20241205 - Grond- en oppervlaktewater

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 1

Toegepaste scheikunde - Bodem bemesting

Deze periode

Week 1 - 7 november: Stoffen en molecuulformules

Week 2 - 14 november: Stoffen en molecuulformules

Week 3 - 21 november: Bodemanalyse en reactievergelijkingen

Week 4 - 28 november: Bodemanalyse en reactievergelijkingen

Week 5 - 05 december: Grond- en oppervlaktewater

Week 6 - 12 december: Herhaling lesstof - Les vervalt!!!

Week 7 - 19 december: Herhaling lesstof, Oefentoets

Week 8 - 09 januari: Toets deel 1

Thema's bij toegepaste scheikunde

1. Stoffen en molecuulformules

2. Bodemanalyse en reactievergelijkingen

3. Grond- en oppervlaktewater

4. Fotosynthese

5. pH in de bodem en pH in het melksysteem

6. Mest en urine

7. Broeikasgas 

Scheikunde Thema 3: Grond en oppervlaktewater

Leerdoelen deze les

• Je kunt uitleggen hoe de drink-, grond- en oppervlaktewaterkwaliteit in Nederland bewaakt wordt.
• Je weet wat de belangrijkste vervuilers zijn van water
• Je kunt uitleggen op welke manier de landbouw een rol zou kunnen spelen bij het verbeteren van de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater.
  

Water in Nederland: Waarvoor gebruiken we het?

De energievoorziening (40 procent)

Voor het opwekken van energie uit kolen- en kerncentrales is veel koelwater nodig. Hiervoor wordt voor een aanzienlijk zoet water gebruikt. Door toenemend gebruik van zout water voor koelwater en meer opwekking van duurzame energie is het zoetwaterverbruik in de energievoorziening de laatste jaren wel afgenomen.

De industrie (33 procent)

Ook in de industrie wordt een aanzienlijk deel van het zoet water gebruikt als koelwater. Dit gebeurt onder meer bij raffinaderijen en in de chemische en metaalindustrie. Door toenemend hergebruik van gezuiverd afvalwater neemt het zoetwatergebruik in de industrie wel wat af.

De drinkwatervoorziening (16 procent)

Zo’n 15 procent van het zoet water in Nederland wordt gewonnen voor de productie van drinkwater. Ongeveer twee derde hiervan is bestemd voor huishoudens. Het overige deel gaat onder meer naar bedrijven die drinkwater gebruiken in industriële processen, kantoren, ziekenhuizen, de farmaceutische industrie en zwembaden. Ook gaat er drinkwater verloren bij distributie naar de klant (ongeveer 5 procent).

De landbouw (1 procent)

Gebruik van zoet water in de landbouw vindt vooral plaats in de zomermaanden, wanneer gewassen groeien. In droge jaren onttrekt de landbouw veel meer water dan in een gemiddeld jaar. Zo lag het aandeel van de landbouw op het totale zoetwatergebruik in het droge jaar 2020 op 3,7 procent. In sommige provincies is de onttrekking van grondwater voor beregening van gewassen in hete en droge zomermaanden zelfs hoger dan die voor de productie van drinkwater.

Overige gebruikers (10 procent)

Het overig gebruik van zoet water betreft voornamelijk inname van oppervlaktewater door de sector ‘Afvalbehandeling en recycling’. Van bepaalde sectoren is de winning niet bekend, zoals onttrekkingen door huishoudens uit eigen grondwaterputten en beregening van sportvelden door sportclubs. Ook de winningshoeveelheden door datacenters zijn onbekend bij het CBS.

Zuivere stoffen en mengsels

• Zuivere stoffen - Bestaan uit één soort bouwsteen (atomen of moleculen)
• Mengsels - Bestaan uit minstens twee verschillende soorten moleculen
  
  Is lucht een mengsel?

Een voorbeeld van een mengsel is lucht; dit bestaat onder andere uit stikstofgas en zuurstof.

Mengsels

• Oplossing: helder mengsel van een stof en een vloeistof
  
• Suspensie: troebel mengsel van een vaste stof in een vloeistof
  
• Emulsie: troebel mengsel van twee vloeistoffen
  
• Rook: fijn verdeelde vaste stof in een gas
  
• Schuim: fijn verdeeld gas in een vloeistof
  
• Nevel: fijn verdeelde vloeistof in een gas

Welke van onderstaande stoffen zijn mengsels?

1. Frisdrank
2. Melk
3. Sinaasappelsap
4. Water

Het gericht verbeteren van de waterkwaliteit op melkveebedrijven vraagt vooral om verlaging van het

bodemoverschot van stikstof en fosfaat (N en P2O5) en dat wordt bereikt door het

mineralenmanagement in de hele keten te verbeteren, op gebied van voeding, bodemgebruik en

bemesting. Het effect van maatregelen op de nutriëntenbelasting (N en P2O5) van grond- en

oppervlaktewater op korte termijn is moeilijk meetbaar. Daarom werd een mineralenbalans opgesteld

om het milieutechnische en bedrijfseconomische effect van de maatregelen te kwantificeren.

