deel 2 Ontbossing in Amazonië: Het verhaal van Weidyenye (2)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Ontbossing in Amazonië:

Het verhaal van Weidyenye

deel 2

1) Ga naar www.tinyurl.com/ontbossinginAmazonië

2) Neem de StoryMap door

3) Zet de antwoorden op de vragen in de volgende slides 

4. Oorzaken

4.1 Neemt een ertsmijn veel ruimte in? Denk je dat dit de belangrijkste oorzaak van ontbossing kan zijn?

1. Relatief veel ruimte; Grootste oorzaak
2. Relatief weinig ruimte; Kleine oorzaak
3. Relatief veel ruimte; Kleine oorzaak
4. Relatief weinig ruimte; Grootste oorzaak

De rivier is in ieder geval vanaf Iquitos 4000km van de monding goed bevaarbaar. 

4.2: Zoom in naar de stuwdam van Tucurui, een van de grootste stuwmeren van Brazilië. Neemt het stuwmeer veel ruimte in? Denk je dat dit de belangrijkste oorzaak van ontbossing kan zijn?

1. Relatief veel ruimte; Grootste oorzaak
2. Relatief weinig ruimte; Kleine oorzaak
3. Relatief veel ruimte; Kleine oorzaak
4. Relatief weinig ruimte; Grootste oorzaak

De rivier is in ieder geval vanaf Iquitos 4000km van de monding goed bevaarbaar. 

4.3: Is de aanleg van een weg vaak een achterliggende oorzaak voor ontbossing?

1. Meest voorkomende achterliggende oorzaak
2. Minst voorkomende achterliggende oorzaak
3. Geen achterliggende oorzaak
4. Soms wel / soms niet achterliggende oorzaak

De rivier is in ieder geval vanaf Iquitos 4000km van de monding goed bevaarbaar. 

4.4: Er is een relatie tussen de aanleg van wegen en ontbossing. Waarom denk je dat de aanleg van een weg kan leiden tot ontbossing?

Het grootste deel van Amazonië is bijna niet bereikbaar. Het is vooral zo dat wegen het gebied ontsluiten, waardoor arbeiders makkelijk er naar toe kunnen en het hout makkelijk kan worden weg gebracht.

4.5: Wat is de meest voorkomende vorm van landgebruik na ontbossing?

1. Veeteelt
2. Akkerbouw
3. Moeras
4. Selva

4.6: Welk percentage van de ontbossing is een directe oorzaak van de toename in veeteelt?

0100

80% van de ontbossing wordt veroorzaakt door veeteelt.

4.7: Waar in Zuid-Amerika tref je vooral sojaplantages aan?

Kijk goed op elkaar. Waar liggen de hoogste percentages qua sojaplantages?

4.8: Wat is een natuurlijke verklaring voor de spreiding van sojaplantages in Amazonië? Denk aan het klimaat en de bodemvruchtbaarheid!

Denk aan de bodem waar de akkerbouw voor gebruik wordt? In hoeverre is het handig dat het wel / niet regent?

Een natuurlijke verklaring dat er vooral aan de Zuidoost rand van Amazonië soja plantages zijn is dat daar de bodems makkelijker te bemesten zijn. Het regent er minder, en er is dus minder uitspoeling van meststoffen.

4.9: Wat is een sociaal-economische verklaring voor de spreiding van sojaplantages in Amazonië? Denk aan de ligging t.o.v. het economisch kerngebied van Brazilië!

Waar gaan de producten heen? Absolute / relatieve ligging?

Een natuurlijke verklaring dat er vooral aan de Zuidoost rand van Amazonië soja plantages zijn is dat daar de bodems makkelijker te bemesten zijn. Het regent er minder, en er is dus minder uitspoeling van meststoffen.

4.10 Welk van deze exportproducten zorgen direct voor ontbossing in Amazonië, en welke indirect?

Directe ontbossing

Indirecte ontbossing

Geen relatie met ontbossing

Hout

Papier

Vlees

Gas

Veevoer

Erts

Het Braziliaanse front rukt op vanuit het ZO, het Andesfront vanuit het W

4.11 Gebruik de website rundvlees export en soja export en bepaal hoeveel (in miljoen dollar) Brazilie aan rundvlees en soja exporteert naar Nederland.

