Ketting - Klas 1 - Thema fiets - Les 3 - Yuverta stijl

• Techniek
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1,2

Techniek

Thema fiets

les 3 fietsketting

Wat weet je al over het onderwerp?

Inleiding

Doelstellingen

Competenties

1. Fietsketting inleiding
2. Opbouw van een ketting
   
3. Verbindingsschakel
   
4. Zelf een ketting repareren en reinigen
   
5. Onderhoud fietsketting
   
6. Zelf een ketting schoonmaken
   
7. Kettingspanning 
8. Filmpje (2X)

Praktijkopdracht

Zelfbeoordeling competenties

Toegepast rekenen

Huiswerkopdracht

Begrippenlijst

Inhoudsopgave

In deze les krijg je kennis over de fietsketting. Je weet wat de juiste kettingspanning is en hoe je een ketting moet onderhouden. 

Dit doe je niet alleen, maar samen met een klasgenoot.

Je moet dus ook leren samenwerken en samen naar oplossingen proberen te zoeken.

Het samenwerken of oplossingen zoeken zijn competenties.

Jullie gaan dus niet alleen jullie kennis vergroten met deze les, jullie gaan ook werken aan (het verbeteren van jullie) competenties.

Lees eerst de les goed door en maak vervolgens de theorieles. 

Maak daarna pas de praktijkles. 

Bij deze les horen ook toegepaste rekenvragen. Met deze rekenvragen krijg je inzicht wat het kost als je de werkzaamheden door een ander zal laten uitvoeren of wat het je bespaart als je het zelf kan.

Inleiding

Tijdens deze les ga je het volgende leren:

- Je leert over het overbrengen van krachten

- Je leert over de opbouw van een fietsketting

- Je leert wat een verbindingsschakel is

- Je leert over het onderhouden van een fietsketting

- Je leert wat over de kettingspanning

Doelstellingen

Competenties

Aan deze competenties ga je werken:

• K 2.3 Hoe goed kan je samenwerken 

• K 2.9 Hoe zet je materialen en middelen in 

• K 2.16 Instructies en procedures opvolgen 

 

Als je wilt gaan fietsen moeten de krachten van je benen worden overgebracht naar het achterwiel. Dit kan op verschillende manieren, denk aan een tandwieloverbrenging, riemoverbrenging of een kettingoverbrenging. Bij een fiets maken we meestal gebruik van een kettingoverbrenging. Doordat je met je benen op de trappers duwt gaan deze draaien. Aan de trappers zit een groot tandwiel vast. Hierover rolt de ketting en deze is verbonden met het kleine tandwiel op het achterwiel. Hierdoor gaat het achterwiel draaien en kom je in beweging.  

1. Fietsketting inleiding

tandwieloverbrenging

riemoverbrenging

kettingoverbrenging

De fietsketting bestaat uit allemaal verschillende onderdelen. 

Het is belangrijk dat deze allemaal goed in elkaar passen en soepel over het tandwiel draait. 

Dit zodat de onderdelen niet te snel slijten en we de onderdelen niet te snel hoeven te vervangen. 

2. Opbouw van een

    ketting

Sleep het juiste nummer naar de juiste naam

(klik op foto om te vergroten)

Buitenplaat

Binnenplaat

Bus

Pen

Rol

Tussen de beiden uiteinden van een ketting zit een verbindingsschakel ook wel sluitschakel genoemd. Het type sluitschakel kan per type fietsketting verschillen. Dit hangt af of je de fiets gebruikt voor hoge snelheden, in de natuur of voor recreatie.

De sluitschakel bestaat uit de volgende onderdelen.

1. Plaat met twee pennen

2. Plaat

3. Borgveer (ook wel visje genoemd)

3. Verbindingsschakel

Het is belangrijk dat het visje goed gemonteerd zit op de ketting. De ronde kant moet wijzen naar de richting waarnaar toe je gaat fietsen. 

Doordat je met je benen kracht op de pendalen zet wordt deze kracht overgebracht op de ketting. 

Als het visje niet goed gemonteerd zit kan deze weer van de ketting af springen waardoor de ketting openbreekt.

3. Verbindingsschakel

Pak het kunststofbakje "fietsketting" uit het magazijn.