Belangrijkste veroorzakers

• Nitraat en fosfaat uit mest
• Bestrijdingsmiddelen
• Riooloverstort
• Medicijnresten 

Belangrijkste oorzaken van vervuiling

De slechte waterkwaliteit in Nederland wordt veroorzaakt door vier belangrijke bronnen van vervuiling: 1) nitraat

en fosfaat uit mest, 2) bestrijdingsmiddelen, 3) riooloverstort en 4) de zogenaamde ‘nieuwe stoffen’ (medicijnresten

en andere microverontreinigingen). I

Boeren en tuinders & voedselketen

De slechte waterkwaliteit in Nederland is voor een belangrijk deel terug te voeren op het Nederlandse

voedselsysteem. Nederland is koploper in een efficiënte productie, maar de intensieve landbouw heeft geleid tot

forse problemen op het gebied van milieu, klimaat, biodiversiteit, dierenwelzijn én waterkwaliteit. De hele keten,

van toeleverancier en boer tot consument, houdt elkaar in de greep. Er is een duurzaam voedselsysteem nodig, dat

wel rekening houdt met de grenzen van de planeet en financiële ruimte en stimulans biedt aan boeren en tuinders

om op een duurzame manier te produceren.

Boeren en tuinders moeten in ieder geval wettelijke vereisten goed volgen, en waar mogelijk bovenwettelijke

maatregelen nemen. De afgelopen jaren hebben waterschappen in samenwerking met provincies en

belangenorganisaties zoals LTO diverse initiatieven ontwikkeld om de waterkwaliteit te beschermen. Door

bijvoorbeeld de Erfemissiescan te gebruiken kunnen boeren en tuinders in kaart brengen met welke maatregelen

ze de afspoeling van bestrijdingsmiddelen vanaf het erf kunnen verminderen. Dit is slechts een van van de

vele voorbeelden van van de beschikbare tools en technieken die er zijn om boeren en tuinders te helpen bij het

terugdringen van de emissies van mest- en bestrijdingsmiddelen.

Gemeentes

Ook met gemeentes werken we samen om ervoor te zorgen dat er zo min mogelijk voedingsstoffen in het water komen. Denk aan:

Voorkomen dat riolen bij zware regen overstromen, waarbij mest in het water terechtkomt.

Voorkomen dat vuil water direct in oppervlaktewater wordt geloosd.

Voorkomen dat bladeren, hondenpoep en eten in het water terechtkomen.

Natuurvriendelijke oevers aanleggen, waar waterplanten kunnen groeien en waterdieren goed kunnen leven.

Op natuurvriendelijke oevers kunnen dieren, zoals deze zwaan, goed schuilen.

Wat kun je zelf doen?

Samen zorgen we voor een leefbare stad voor mens en dier. Je kan zelf ook veel doen om de waterkwaliteit te verbeteren:

Gebruik geen bestrijdingsmiddelen in je tuin of op het balkon

Haal tegels uit je tuin en plant groen zodat regenwater in de grond kan zakken

Hondenpoep is schadelijk voor de waterkwaliteit, gooi hondenpoepzakjes in de prullenbak

Was je auto in de wasstraat en zodat er geen zeep, olie- of rubberresten via de straatput in het water komen

Poep of plas niet in het water. Maak gebruik van een toilet en zwemluiers voor de allerkleinsten

Gooi afval in de afvalbakken of neem het mee

Voer geen eenden of andere dieren. Dit is slecht voor de waterkwaliteit en voor de dieren

https://edepot.wur.nl/532431

Zoek maar ff op:

1. Wat draagt vruchtwisseling bij aan behoud van bodemkwaliteit?
2. Welk gewas voorkomt nitraatuitspoeling meer, mais of gras?

3. Welke invloed heeft urine op het uitspoelen van nitraat?

4. Wat doet een vanggewas?

5. Welke rol speelt de pH bij het voorkomen van uitspoeling?

Oppervlaktewater in Nederland is al het water dat zich boven de grond bevindt: het water in rivieren, sloten, kanalen, meren en dergelijke. 

De waterschappen zijn verantwoordelijk voor de oppervlaktewaterkwaliteit in de kleinere wateren. Waterschappen zorgen voor de aanvoer en afvoer van water, het zuiveren van rioolwater, het lozen van vervuild water en het onderhoud van waterkeringen zoals dijken en duinen. Sommige waterschappen beheren ook wegen en vaarwegen. Er zijn in Nederland 21 waterschappen. Dit aantal loopt door fusies langzaam terug.

Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het beheer van grote wateren, zoals de zee en de rivieren. RWS waarschuwt de verantwoordelijke overheden op tijd voor hoogwater of storm op zee. Daarnaast onderhoudt RWS dijken, dammen, stuwen en stormvloedkeringen.

De Kaderrichtlijn Water is in 2000 van kracht geworden en heeft als doel de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater in Europa te waarborgen. 2027.

Nitraat en fosfaat uit mest

Bestrijdingsmiddelen

Riooloverstort

Medicijnresten