Website: rundvlees export

Website: veevoer export

Braziliaanse export naar Nederland (2017):

58,8 miljoen aan rundvlees, 

551 miljoen aan veevoer (soja)

4.12: Eén vierkante km soja brengt ongeveer 150.000 dollar op. Pak je rekenmachine en bereken hoeveel vierkante km land er voor nodig was om die soja te produceren. Met welke oppervlakte is dit te vergelijken?

1. De stad Amsterdam (200 km2)
2. Gemiddelde NL provincie (4000 km2)
3. Circa vier NL provincies (16000 km2)
4. Nederland (41500 km2)

Er is evenveel land voor nodig als een gemiddelde Nederlandse provincie om het vee in NL te voeren. 

4.13: Leg uit in hoeverre de volgende stelling klopt: "Consumptie van Nederlanders draagt indirect bij aan ontbossing in Amazonië. Wij eten het tropisch regenwoud op".

Ja, indirect zorgt consumptie van Nederlands vlees (vooral rund en varkensvlees) voor ontbossing in Amazonië. 

5. Gevolgen

5.1 Bekijk de kaart hiernaast. Welk van de zeven genoemde volken wordt het meest bedreigd, denk je? (NB: De kaart laat de ontbossing zien tot 2010).

1. Yanomami
2. Wayana
3. Bora
4. Guajá

5.2: Bekijk de kaart hiernaast. Klopt het dat vooral gebieden met een zeer hoge biodiversiteit de laatste tijd bedreigd worden? Leg uit.

Ja, vooral gebieden met een zeer hoge biodiversiteit worden nu bedreigd. Gebieden met een zeer hoge biodiversiteit worden gevonden in het voor-Andes heuvelland (met voedselrijkere bodems op een verweringslaag), en in de riviervlakten (met voedselrijke bodems op klei-afzettingen van de rivier). De gebieden met lage biodiversiteit vind je vooral op de oude schilden, met de voedselarme rode tropische bodems.  

5.3: Bekijk het figuur hiernaast en het figuur hieronder Leg uit dat de afname van de neerslag komt door verstoring van de waterbalans.

Door ontbossing in Amazonië wordt de natuurlijke neerslagbalans verstoord. Uit bos verdampt minder water. Hierdoor regent het in het gebied minder, en wordt er ook minder vochtige lucht uitgevoerd richting Centraal Brazilië.  

5.4: Gebruik de kaarten hiernaast om uit te leggen hoe ontbossing in Amazonië kan leiden tot afname van de neerslag in het gebied ten zuidoosten van Amazonië, namelijk in Centraal Brazilië.

Door ontbossing in Amazonië is er minder verdamping, en minder uitstroom van vochtige lucht (‘de vliegende rivieren’) naar Centraal Brazilië en het zuidoosten. Daar neemt de neerslag af.

5.5 Vergelijk de koolstofopslag in tropisch regenwoud (in Amazonië) met die in gemengd bos in gematigde streken (zoals de Veluwe) en met naaldbossen in koude streken (zoals Noord Rusland). Wat is de oorzaak van het verschil? Koolstofopslag is...

1. ...hoger in regenwoud, door de hoge dichtheid bomen
2. ...hoger in loof/naaldbossen, door lagere temperaturen
3. ...lager in regenwoud, doordat nutriënten direct worden opgenomen
4. ...lager in loof/naaldbossen, als gevolg van verstedelijking

De koolstofopslag in tropisch regenwoud is veel hoger dan in bossen in Europa en Noord Rusland. Dit komt door de zeer hoge dichtheid aan boomstammen en bladeren.

5.6: Vergelijk de kaart van het inkomen per inwoner met de kaart van de presidentsverkiezingsuitslag van 2018 . Welke stelling is juist?