Je gaat oefenen hoe je een ketting kunt repareren en later ook schoonmaken.

4. Zelf een ketting               repareren en reinigen

Wat heb je hiervoor nodig:

Kunststof bakje ketting

Sluitschakel

Ketting

Kettingwasstraat

Hier zit in:

Schroevendraaier

Voer de volgende stappen uit:

1. Pak beide stukjes fietsketting uit het kunststofbakje

Monteer zelf nu de verbindingsschakel tussen beide stukjes ketting door:

 2. Doe eerst de plaat met twee pennen door de gaten

 3. Leg dan de plaat op het uiteinde van de pennen.

 4. Om te zorgen dat de plaat er niet af kan zet je het visje erop, zorg ervoor dat

     deze in de groefjes van de pennen zit.

 5. Laat het contoleren door je docent.

4. Zelf een ketting               repareren en reinigen

Omdat je de fietsketting regelmatig zwaarbelast heeft deze ook onderhoud nodig. 

Dit onderhoud hangt ook weer af of je een open kettingaandrijving hebt of één met een gesloten kettingkast. 

Een fiets met een open kettingkast moet je ook regelmatig schoonmaken met een kettingwasstraat. 

Daarna moet je de ketting smeren. Doe dit niet met gewone olie want dat kan gaan spetteren en op je kleding komen, of er blijft allemaal extra vuil plakken aan de ketting. 

Smeer de ketting dus met speciale kettingolie. Dit is nodig om de ketting soepel te houden en om te voorkomen dat het gaat roesten.

5. Onderhoud fietsketting

voer de volgende stappen uit:

1. Pak de ketting wasstraat.

2. Open de wasstraat en leg de ketting erin.

3. Op school oefenen we dit droog. Je kan natuurlijk wel voorstellen als we er

    vloeistof in doen dat het een smeerboel wordt.

4. Sluit de wasstraat en trek aan 1 kant van de ketting. Daarna aan de andere

    kant van de ketting

5. Herhaal dit een aantal keren.

6. Haal de ketting uit de wasstraat.

7. Demonteer de verbindingsschakel weer. Gebruik om het visje er af te halen

    een schroevendraaier. Let op dat je niet in je vingers prikt.

8. Ruim alles netjes op en zet het kunststofbakje weer op zijn plek terug.

6. Zelf een ketting

    schoonmaken

Naast het schoonmaken en smeren van je ketting is het ook belangrijk dat deze op de juiste spanning blijft. Door het gebruik van de ketting slijt deze en komen er kleine ruimtes tussen de onderdelen van de ketting. Hierdoor wordt de ketting langer en gaat deze slapper hangen. Het is dan belangrijk dat je de ketting weer spant. Dit gaan we tijdens de praktijkles doen. 

Als je de ketting niet op tijd gaat spannen kan deze extra slijten of van de tandwielen aflopen.

Zie op de volgde slides 2 handige filmpjes over ketting spannen.

Bekijk de filmpjes op de volgende slides

7. Kettingspanning

Bij een fiets maken we vaak gebruik van een kettingoverbrenging. WAAR /
NIET WAAR?

1. waar
2. niet waar

De ketting brengt de kracht over op het achterwiel. WAAR / NIETWAAR?

1. waar
2. nietwaar

Het visje moet WEL / NIET met de dichte kant in de fietsrichting gemonteerd worden?

1. wel
2. niet

Een openfietsketting mag je WEL / NIET met gewone olie smeren?

1. wel
2. niet

Om een fietsketting soepel te houden smeren we deze in met kettingolie
WAAR / NIETWAAR?

1. waar
2. nietwaar

Als de ketting niet goed op de tandwielen past kunnen de tandwielen extra
slijten. WAAR / NIET WAAR?

1. waar
2. niet waar

Het is belangrijk dat de fietsketting WEL / NIET de juiste spanning heeft?

1. wel
2. NIET

Jij ziet van een klasgenoot dat de ketting van zijn fiets er af licht. Wat kan je hem vertellen over de oorzaak?

Als je klasgenoot niet naar jou wilt luisteren, wat kan er uiteindelijk nog meer met de ketting gebeuren als hij / zij deze er gewoon weer omheen legt?

