en haar ervaringen.

vragen 1900-1945 - 1

1. Noem twee redenen waarom mensen het in deze tijd moeilijk vonden om de werkelijkheid goed te begrijpen.

2. Leg uit hoe het literaire genre ‘neoromantiek’ aan zijn naam komt.

3. Wat is het verschil tussen ‘vorm’ en ‘vent’?

4. Bij welke stroming hoort de term ‘stream of consciousness’ en waarom?

5. Noem drie kenmerken van de Nieuwe zakelijkheid.

Expressionisme =

Het kernbegrip dat bij Modernisme hoort =

en als je 'stream of consciousness' in eigen woorden uitlegt, betekent het

Noem twee schrijvers die de neo-romantiek vertegenwoordigen

'Kaas' wil ik wel/niet lezen omdat...