4V Cultuuruur Periode 2 onderwerp 2: Romeinse bouwkunst

• Klassieke Talen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De Romeinse bouwkunst

In deze lessonup...

• leer je het verschil tussen Griekse en Romeinse tempels
  
• leer je het verschil tussen architraafbouw en rondboogbouw
• leer je welke bouwmaterialen de Romeinen gebruikten
  
• leer je hoe de Romeinen hun muren afwerkten
• maak je kennis met de verschillende typen gebouwen van     de Romeinen

Griekse tempel

Romeinse tempel

Griekse tempel: van alle kanten benaderbaar met trappen; ondiep voorportaal; laag podium en zuilen. Romeinse tempel: op een hoog podium met 1 trap; diep voorportaal; deels pilasters i.p.v. zuilen.

Wat is het verschil tussen Romeinse en Griekse tempels? #1

1. Een Romeinse tempel heeft een dieper portaal dan een Griekse.
2. Een Griekse tempel heeft een dieper portaal dan een Romeinse.
3. Een Romeinse tempel heeft geen tympanon, een Griekse wel.
4. Een Griekse tempel heeft geen tympanon, een Romeinse wel.

Griekse tempel

Romeinse tempel

Griekse tempel: van alle kanten benaderbaar met trappen; ondiep voorportaal; laag podium en zuilen. Romeinse tempel: op een hoog podium met 1 trap; diep voorportaal; deels pilasters i.p.v. zuilen.

Wat is het verschil tussen Romeinse en Griekse tempels? #2

1. Een Romeinse tempel heeft een hogere trap dan een Griekse.
2. Een Griekse tempel heeft een hogere trap dan een Romeinse.
3. Een Romeinse tempel heeft maar aan één kant een trap i.p.v. treden rondom.
4. Een Griekse tempel heeft maar aan één kant een trap i.p.v. treden rondom.

             Griekse tempel                            Romeinse tempel

Wat is het verschil tussen Romeinse en Griekse tempels? #3

1. Een Griekse tempel heeft een peristylium, een Romeinse tempel niet.
2. Een Griekse tempel heeft rondom zuilen, een Romeinse heeft deels pilasters (halfzuilen).
3. Een Romeinse tempel heeft een kleiner peristylium dan een Griekse tempel.
4. Een Romeinse tempel heeft geen zuilen, maar enkel pilasters (halfzuilen).

Architraafbouw vs. rondboogbouw

       Griekse tempel in Paestum                    Pont du Gard (Nîmes)

Met rondboogbouw kun je grotere ruimtes overspannen, omdat de krachten beter verdeeld worden.

Paestum ligt in Campanië aan de westkust van Italië, iets onder Napels.

Nîmes ligt iets ten noordwesten van Marseille. Aquaduct voltooid in 52 na Chr. Je kunt er ook nu nog overheen lopen.

Welke (type) Romeinse gebouwen ken je nog meer die gebruik maken van rondboogbouw?

Welke bouwmaterialen gebruikten de Romeinen?

Bakstenen (datumstempel)

Natuursteen

Marmer

Cement

Beton (opus caementicum)

Romeins beton

- gebrande kalk

- vulkaanas

- (zee)water

- stenen

Modern beton

- zelfde principe

- gewapend

Wat is er sterker, Romeins of modern beton?

https://www.trouw.nl/nieuws/waarom-is-romeins-beton-sterker-dan-modern-beton~be39672d/

beton en bakstenen van opgravingen en overgebleven gebouwen geven een vertekend beeld. Dit is nl. niet waar de Romeinen tegenaan keken.

Thermen van Caracalla

Afwerking 1

Afwerking 2

Fases in Romeinse frescoes:

1. Incrustatiestijl

   200 - 90 v. Chr.

Bootst dure marmeren stenen na.

incrustare = bedekken met een harde laag

Fases in Romeinse frescoes:

2. Architectuurstijl    90 - 20/15 v. Chr.

Trompe l'oeil

Steeds meer een doorkijkje naar 'buiten', uiteindelijk alleen nog maar 'buiten'

Fases in Romeinse frescoes:

3. Ornamentele stijl

    20/15 v. Chr. - 45 n. Chr.

Kleurrijker, geen dieptewerking meer

Indeling in drieën, zowel horizontaal als verticaal. In het midden krijg je dan een groot vlak met een 'zelfstandig schilderij', vaak met een mythologische voorstelling.