I. Mensen in arme regio's hebben weinig vertrouwen in president Bolsonaro
II. Bolsonaro en Haddad hebben bijna hetzelfde aantal stemmen gekregen

1. I is juist, II is onjuist
2. II is juist, I is onjuist
3. Beiden zijn juist
4. Beiden zijn onjuist

Arme Brazilianen hadden weinig vertrouwen in president Bolsonaro

5.7: Er zijn 5 mogelijke gevolgen van ontbossing besproken. Geef voor ieder gevolg aan op welk schaalniveau ze plaatsvinden: lokaal, regionaal-nationaal of mondiaal.

Lokaal schaalniveau: 

verdrijving van inheemse bevolking, verlies aan biodiversiteit. 

Regionaal-Nationaal schaalniveau: economische ontwikkeling, verandering neerslag. 

Mondiaal schaalniveau: temperatuurstijging

6. Bescherming

Steun uit het buitenland

Tijdens de protesten wordt Weidyenye aangesproken door een vrouw uit de VS. Ze werkt voor een organisatie die strijd tegen ontbossing. Ze wil ervoor zorgen dat ook mensen buiten Brazilië horen van de strijd van de Munduruku om hun leefgebied te behouden. Daarom vraagt ze aan Weidyenye of ze hem mag interviewen en zijn verhaal via internet mag verspreiden. Maar zouden mensen in andere landen de Munduruku echt kunnen helpen? 

6.1 Onderzoek hoe succesvol het instellen van beschemde gebieden was in de kaart hiernaast. Vond er vooral legale ontbossing plaats in de niet beschermde gebieden, of ook illegale ontbossing in de niet-beschermde gebieden?

6.1: Er vond vooral legale ontbossing plaats buiten de beschermde gebieden, maar ook illegale ontbossing in de beschermde gebieden.

6.2: Kies een van de onderstaande producten. Gebruik de keurmerkwijzer en zoek een keurmerk dat geschikt is om te bepalen of het product wel/niet bijdraagt aan ontbossing in Amazonië. Plak het logo hier onder.
- hardhouten plank die je bij de bouwmarkt koopt; OF:
- een stuk rundvlees dat je bij de slager koopt

https://keurmerkenwijzer.nl/alle-categorieen/

6.2: Eigen antwoord. Bijvoorbeeld het logo van FSC 100% (hout)

In hoeverre denk je dat keurmerken effectief zijn om ontbossing in het Amazone gebied te voorkomen?
0 = kansloos; 10 = topidee!
1 = Danilo

010

E. Schetskaart

Een schetskaart is een kaart die een verhaal vertelt. In een schetskaart worden meerdere soorten informatie getoond. De schetskaart geeft alleen belangrijke informatie weer. Details zijn weggelaten.

In deze opdracht maak je drie schetskaarten:

1. Een schetskaart die aangeeft waar ontbossing plaatsvindt

2. Een schetskaart die de oorzaken van ontbossing weergeeft

3. Een schetskaart die de gevolgen van ontbossing weergeeft

In deze opdracht maak je drie schetskaarten. Volg het bestand dat je krijgt van je docent. Maak de eerste schetskaart en plak een foto er van hieronder.

1. Een schetskaart die aangeeft waar ontbossing plaatsvindt

Schetskaartopdracht 1. Teken in de kaart:

- Waar tropisch regenwoud is

- Welk gebied ontbost is

- De ligging van het Braziliaans en Andes ontbossingsfront

In deze opdracht maak je drie schetskaarten. Volg het bestand dat je krijgt van je docent. Maak de tweede schetskaart en plak een foto er van hieronder.

2. Een schetskaart die de oorzaken van ontbossing weergeeft

Schetskaartopdracht 2

Maak een kaart van de oorzaken van ontbossing. De legenda-eenheden zijn gegeven. Bedenk zelf geschikte symbolen, en teken ze in de kaart.

In deze opdracht maak je drie schetskaarten. Volg het bestand dat je krijgt van je docent. Maak de derde schetskaart en plak een foto er van hieronder.

3. Een schetskaart die de gevolgen van ontbossing weergeeft

Schetskaartopdracht 3

Maak een kaart van de gevolgen van ontbossing. Bedenk zelf de legenda-eenheden en de symbolen.