Jagers & Boeren > les 6 > Hunebedden

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Jagers & Boeren

Wat zijn hunebedden?

Waar zijn ze in Nederland?

Jagers & Boeren les 6: hunebedden

Leerdoel

Kent over de tijd van jagers en boeren: de afhankelijkheid van de natuur , en het verband met vereren van geesten en goden.

Ik ken de gedachten over leven en dood, het geloof in het hiernamaals.

Ik weet dat het hunebed een grafmonument is van prehistorische landbouwers.

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 53

De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.

Dit ga je leren vandaag: 

• Je leert wat een hunebed is.
  
• Je leert hoe een hunebed gemaakt werd.
• Je vergelijkt de jagers met de boeren. 

Wat zie je op deze foto? 

Wat zag je op de foto?

Wat zie je op de afbeelding?

1. één van de eerste huizen in Nederland
2. gewoon een stapel stenen
3. een vossenhol uit de pre-historie
4. een graf voor overleden mensen

Hunebedden

In Drenthe zie je vaak grote hopen met stenen: de hunebedden. Ze liggen daar al duizenden jaren. 

Waarschijnlijk waren het de graven van belangrijke mensen uit het dorp. 

We weten het alleen niet zeker.

Bekijk het volgende filmpje maar eens. 

Hunebed

Bekijk de volgende plaat maar eens. 

Hunebedden

In Drenthe en Groningen staan de oudste gebouwen van Nederland: hunebedden. Een hunebed is een stenen begraafplaats. Ze zijn meer dan 5000 jaar oud! Archeologen hebben veel opgravingen gedaan bij hunebedden. Daardoor zijn we steeds meer te weten gekomen over hunebedden.

Hunebedden zijn gemaakt van enorme stenen. 

Lang voor de tijd van de hunebedbouwers was de helft van Nederland helemaal bedekt met ijs. 

Die tijd noemen we de IJstijd.

Het was op de hele wereld heel erg koud. Het ijs op de Noordpool werd langzaam naar het Zuiden geduwd. Het schoof over Zweden, over Noorwegen, over Denemarken en toen ook over Nederland. Stenen die het ijs onderweg tegenkwam, zijn in het ijs mee naar Nederland gekomen. Toen het ijs weer smolt, zijn de stenen blijven liggen. Dat zijn de grote stenen waarmee de hunebedden zijn gebouwd. We noemen die stenen daarom ook wel zwerfkeien: ze zijn vanuit het Noorden helemaal hierheen gezworven.

De hunebedbouwers waren een van de eerste groepen mensen die wel een vaste plek kozen om te wonen. Ze woonden bij elkaar in kleine dorpjes. Hun huizen maakten ze van hout, leem en stro. Rondom hun huis verbouwden ze erwten, linzen en graan. Ze aten ook vlees. En de geiten zorgden voor de melk. Als er een belangrijk iemand uit het dorp overleed, werd hij vlakbij het dorp begraven: in een hunebed!

Er zijn nu in Nederland nog iets meer dan vijftig hunebedden. Niet één hunebed is helemaal compleet.

Deze pot komt uit de tijd van de Hunebedbouwers. Zij gebruikten zulke potten heel veel, bijvoorbeeld om eten in te bewaren. De pot lijkt een beetje op een trechter. Daarom noemen we de hunebedbouwers ook wel het 'Trechterbekervolk'.

Hoe de hunebedbouwers de stenen van de grond kregen en zelfs stapelden weten we niet precies. Machines waren er nog niet en de grootste stenen wegen wel 20.000 kilo!

Hoe werd een hunebed gebouwd?

• Hunebedbouwers bouwden met enorme stenen hun graven. Hoe dat precies ging, weten we niet. 
  
• In die tijd kon men nog niet schrijven. 
  
• Maar we denken dat het ging zoals in de volgende twee filmpjes.
  

Kan jij..?

Bij elk cijfer uitleggen wat er op het plaatje gebeurt?

Waarom gaven ze de overleden familieleden zoveel geschenken mee in het hunebed?

Waarom gaven ze de overleden familieleden zoveel geschenken mee in het hunebed?

Ze geloofden dat de overleden mensen nog een hele reis moesten maken. 

Vandaar dat ze ze veel eten en sieraden meegaven voor de reis. 

Hoe konden de mensen zonder machines toch een hunebed bouwen

1. door het schuivende ijs te gebruiken
2. vroeger waren de mensen groter en sterker
3. ze rolden de stenen over ronde voorwerpen
4. ze maakten gebruik van gaten/heuvels

Gedenken is van alle tijden

Samen wonen, samen werken.

Samen leven...samen sterven?

Grafheuvel

Grafheuvel in Engeland

Dit is NIET de bult in ons Schelfhorstpark te Almelo!

Grafheuvel in Ierland

Valt je de kuil vòòr de bult op? Hoe is die er gekomen?

Ons Schelfhorstpark... maar dit zijn geen gedenkstenen.

Ook geen Stonehenge (Kelten natuurgodsdienst)

Maar met wat fantasie...

ben je zo jaren terug in het verleden! 

Als afsluiting van de tijd van de jagers en de boeren nog een aantal vragen. 

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

langhuis (long house)

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

hut

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

verzamelaar

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

aardewerk

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

jagerskamp

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

leem

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

oogst

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Ötzi de ijsmummie

Ötzi was een jager en verzamelaar. Maar nu een ijsmummie. Hij is in 1991 gevonden door wandelaars. Ötzi lag daar 5300 jaar! Wil je meer weten, kijk het filmpje en lees de tekst op de dia erna.

schooltv.nl

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

jagen

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Hoort het begrip bij de jagers, de boeren of bij beide?

vuursteen

1. jagers
2. boeren
3. jagers & boeren

Evaluatie van de les

Noem één ding van de jagers dat je onthouden hebt.

Noem één ding van de boeren dat je onthouden hebt.

Bedankt voor je inzet 

in de les.

Als de bel gaat: 

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op en neem ze mee
  
• Verlaat het lokaal rustig