Les 27 tegenwoordige tijd en verleden tijd

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-4

Werkwoordspelling 

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden. 

Een van deze werkwoorden is de persoonsvorm.

Hoe vind je de persoonsvorm?

Basis persoonsvorm: de stam!

Als je een werkwoord goed wilt schrijven, begin je bij de stam. De stam van het werkwoord is het hele werkwoord zonder -en. Vaak lijkt de stam op de ik-vorm, maar ze zijn niet altijd gelijk!

Let op de stam die eindigt op -z/-v

stam eindigt op -z → ik-vorm op -s 

stam eindigt op -v → ik-vorm op -f

persoonsvorm tegenwoordige tijd

Er zijn twee soorten werkwoorden: sterke en zwakke

Sterke werkwoorden:

Veranderen van klank als de tijd verandert.

Lopen - liepen

Zwemmen - zwommen

Zwakke werkwoorden:

Klinken het zelfde in verschillende tijden:

Huilen - huilden

Fietsen - fietsten 

Persoonsvorm - vt

Het voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord

- gebruik je voor handelingen die afgerond zijn. 

- staat meestal achteraan in de zin.

- wordt  altijd gebruikt in combinatie met een hulpwerkwoord (zijn, hebben en worden).

Voltooid deelwoord

Regel:

Het voltooid deelwoord (vd):

•  gebruik je als een gebeurtenis klaar is;
• begint vaak met ge-, soms ook met ont-, be-, ver-;
• heeft een hulpwerkwoord nodig: zijn, worden, hebben;
• eindigt vaak op een 't' of 'd';
• bij sterke werkwoorden soms op '-en'.

Let op:

Soms hoor je het verschil niet tussen een persoonsvorm en VD.

Controleer altijd of er sprake is van een PV!

• Hij herkent de geur van brood.

Controle: Hij herkende ...., zij herkennen..... De persoonsvorm verandert --> herkent = PV TT

• Hij heeft  de geur van brood herkend.
• Controle: Hij had ..... herkend. Zij hebben ... herkend.  De persoonsvorm verandert , herkend niet --> herkend = VD

De infinitief

• Je noemt dit ook wel: het hele werkwoord of de woordenboekvorm.

• Een infinitief heeft géén onderwerp bij zich en kan niet van tijd veranderen. (zoals de persoonsvorm)

Voorbeelden

Ik stond met hem te PRATEN. / Ik sta met hem te PRATEN. 

Terwijl ik aan het schrijven was, luisterde ik naar de tv. / Terwijl ik aan het schrijven ben, luister ik naar de tv.

Dat kan niet waar zijn!

In de volgende zinnen is er GEEN sprake van een infinitief, maar van een persoonsvorm:

Wij praten met onze klasgenoten. / Wij praatten met onze klasgenoten

Zij maken een toets./ Zij maakten de toets.

De infinitief

Meestal staat er '(om) te' of 'aan het' voor het infinitief. 

• Hij zit zich te vervelen.   
• Ben je nou weer huiswerk aan het maken? 

Er kunnen ook meerdere infinitieven in een zin staan.

• We willen (=pv) morgen aan het strand gaan lopen.

DUS na '(om) te' of 'aan het' is een werkwoord altijd een infinitief.

Gebiedende wijs

• wordt gebruikt in zinnen die een 'bevel' uitdrukken;
• het onderwerp ontbreekt in deze zinnen;
• de gebiedende wijs staat altijd op de eerste plaats:

(1) Luister naar me!

(2) Blijf er toch ook met je vingers van af!

Gebiedende wijs

Regel: 

• alleen de stam, zowel in het enkelvoud als meervoud;
  
• er mag geen onderwerp in de zin staan.

Voorbeelden:

Fiets nu naar de bakker en haal een brood.

Blijf staan, verroer je niet en hou daarmee op.

Opdrachten 

blad. 110 

opdrachten 1,2,3

maken voor maandag 23-09