YV5-TH10-BS2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Leerdoel BS2: 

- Je kunt beschrijven hoe DNA replicatie plaatsvindt

- Je kunt uitleggen op welke manier de basenvolgorde kan worden bepaald. 

Je kunt uitleggen hoe met een bekende basenvolgorde DNA-analyse uit te voeren en verwantschap aan te tonen.

- Je kunt uitleggen hoe de techniek PCR ontwikkeld is op basis van replicatie

Wat: - Herhaal replicatie (proces waarbij DNA wordt gekopiëerd)

       

Waarom: 

- Een organisme kan enkel groeien en repareren d.m.v. celdeling. Hiertoe moet DNA zorgvuldig worden gekopieerd voor de nieuwe dochter cel. 

            

         

01:05

In welke Binas tabel kan je de verschillende fasen van de celdeling vinden? 

En in welk onderdeel van de interfase vindt DNA replicatie plaats?

01:30

Schrijf de namen van deze enzymen op in je aantekeningen

07:25

In welke binas tabel vind je informatie over replicatie?

1. replicatie start bij een ori (replicatie startpunt)
2. Helicase verbreekt de waterstofbruggen en maakt dsDNA ssDNA
3. single strand binding proteins voorkomen dat het dna weer dubbelstrengs wordt.
4. topoisomerase voorkomt supercoiling
5. Primase maakt korte RNA primers die functioneren als startpunt van DNA polymerase
6. DNA polymerase bindt een primer en verlengd deze aan de 3' uiteinde.     (5' -> 3')
7. RNA primers worden vervangen door DNA nucleotiden
8. Ligase verbindt alle DNA fragmenten aan elkaar.

DNA replicatie

1. replicatie start bij een ori (replicatie startpunt)
2. Helicase verbreekt de waterstofbruggen en maakt dsDNA ssDNA
3. single strand binding proteins voorkomen dat het dna weer dubbelstrengs wordt.
4. Primase maakt korte RNA primers die functioneren als startpunt van DNA polymerase
5. DNA polymerase bindt een primer en verlengd deze aan de 3' uiteinde.     (5' -> 3')
6. RNA primers worden vervangen door DNA nucleotiden
7. Ligase verbindt alle DNA fragmenten aan elkaar.

DNA replicatie

Bouwstenen van replicatie

1. replicatie start bij een ori (replicatie startpunt)

2. Helicase verbreekt de waterstofbruggen en maakt dsDNA ssDNA

3. single strand binding proteins voorkomen dat het dna weer dubbelstrengs wordt.

4. Primase maakt korte RNA primers die functioneren als startpunt van DNA polymerase

5. DNA polymerase bindt een primer en verlengd deze aan de 3' uiteinde. (5' -> 3')

3. single strand binding proteins voorkomen dat het dna weer dubbelstrengs wordt.

4. Primase maakt korte RNA primers die functioneren als startpunt van DNA polymerase

5. DNA polymerase bindt een primer en verlengd deze aan de 3' uiteinde. (5' -> 3')

6. RNA primers worden vervangen door DNA nucleotiden

7. Ligase verbindt alle DNA fragmenten aan elkaar.

na replicatie

0

01:12

Een telomeer wordt dus bij elke replicatie ronde korter omdat het laatste stukjee van de volgende streng (lagging strand)  niet kan worden gekopieerd. 

Er bestaat echter een enzym dat dit probleem kan voorkomen: Telomerase

01:55

Als gevolg van het werk van telomerase wordt een telomeer dus niet korter. Hierdoor wordt een cel onsterfbaar. 

Een kenmerk van kankercellen is dan ook dat deze cellen het gen voor telomerase aan hebben gezet, terwijl dat in de meeste cellen uit staat. 

