Week 5 - RB E - Gesteentenkringloop (Z-route)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Gesteentekringloop

Succescriteria

• Je kent de drie groepen gesteenten met de bekendste voorbeelden uit iedere groep.
  
• Je begrijpt hoe stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten ontstaan.

Opbouw aarde

• kern; vaste binnenkern, vloeibare buitenkern, radioactief
• mantel; traag stromend vast gesteente (convectiestromen)
• aardkorst; vast

--> temperatuur neemt toe

--> druk neemt toe

De aardkorst drijft op de mantel

Aardkorst

Oceanisch: 

• basalt
  
• zwaar gesteente
  
• 8 km dik
  
• s.g. 3,0

Continentaal: 

• graniet
  
• licht gesteente
  
• 40 tot 80 km dik
  
• s.g. 2,7

Graniet                 Basalt

3 hoofdgroepen

Sedimentgesteente

Metamorfgesteente

Stollingsgesteente
Dieptegesteente

Gesteentekringloop

Gesteentekringloop

Sediment gesteente

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Stollingsgesteente

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Ontstaat door hitte
• Magma/lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Metamorf gesteente

       Schist                              Steenkool                          Marmer  

Metamorfose betekent gedaanteverandering.

Metamorf gesteente ontstaat wanneer sedimentgesteente 

of stollingsgesteente onder hoge druk en/of temperatuur 

worden omgevormd tot een ander gesteente.       

     

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

Metamorfgesteente

Gesteente dat door hoge druk en hoge temperatuur veranderde

Welk gesteente hoort bij welke omschrijving?

Dit gesteente wordt diep in de aarde gevormd

Dit gesteente wordt vaak bij of onder water gevormd

Dit gesteente wordt gevormd als lava of magma afkoelt

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Sedimentgesteente

Zet de omschrijving bij de juiste korst

Oceanische korst

Continentale korst

Relatief dik

Maximaal 200 miljoen jaar oud

Basalt

Graniet

Stollingsgesteente

Graniet is een voorbeeld van ......

1. een sedimentgesteente
2. een stollingsgesteente
3. metamorfgesteente

Leisteen (samengeperste klei) en zandsteen (samengeperst zand) zijn voorbeelden van een

1. sedimentgesteente
2. stollingsgesteente
3. metamorf gesteente

De aarde is

1. 3,5 miljard jaar oud.
2. 4,5 miljard jaar oud.
3. 3,7 miljard jaar oud.
4. 4,2 miljard jaar oud.

Welk van onderstaande gesteenten is geen metamorf gesteente?

1. leisteen
2. schalie
3. marmer
4. gneis

Wat voor gesteente is dit?

1. Graniet
2. Basalt
3. Zandsteen
4. Schalie

Wat voor gesteente is dit?

1. Schalie
2. Zandsteen
3. Graniet
4. Kalksteen

Welk gesteente?

1. Basalt
2. Graniet
3. Kalksteen
4. Zandsteen

Welk gesteente is dit?

1. sedimentgesteente
2. stollingsgesteente

Welk van onderstaande gesteenten is geen metamorf gesteente?

1. leisteen
2. schalie
3. marmer
4. gneis

Dit gesteente is het zachtste

1. sedimentgesteente
2. metamorfgesteente
3. stollingsgesteente

Marmer is een metamorf gesteente. Uit welk gesteente is marmer ontstaan?

1. Graniet
2. Kalksteen
3. Schalie
4. Zandsteen

Stollings-
gesteenten

Sediment-
gesteenten

Metamorfe gesteenten