Wat heb je nodig voor de praktijkles:

                                                                           Een rek            Practicumbord van fiets ketting   Plaats het rek op de werkbank en en hang het practicum bord er in.

Praktijkopdracht

Fietsketting

steeksleutel maat 14 / 15

ringsleutel maat 14 / 15

steeksleutel 10 / 11

kunststofbakje ketting

Demonteren van de fietsketting

Uit te voeren stappen:

1. Draai de linker en rechter wielmoer los met steeksleutel 15

    houdt eventueel de andere kant vast met ringsleutel nummer 15.

    De moeren mogen blijven zitten.

2. Draai met steeksleutel nummer 10 de kettingspanners los. Laat

    deze aan de as hangen.

Fietsketting

Praktijkopdracht

links

rechts

Demonteren van de fietsketting

Uit te voeren stappen:

3 Het fietswiel komt nu naar voren.

4 Haal de ketting van de tandwielen af.

5 Maak de verbindingsschakel los.

6 Haal de ketting door de kettingwasstraat

Fietsketting

Praktijkopdracht

Monteren van de fietsketting

Uit te voeren stappen:

1. Zet de verbindingsschakel weer in de ketting.

2. Leg de ketting weer om de tandwielen. Eerst om de grote

    dan om het kleine tandwiel.

3. Zet de kettingspanners weer goed op het fietsframe.

4. Zet het achterwiel recht in het fietsframe.

5. Draai de kettingspanners vast met ringsleutel nummer 10

Fietsketting

Praktijkopdracht

Fietsketting spannen

Uit te voeren stappen:

1. Draai je te veel aan de linkerkant aan de kettingspanner, dan gaat ook het          achterwiel naar links draaien. Andersom naar rechts kan natuurlijk ook                gebeuren. 

2. Draai als het wiel rechtstaat beide kettingspanners even veel aan.

3. Zorg dat de ketting ongeveer 1cm kan bewegen omhoog en

    omlaag.

4. Draai de wielmoeren vast met ringsleutel nummer 15.

5. Controleer nogmaals of de ketting goed is gespannen en het wiel

    er recht in staat.

6. Laat je docent controleren.

Fietsketting

Praktijkopdracht

Opruimen

Uit te voeren stappen:

1. Ruim alle gereedschappen en het

     practicumbord weer netjes op.

2. Laat je werkplek schoon achter 

Fietsketting

Praktijkopdracht

Wat kan er gebeuren als je achterwiel scheef in je fietsframe staat?

Wat kan er gebeuren met je ketting als je deze te strak spant?

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.3 Hoe goed kan je samen werken
Wat vond je goed gaan?
Wat kan je nog verbeteren?

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.9 Hoe zet je materialen en middelen in
Waarom heb je deze materialen gebruikt?
Op welke veiligheids punten moet je letten bij deze materialen en
middelen?

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.16 Instructies en procedures opvolgen
Welke werkzaamheden heb je uitgevoerd in de les?
Op welke voorschriften moet je letten?

Toegepast rekenen

Laat bij je antwoord altijd de berekening zien

Rekenvraag fietsketting

Nu heb jij geleerd je eigen ketting weer om het tandwiel te leggen. Stel dat je dit nog niet kon en naar de fietsenmaker had moeten gaan. Wat had je dan aan de fietsenmaker moeten betalen?

De fietsenmaker rekent arbeidskosten en materiaalkosten. 

Over die kosten moet jij ook 21% btw betalen. 

Tip reken eerst 1% uit.

Reken uit wat jij zou moet gaan betalen aan de fietsenmaker?

• De fietsenmaker werkt anderhalf uur aan jouw ketting, hij kost €40 per/uur.

• Nieuwe ketting € 17,50

• Sluitschakel € 1,50

• Ketting smeren € 2,0

. Btw = 21%

Toegepast rekenen

Reken uit wat jij zou moet gaan betalen aan de fietsenmaker?
stap 1 arbeidskosten
stap 2 materiaalkosten
stap 3 Btw ( top reken eerst 1% uit)
stap 4 wat moet je aan de fietsenmaker totaal betalen

Sleep de afbeelding naar de juiste naam. Klik op de afbeelding om te vergroten.

Je houdt vier woorden over.