Motieven van vogels en fantasiedieren, o.a. door de invloed van CLeopatra.

Fases in Romeinse frescoes:

4. Fantasiestijl 45 - 79 n. Chr.

Combinatie van de architectuurstijl en ornamentele stijl. 'fantastische irrealiteit'

Veel vierkante vlakken; architectuurelementen komen terug met doorkijkjes in de bovenste delen.

Sleep de fresco's naar de juiste stijl.

1e stijl: incrustatiestijl

2e stijl: architectuurstijl

3e stijl: ornamentele stijl

4e stijl: fantasiestijl

79 na Chr.

Uitbarsting Vesuvius

Geen nieuwe stijlen meer ontwikkeld, wel mixen van oude stijlen gebruikt.

Een korte terugblik: wat weet je nog van: 

• Griekse vs. Romeinse tempels?
• Griekse vs. Romeinse theaters?
• architraafbouw vs. rondboogbouw?
• Romeinse bouwmaterialen?
• Romeinse muurafwerking?

Verschillende typen Romeinse gebouwen:

Insulae

Domus

Basilicae

Tempels

Theaters

Triomfbogen en triomfzuilen

Thermen

insula

hoe hoger, hoe goedkoper de huur => brandgevaar

Domus zonder en domus mét peristylium

fauces = gangetje

alae = niet afsluitbare zijkamertjes, voor weven etc.

triclinium: 'drie bedden' (κλίνη)

tablinum: oorspr. master bedroom, later studeerkamer; hier stond ook de 'kluis': kist met slot erop, familiearchief

1 tabernae 

2 culina + latrina

3 atrium

4 cubiculum

5 tablinum

6 oecus       (woonkamer)

7 tricilinium

8 voorraadkamer

9 cubiculum servorum

10 peristylium + tuin

11 vestibulum/fauces

cubiculum

(slaapkamer) 

=> waar komt de        

     naam vandaan?

cubicus, -a, -um = vierkant

-ulus diminiutief vgl.

calx → calcŭlus»

steen, kalk → steentje, speelsteen, rekensteen

Geen ramen, afgeschermd van het lawaai en de stank van de straat.

Fresco in de Architectuurstijl (2e stijl)

Huis van de Vettii in Pompeii

Zet de namen op de goede plek.

atrium

peristylium

cubiculum

vestibulum

triclinium

tablinum

Basilica's

Links: grondplan Basilica van Maxentius; rechts die van Constantijn in Trier; beiden begin 4e eeuw na Chr.

Middenschip, door zuilen gescheiden van de zijbeuken. Aan het einde een halfronde apsis.

Gebouw voor rechtsspraak en handel. 

Later ook gebruikt voor kerken => basiliek. Waarom deze vorm voor kerken? => passen veel mensen in.

Romeinse theaters in Bosra (Syrië, links) en Orange (Frankrijk, onder)

Grieks theater (Syracuse)

Noem de twee belangrijkste verschillen tussen Griekse en Romeinse theaters.

Triomfbogen

Septimius Severus             Constantijn                   Overwinning Gallië

Leptis Magna                           Rome                   Glanum (Zuid-Frankrijk)

Triomfzuil voor Marcus Aurelius (L) en voor Trajanus (R)

Zoon Commodus richtte deze op voor Aurelius' oorlogen met de Germanen.

Grafmonument 

ter ere van 

Trajanus' 

overwinning op 

de Daciërs.

De thermen van Diocletianus

het frigidarium werd het middenschip van de Basilica Santa Maria degli Angeli

Thermen van Caracalla

Alma Tadema

19e eeuw

Op welke plekken in een Romeins huis zouden voornamelijk mozaïeken zijn aangebracht?

1. atrium
2. cubiculum
3. triclinium
4. tablinum

Voor welke ruimte
is dit mozaïek geschikt?

1. vestibulum
2. atrium
3. triclinium
4. thermen

Voor welke ruimte
is dit mozaïek geschikt?

1. vestibulum
2. atrium
3. triclinium
4. thermen

Voor welke ruimte
is dit mozaïek geschikt?

1. vestibulum
2. atrium
3. triclinium
4. thermen

Voor welke ruimte
is dit mozaïek geschikt?

1. vestibulum
2. atrium
3. triclinium
4. thermen