Voor een extra uitleg video's ga naar de volgende links:

https://www.youtube.com/watch?v=FBmO_rmXxIw&feature=youtu.be

https://www.youtube.com/watch?v=Oo_FGiZ1_so&feature=emb_logo

Leerdoel BS2: 

- Je kunt beschrijven hoe DNA replicatie plaatsvindt

- Je kunt uitleggen hoe de techniek PCR ontwikkeld is op basis van replicatie

- Je kunt uitleggen op welke manier de basenvolgorde kan worden bepaald. 

Je kunt uitleggen hoe met een bekende basenvolgorde DNA-analyse uit te voeren en verwantschap aan te tonen.

 

Zet de 7 stappen van replicatie in de juiste volgorde 

1

2

3

4

5

6

7

Primase maakt korte RNA primers die functioneren als startpunt van DNA polymerase

Ligase verbindt alle DNA fragmenten aan elkaar.

RNA primers worden vervangen door DNA nucleotiden

replicatie start bij een ori (replicatie startpunt)

single strand binding proteins voorkomen dat het dna weer dubbelstrengs wordt.

Helicase verbreekt de waterstofbruggen en maakt dsDNA ssDNA

DNA polymerase bindt een primer en verlengd deze aan de 3' uiteinde.

Binas 71D

Wat: - Polymerase Chain Reaction (PCR)

Waarom:  

- Wil je als wetenschapper onderzoeken wat de rol van een specifiek stuk DNA in een organisme is dan heb je grote hoeveelheden DNA kopieën van dat stuk DNA  nodig. 

            

         

01:47

denaturatie - maakt het DNA enkelstrengs

annealing - specificeert het stuk DNA dat gekopieerd wordt.

extentie - kopieert het DNA

02:31

Tijdens replicatie wordt DNA ook enkelstrengs gemaakt. Met behulp van welk enzym wordt DNA enkelstrengs?

1. Ligase
2. exonucelase
3. Helicase
4. Polymerase

03:06

Bij PCR voegt de wetenschapper de primers aan de reactie toe. Welk enzym maakt de primers tijdens replicatie?

03:22

Door veel primers toe te voegen aan de PCR reactie en de temperatuur niet te veel te verlagen wordt voorkomen dat het DNA weer dubbelstrengs wordt. Hoe wordt dit tijdens de replicatie voorkomen?

Animatie Polymerase Chain Reaction (PCR)

- techniek waarmee je specifieke stukken DNA kunt kopieëren.

doel	replicatie	PCR
replicatie startpunt	DNA sequentie	niet van toepassing
DNA enkelstrengs maken	helicase
voorkomen dat DNA weer dsDNA wordt	single strand binding proteins
bindplaats voor DNA polymerase	primase maakt RNA primers
kopieëren DNA	DNA polymerase verlengt
RNA primers vervangen voor DNA	Exonuclease + polymerase
verbinden fragmenten	ligase

1

2

3

4

5

6

7

Binas 71M_2

Sequencen 

- techniek waarmee je specifieke nucleotiden volgorde van een stuk DNA kunt bepalen m.b.v. PCR en gelelectroferese

https://dnalc.cshl.edu/resources/animations/sangerseq.html

https://dnalc.cshl.edu/resources/animations/cycseq.html

Leerdoel BS2: 

- Je kunt beschrijven hoe DNA replicatie plaatsvindt

- Je kunt uitleggen hoe de techniek PCR ontwikkeld is op basis van replicatie

- Je kunt uitleggen op welke manier de basenvolgorde kan worden bepaald. 

- Je kunt uitleggen hoe met een bekende basenvolgorde DNA-analyse uit te voeren en verwantschap aan te tonen (DNA fingerprinting)

DNA fingerprinting

Restrictie enzymen

- DNA profielen van organismen vergelijken om zo afkomst te kunnen bepalen of organismen te kunnen identificeren 

- enzymen die specifieke DNA sequentie herkennen en hier op een unieke manier het DNA knippen

Uitleg gel electroforese en fingerprinting

Maak opgave boek BS 2: 14 t/m 26, NIET 16.