Huiswerkopdracht 1 

Velg

Platbektang

Kettingwasstraat

Borgveer

Punttang

Spanner

Sluitschakel

Steeksleutel

Kettingspanner

Wiel

Ringsleutel

Tandwiel

Ketting

Sleep de afbeelding naar de juiste naam. Klik op de afbeelding om te vergroten.

Je houdt vier woorden over.

Huiswerkopdracht 2 

Tandwiel

Kruiskopschroevendraaier

Ketting olie 

Smeerolie

Klem

Platte schroevendraaier

Moer

Steek-ring sleutel

Dopmoer

Rondbektang

Borgmoer

Doek

Bout

A	Achterwiel Het ronddraaiende wiel achter op een fiets.
	As Dit is een rondstuk metaal wat ronddraait. bijvoorbeeld midden in een wiel of trapas.
B	Beweging Dat iets van plaats verschuift.
C
D	Demonteren Het losmaken van de onderdelen.
	Draaien Om een hoek draaien bijvoorbeeld 360 graden.
E
F	Fiets Een hulpmiddel om sneller te kunnen verplaatsen.
	Fietsframe De ronde buizen van een fiets
	Fietsketting Overbrengingen

Begrippenlijst

G	Groefjes Dit zijn gleuven in materieel
H
I
J
K	Kettingkast Een bescherming tegen ronddraaiende delen
	Kettingspanner Een oog om de ketting mee strak te zetten.
	Kettingwasstraat Een bakje waarin je de ketting kan schoonmaken.
	Krachten Dat je ergens op duwt om te laten bewegen.
L

Begrippenlijst

M	Monteren Het vast maken van onderdelen.
N
O	Olie Een middel om iets soepel te houden.
	Onderdelen Dit zijn allemaal bijvoorbeeld delen van een fiets, wiel, stuur, ketting, enz.
	Onderhoud Zorgen dat je de fiets zonder storingen kan blijven gebruiken.
	Opbouw Hoe iets in elkaar zit gemaakt.
	Oorzaak Waardoor iets bijvoorbeeld kapot is gegaan.
	Overbrenging Dat je iets verplaatst naar een ander kant. Of overgeeft aan een ander onderdeel.
P	Passen Dat het goed op elkaar aansluit.

Begrippenlijst

Q
R	Recreatie Plezier maken in een natuurlijke omgeving.
	Riem Een stook leer of kunststof om krachten mee over te brengen.
	R ingsleutel Gereedschap om moeren mee los te draaien.
	Ruimtes Speling / opening tussen onderdelen.
S	Steeksleutel Gereedschap om moeren mee los te draaien.
	Slapper Dat iets door gaat hangen of losser gaat zitten.

Begrippenlijst

S	Slapper Dat iets door gaat hangen of losser gaat zitten.
	Slijten Door gebruik wordt het minder van kwaliteit.
	Sluitschakel Een verbinding tussen twee losse stukken / onderdelen.
	Smeerboel Behoorlijk vieze boel.
	Smeren Zorgen dat een onderdeel soepel blijft.
	Soepel Dat iets gemakkelijk kan bewegen.
	Spetteren Dat overal druppels terecht komt bijvoorbeeld olie of water.

Begrippenlijst

S	Spanning Dat iets bijvoorbeeld onder druk staat. Kan ook hierdoor gaan breken.
	Spanningzoeker Meet instrument /gereedschap.
T	Tandwiel Rond draaiende wielen met tanden.
	Trappers Pendalen van een fiets. Hier staan je voeten op.
U
V	Verbindingsschakel Een verbinding tussen twee losse stukken / onderdelen
	Verbonden Dat iets vast zit.

Begrippenlijst

V	Vervangen Dat je een oud onderdeel vervangt door een nieuwe.
	Visje Boorgveertje.
	Vloeistof Denk bijvoorbeeld aan water of olie.
W	Wielmoer Hiermee zet je een wiel vast mee aan het fietsframe.
X
Y
Z	Zwaarbelast Je geeft te veel druk op een voorwerk waardoor het waarschijnlijk is gebroken.

Begrippenlijst

Techniek

Controleer of je alle vragen en opdrachten heb gemaakt thema fiets les 3 fietsketting

lever dan je opdrachten digitaal in