groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

BS 5 Groei en BS  ontwikkeling

Deze les

• Vorige les?
• Leerdoelen
• Uitleg BS 5&6
• Meten
• Aan de slag
• Aftekenen
• Afsluiten

wat weet je nog van de vorige les?

Leerdoelen

• Je kunt omschrijven wat groei en wat ontwikkeling is.
• Je kunt de groei van een mens beschrijven.
• Je kunt de verschillende typen ontwikkeling bij de mens noemen met de bijbehorende levensfasen, gemiddelde leeftijden en kenmerken.
• Je kunt omschrijven wat metamorfose is.
• Je kunt de levenscyclus van een koolwitje en andere dieren met een metamorfose omschrijven.

Ontwikkeling

• de bouw van een organisme verandert
• er kunnen nieuwe delen ontstaan ( bv bloemen)

ontwikkeling in ei

donsveertjes

veren

Een baby van een vlinder, kikker of vlieg  noemen we een 'larve'. Die ziet er heel anders uit dan een volwassen dier!

Metamorfose

Een ander woord voor metamorfose is gedaanteverwisseling. 

Het woord zegt het al een dier wisselt van gedaante. 

Het gaat er helemaal anders uit zien. 

Metamorfose: tijdens de metamorfose veranderen de lichaamsbouw en de leefwijze van het dier

Dieren zonder metamorfose hebben geen levenscyclus

1. waar
2. niet waar

Levenscyclus vlinder

Metamorfose vlinder

Levenscyclus bestaat uit vier stadia:

• Ei
• Larve
• Pop
• Imago

Deze cyclus bestaat uit verschillende stadia's (fases).

1. Eitjes komen uit. De rupsen gaan zich voeden aan bladeren. Ze groeien / vervellen.

2. De rups wordt een pop en hierin vindt een metamorfose plaats waardoor hij in een vlinder veranderd.

3. De imago (volwassen vlinder) gaat op zoek naar een een adere imago om te paren.

4. De imago legt eitjes op bladeren.

Levenscyclus van een koolwitje

1

2

3

4

Pop

Ei

Larve

Imago

eet niet

eet weinig

eet veel

eet niet

Levenscyclus van de bruine kikker

Volwassen kikkers

Volwassen kikkers paren

Ei

- Eieren worden door het vrouwtje afgezet in sloten als een kluit kikkerdril.

- In één kluit zitten tot wel 3000 eieren

- Elk eitje is een geleiachtig omhulsel. In het omhulsel ontwikkelt zich een larve

pas uitgekomen kikkervisje

- ongeveer 6 mm lang

- uitwendige kieuwen

- neemt zuurstof op uit het water via de kieuwen en de huid

- eet vooral algen

kikkervisje met inwendige kieuwen

- ongeveer 10-13 mm lang

- inwendige kieuwen

- staart groeit

- achterpootjes ontwikkelen

Kikkervisje met voor- en achterpoten

- ongeveer 35 mm lang

- voorpoten ontwikkelen

- staart wordt kleiner

Jonge kikker

- ongeveer 15 mm lang

- longen ontwikkelen

- kikker neemt zuurstof op door de huid en de longen

- eet insecten

Volwassen kikker

- ongeveer 6 - 9 cm lang

- leeft op het land bij poeltjes en sloten

- neemt zuurstof op met longen en door de huid

- eet vooral insecten, maar ook kleine muisjes en andere kikkers

- kan zich voortplanten

Levencyclus kikker

1. De "kikkers" in het kikkerdril groeien en ontwikkelen zich.

2. Kikkervis = uitwendige kieuwen voor zuurstof en pootloos.

3.Kikkervisjes worden groter en de metamorfose begint. ze krijgen achterpoten.  Uitwendige kieuwen worden inwendig.

4. Na 8 weken krijgen ze voorpoten en worden de inwendige kieuwen vervangen door longen.

5. Longen zijn ontwikkeld ze kunnen alleen ademen op het land. De staart wordt kleiner ook de tong is nu verder ontwikkeld.

6. Staart is weg en na 2 jaar is de kikker klaar om te paren. 

inwendige

kieuwen

uitwendige kieuwen

ademen huid en longen

kikkereieren

eet algen

eet insecten

ontwikkeling bij mensen

lichamelijk

geestelijk

motorisch

Geboorte

• Primaire geslachtskenmerken: kenmerken die de geslacht van een baby bepaald, dus mannelijk of vrouwelijk.

Levensfasen

Als mens gaan we allemaal in 8 levensfasen

baby (0 tot 1,5 jaar)

Peuter (1,5 tot 4 jaar)

Kleuter (4 tot 6 jaar)

schoolkind (6 tot 12 jaar)

Puberteit

De periode waarin meisjes en jongens zich tot volwassenen ontwikkelen

Hormonen

In de puberteit vinden lichamalijke (en gedrag) ontwikkelingen plaats, waarbij hormonen een belangrijke rol hier speelt. 

secundaire geslachtskenmerken

de zichtbare kenmerken die zich onwikkelen in de puberteit.

Adolescent (16 tot 21 jaar)

volwassene (21 tot 65 jaar)

Bejaarde (boven 65 jaar)

Evaluatie Leerdoelen

• Je kunt omschrijven wat groei en wat ontwikkeling is.
• Je kunt de groei van een mens beschrijven.
• Je kunt de verschillende typen ontwikkeling bij de mens noemen met de bijbehorende levensfasen, gemiddelde leeftijden en kenmerken.
• Je kunt omschrijven wat metamorfose is.
• Je kunt de levenscyclus van een koolwitje en andere dieren met een metamorfose omschrijven.

Aan de slag

Opdrachten BS 5

Opdrachten BS 6